แนวทางการสื่อสารของผู้ไกล่เกลี่ยข้อพิพาทภาคประชาชนต้นแบบ ตามหลักพุทธสันติวิธี

บทคัดย่อ

งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ 2 ประการ คือ 1) เพื่อศึกษาสภาพบริบทการสื่อสารของผู้ไกล่เกลี่ยข้อพิพาทภาคประชาชนต้นแบบที่ประสบความสำเร็จและมีความเป็นมืออาชีพจากการได้รับรางวัลศูนย์ไกล่เกลี่ยข้อพิพาทภาคประชาชน และการบอกต่อ เช่น ศูนย์ไกล่เกลี่ยข้อพิพาทภาคประชาชน อำเภอเมือง จังหวัดสุรินทร์ ศูนย์ไกล่เกลี่ยข้อพิพาทภาคประชาชน อำเภอเมืองเชียงดาว จังหวัดเชียงใหม่ ศูนย์ไกล่เกลี่ยข้อพิพาทภาคประชาชน ตำบลบ้านยาง อำเภอเมือง จังหวัดนครปฐม และศูนย์ไกล่เกลี่ยและระงับข้อพิพาทในชุมชน ตำบลคลองขุด อำเภอเมือง จังหวัดสตูล เป็นต้น และหลักพุทธสันติวิธีที่เอื้อต่อการสื่อสารเพื่อการไกล่เกลี่ยข้อพิพาท และ 2) เพื่อนำเสนอแนวทางการสื่อสารของผู้ไกล่เกลี่ยข้อพิพาทภาคประชาชนต้นแบบตามหลักพุทธสันติวิธี ใช้รูปแบบการวิจัยเชิงคุณภาพแบบภาคสนาม โดยการสัมภาษณ์เชิงลึกกับผู้ไกล่เกลี่ย ข้อพิพาทภาคประชาชนต้นแบบที่ประสบความสำเร็จและมีความเป็นมืออาชีพจากการได้รับรางวัลศูนย์ไกล่เกลี่ยข้อพิพาทภาคประชาชน และการบอกต่อ 4 ภูมิภาค ภาคละ 2 คน รวมจำนวน 8 คน วิเคราะห์ผลด้วยอุปนัยวิธี    

ผลการวิจัยพบว่า 1) ผู้ไกล่เกลี่ยข้อพิพาทภาคประชาชนต้นแบบ เป็นผู้ที่มีจิตอาสาอยากให้สังคมอยู่ร่วมกันอย่างสันติสุข ปัญหาความขัดแย้งที่พบบ่อย คือ เรื่องของผลประโยชน์และความสัมพันธ์ ปัญหาการสื่อสารของผู้ไก่ลเกลี่ยข้อพิพาทภาคประชาชน พบว่า ในฐานะผู้ส่งสาร คือ การใช้ภาษาที่ยากและซับซ้อน ขาดทักษะ ในการไกล่เกลี่ย รวมถึงการใช้ถ้อยคำที่ไม่ระมัดระวังกระทบจิตใจผู้ฟัง ขาดการรับฟัง ปัญหา ในฐานะผู้รับสาร เช่น ผู้ใช้บริการขาดความเข้าใจกระบวนการไกล่เกลี่ยข้อพิพาทตามพระราชบัญญัติการไกล่เกลี่ยข้อพิพาท พ.ศ. 2562 ทำให้ผู้ไกล่เกลี่ยต้องสื่อสารอธิบายเพื่อให้เกิดความมั่นใจ การติดต่อประสานงานกับผู้รับสารในฐานะคู่พิพาทบางครั้งไม่สามารถติดต่อได้ หรือคู่พิพาททิ้งเรื่องโดยขาดการติดต่อ การขาดความไว้วางใจหรือความเชื่อมั่นในตัวผู้ไกล่เกลี่ย เป็นต้น สำหรับหลักพุทธสันติวิธีที่ใช้ในการไกล่เกลี่ยข้อพิพาท คือ วาจาสุภาษิต ได้แก่ ความจริง ไพเราะ เหมาะกาล เชื่อมสามัคคี มีประโยชน์และเมตตา 2) แนวทางการสื่อสารของผู้ไกล่เกลี่ยข้อพิพาทภาคประชาชนต้นแบบตามหลักพุทธสันติวิธี พบว่า 5 หลักการสื่อสารของผู้ไกล่เกลี่ยข้อพิพาทภาคประชาชนต้นแบบตามหลักพุทธสันติวิธี ประกอบด้วย (1) สื่อสารด้วยภาษาที่เหมาะสม (2) สื่อสารด้วยความไว้วางใจ (3) สื่อสารด้วยความสุภาพ (4) สื่อสารด้วยวาจาที่เป็นประโยชน์ และ (5) สื่อสารด้วยจิตที่เมตตา องค์ความรู้งานวิจัย เรียกว่า “5 หลักการสื่อสารของผู้ไกล่เกลี่ยข้อพิพาทภาคประชาชนต้นแบบตามหลักพุทธสันติวิธี”