กระบวนการพัฒนาเพื่อการมีส่วนร่วมในกิจกรรมทางศาสนาของนักเรียนระดับมัธยมศึกษา

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาปัจจัยที่มีผลต่อการเข้าร่วมกิจกรรมทางศาสนาของนักเรียนระดับมัธยมศึกษา และ 2) ศึกษากระบวนการพัฒนาเพื่อการมีส่วนร่วมในกิจกรรมทางศาสนาของนักเรียนระดับมัธยมศึกษา ซึ่งเป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ เก็บรวบรวมข้อมูลด้วยการการศึกษาเอกสาร ศึกษาภาคสนาม โดยการร่วมกิจกรรมทางศาสนาพร้อมกับกลุ่มผู้ให้ข้อมูลหลัก คือ กลุ่มนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 จำนวน 10 คน ณ วัดป่าชมภูพาน จังหวัดสกลนคร วิเคราะห์ข้อมูลด้วยการวิเคราะห์เนื้อหาแล้วสร้างข้อสรุปเชิงอุปนัย

ผลการวิจัยพบว่า 1) ปัจจัยสำคัญของการตัดสินใจเข้าร่วมกิจกรรมทางศาสนาของนักเรียน มี 3 ประการ คือ การได้ร่วมกิจกรรมกับกลุ่มเพื่อน การได้ร่วมกิจกรรมที่แปลกใหม่ และ การใช้เวลาว่างให้เกิดประโยชน์ 2) กระบวนการพัฒนา 7 ประการ ที่เกิดขึ้น ได้แก่ กระบวนการพัฒนารูปแบบกิจกรรม โดยเรียนรู้และพัฒนาสมาธิจากธรรมชาติของวัดป่า กระบวนการพัฒนาของพระสงฆ์ มีการยกตัวอย่างคำสอนที่เข้าถึงง่าย ชี้ให้เห็นประโยชน์ของหลักธรรมที่สามารถนำไปใช้ในชีวิตประจำวันได้ทันที กระบวนการพัฒนาของครอบครัว ต้องไว้วางใจและเคารพในการตัดสินใจของนักเรียน สนับสนุนการเรียนรู้ที่สร้างสรรค์ของนักเรียน กระบวนการพัฒนาของชุมชน เปิดรับ เข้าใจความแตกต่าง และไว้วางใจให้โอกาสนักเรียนเข้ามาเป็นส่วนหนึ่งของชุมชน กระบวนการพัฒนาของสถานศึกษา สร้างสรรค์กิจกรรมใหม่ตามความสนใจของนักเรียน สนับสนุนนักเรียนเข้าร่วมกิจกรรมอย่างต่อเนื่อง กระบวนการพัฒนาพฤติกรรมภายนอกของนักเรียน โดยปรับเปลี่ยนวิถีชีวิต เรียนรู้อยู่กับสิ่งที่มีและสิ่งที่เป็น กระบวนการพัฒนาความรู้สึกภายในของนักเรียน ผ่านการพัฒนาสติและปัญญาเห็นคุณค่าของสมาธิ กระบวนการเหล่านี้เป็นกระบวนการที่มีความสัมพันธ์ต่อกันในลักษณะนิเวศการเรียนรู้ มุ่งสู่หลักไตรสิกขาในทางพระพุทธศาสนา คือ ศีล สมาธิ และ ปัญญา ซึ่งจะทำให้นักเรียนเป็นคนเก่ง คนดี และมีความสุขตามเป้าหมายการศึกษาไทย