แนวทางการเสริมสร้างการกำกับตนเองใน BANI World จากการทำวิทิสาสมาธิ
คำสำคัญ:
วิทิสาสมาธิ, สมาธิ, การกำกับตนเอง, ความตระหนักรู้ในตนเองบทคัดย่อ
บทความวิชาการนี้มีวัตถุประสงค์ เพื่อเสนอแนวทางการเสริมสร้างการกำกับตนเองผ่านการทำสมาธิที่เรียกว่า “วิทิสาสมาธิ” โดยนำเสนอข้อมูลเชิงทฤษฎี และสนับสนุนด้วยงานวิจัยที่เกี่ยวข้อง พร้อมทั้งแสดงแนวทางปฏิบัติอย่างง่าย ซึ่งสามารถนำไปเสริมทักษะการกำกับตนเองได้ด้วยตนเอง จึงเหมาะอย่างมากในโลกปัจจุบันที่เรียกว่า BANI World
การกำกับตนเอง หรือ Self-regulation หมายถึง ความสามารถในการควบคุมความคิด อารมณ์ และพฤติกรรมเพื่อให้สอดคล้องกับเป้าหมายที่ตั้งไว้ จึงมีความสำคัญมากในโลกปัจจุบันที่เต็มไปด้วยความเปราะบาง ความวิตกกังวล ความคาดการณ์ได้ยาก ซึ่งนักวิชาการเรียกว่า BANI World ถ้ามนุษย์ไม่สามารถกำกับตนเองในการดำรงชีวิตภายใต้สภาพแวดล้อมที่ท้าทายที่เปลี่ยนแปลงรวดเร็วและไม่แน่นอน ก็ไม่สามารถฟันผ่าอุปสรรคและประสบความสำเร็จในชีวิต การงาน รวมถึงเป้าหมายสำคัญที่ตั้งไว้ได้ จากงานวิจัยพบว่าการทำสมาธิสามารถเสริมการกำกับตนเองได้ เนื่องจากเป็นการพัฒนาการรับรู้ในอารมณ์ของตน จึงทำให้สามารถควบคุมอารมณ์ และจัดการพฤติกรรมของตน และทำให้สอดคล้องกับเป้าหมายที่วางไว้ และการเสริมสร้างการกำกับตนเองที่ง่าย รวดเร็ว และเป็นระบบ คือการสมาธิในวิธีที่เรียกว่า “วิทิสาสมาธิ” ซึ่งเป็นการทำสมาธิที่ใช้เวลาวันละ 15 นาที แบ่งเป็น 3 ช่วง คือ เช้า 5 นาที กลางวัน 5 นาที และเย็น 5 นาที และสถานที่ปฏิบัติจะเป็นที่ใดก็ได้ เพียงแค่นั่งในท่าที่สบาย และบริกรรมซ้ำ ๆ อย่างตั้งใจ เนื่องจากเป้าหมายหลักของวิทิสาสมาธิ คือการปฏิบัติอย่างสม่ำเสมอในทุกๆ วัน เพื่อเพิ่มพลังจิตหรือกำลังใจอย่างต่อเนื่อง แม้นเป็นการฝึกสมาธิในช่วงเวลาสั้น ๆ ก็ยังสามารถสร้างและสะสมพลังจิตหรือกำลังใจ ให้เพียงพอสำหรับการใช้งานในชีวิต ประจำวัน จึงเหมาะสำหรับผู้ที่ไม่มีเวลาทำสมาธิแบบปกติที่อาจใช้เวลานาน
เอกสารอ้างอิง
พระธรรมมงคลญาณ (วิริยังค์ สิรินฺธโร). (2561) หลักสูตรครูสมาธิ เล่ม 3 (พิมพ์ครั้งที่ 17). กรุงเทพฯ : บริษัท ประชาชน จำกัด.
พระพรหมคุณาภรณ์ (ป. อ. ปยุตฺโต). (2549). พระพุทธศาสนา พัฒนาคนและสังคม (พิมพ์ครั้งที่ 6). กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์ บริษัท สหธรรมิก จำกัด.
มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. (2539). พระไตรปิฎก เล่มที่ 34 พระสุตตันตปิฎกเล่มที่ 1. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
“________ “. (2539). พระไตรปิฎก เล่มที่ 35 พระอภิธรรมปิฎกเล่มที่ 2. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปรินายก. (2526). โอสถธรรม. กรุงเทพฯ : หจก.ป. สัมพันธ์การพิมพ์.
สมโภชน์ เอี่ยมสุภาษิต. (2566). ทฤษฎีและเทคนิคการปรับพฤติกรรม (พิมพ์ครั้งที่ 11). กรุงเทพฯ : สำนักพิมพ์จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
สำนักงานสภาพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ. (2567). ภาวะสังคมไทย ไตรมาสหนึ่ง ปี 2567. สืบคืน 20 กันยายน 2567, จาก https://www.nesdc.go.th/download/Social/Social_Report/2567_q1_002_news_th.pdf
Bandura. A. (1986). Social Foundations of Thought and Action: A Social Cognitive Theory. New Jersey: Prentice Hall.
Brown. K. W. & Ryan. R. M. (2003). The Benefits of Being Present: Mindfulness and Its Role in Psychological Well-being. Journal of Personality and Social Psychology, 84(4), 822–848.
Cascio. J. (2022). Human Responses to a BANI World. Retrieved September 20, 2024. from https://medium.com/@cascio/human-responses-to-a-bani-world-fb3a296e9cac
Creswell. J. D. et al. (2014). Mindfulness-based Stress Reduction Training Reduces Loneliness and Increases Social Contact in Older Adults: A Small Randomized Controlled Trial. Brain Behavior and Immunity, 36, 396–404.
Deloitte. (2022). Global Supply Chain Disruption Report 2022. Deloitte Insights.
Goyal. M. et al. (2014). Meditation Programs for Psychological Stress and Well-being: A Systematic Review and Meta-analysis. JAMA Internal Medicine, 174(3), 357–368.
Gross. J. J. (2002). Emotion Regulation: Affective. Cognitive. and Social Consequences. Psychophysiology, 39(3), 281–291.
Hölzel. B. K.. et al. (2011). Mindfulness Practice Leads to Increases in Regional Brain Gray Matter Density. Psychiatry Research: Neuroimaging, 191(1), 36–43.
Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC). (2023). Climate Change 2023: The Physical Science Basis. Cambridge University Press.
International Monetary Fund (IMF). (2023). Global Financial Stability Report. IMF Publications.
Kabat-Zinn. J. (2003). Mindfulness-based Stress Reduction (MBSR). Journal of Psychosomatic Research, 53(1), 149-157.
Lally. P. van Jaarsveld. C. H. Potts. H. W. & Wardle. J. (2010). How Are Habits Formed: Modelling Habit Formation in the Real World. European Journal of Social Psychology, 40(6), 998-1009.
Locke. E. A. & Latham. G. P. (2002). Building a Practically Useful Theory of Goal Setting and Task Motivation: A 35-year Odyssey. American Psychologist, 57(9), 705-717.
McKinsey Global Institute. (2023). The AI Economy: Challenges and Opportunities. McKinsey & Company.
Pew Research Center. (2023). Perceptions of Technological Change in Advanced Economies. Pew Research Center.
Tang. Y. Y. et al. (2015). The Neuroscience of Mindfulness Meditation. Nature Reviews Neuroscience, 16(4), 213–225.
Modhurima Moitra et al. (2023). Global Mental Health: Where We Are and Where We Are Going. Psychiatry Reports, 25, 301–311.
United Nations Environment Programme (UNEP). (2023). Global Biodiversity Outlook 5. UNEP Publications.
World Health Organization (WHO). (2022). Mental Health and COVID-19: Policy Brief. WHO Publications.
Zeidan. F., Johnson. S. K., Diamond. B. J. & David. Z. (2010). Mindfulness Meditation Improves Cognition: Evidence of Brief Mental Training. Consciousness and Cognition, 19(2), 597-605.
Zimmerman. B. J. (2000). Handbook of Self-regulation, Chapter 2 - Attaining Self-Regulation: A Social Cognitive Perspective. Retrieved September 20, 2024. From https://www.sciencedirect.com/ science/article/abs/pii/B9780121098902500317
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
หมวดหมู่
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 วารสารจิตวิทยาพุทธศาสตร์ประยุกต์เพื่อสังคม
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
