“คำกลอนการขุดพระ”: เรื่องเล่าเกี่ยวกับการขุดพระกรุ ปัญหา และแนวทางการแก้ปัญหาจากวรรณกรรมท้องถิ่นภาคใต้ที่แต่งในทศวรรษ 2500

บทคัดย่อ

บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาเรื่องเล่าเกี่ยวกับการขุดพระกรุ ทั้งด้านสาเหตุของความนิยมในการขุดพระ กลุ่มคนที่สนใจพระกรุ และพฤติกรรมของการขุดพระ และศึกษาปัญหาที่มาจากการขุดพระ รวมถึงแนวทางการแก้ปัญหาจากวรรณกรรมท้องถิ่นภาคใต้เรื่องคำกลอนการขุดพระที่แต่งในทศวรรษ 2500 ผลการศึกษาพบว่า สาเหตุหลักที่คนนิยมขุดพระกรุ คือ ความเชื่อว่าเทพเจ้าดลใจ สภาวะความยากจน ความโลภ และความสนใจในการเก็บสะสมของหายาก สำหรับกลุ่มคนที่สนใจพระกรุมีหลากเพศ วัย ศาสนา หลากพื้นที่ และหลากกลุ่ม มีทั้งชาวบ้าน ชี เณร และพระสงฆ์ ด้านพฤติกรรมที่แสดงออกในขณะขุด จะให้ภาพของผู้ขุดที่อยู่ในอากัปกริยาต่าง ๆ ซึ่งบางครั้งก็ไม่ชวนมอง โดยเฉพาะในกลุ่มผู้หญิง ปัญหาที่มาจากการขุดพระพบ 5 ประการ ได้แก่ ประการแรก คือ การทำลายเรือกสวนไร่นาเจ้าของพื้นที่ที่มีพระกรุฝังไว้ เนื่องจากชาวบ้านที่มาขุดพระต่างก็ขุดจนเป็นบ่อเป็นหลุม ประการที่สอง คือ การไม่ปฏิบัติตามกฎเกณฑ์ของรัฐ ประการที่สาม คือ ความขัดแย้งกับเจ้าหน้าที่รัฐ ประการที่สี่ คือ การทะเลาะวิวาทและการหลอกลวงซึ่งกันและกัน และประการที่ห้า คือ การปลอมแปลงพระขาย ในช่วงที่เกิดปัญหาขึ้นนี้ ผู้แต่งแนะแนวทางการแก้ปัญหาไว้ 7 ประการ ได้แก่ 1) ให้สะสมหรือบูชาพระเครื่องอื่น ๆ เพราะมีคุณค่าควรแก่การบูชาเหมือนกัน 2) ให้บูชาบิดามารดาแทนการบูชาพระกรุ 3) ให้ขยันทำมาหากิน ไม่หวังรวยทางลัด 4) ไม่ประมาทในการดำเนินชีวิต 5) เคารพและให้เกียรติสถานที่ 6) ไม่สร้างความขัดแย้งหรือหลอกลวงผู้อื่น และ 7) ให้จดจำคำสอนของผู้ใหญ่ โดยความนิยมการขุดพระกรุยังได้รับการผลิตซ้ำถึงปัจจุบัน ซึ่งผูกติดกับกิเลสตัณหาของมนุษย์