ความงดงามในความโศกเศร้า : การเยียวยาจิตใจผู้สูญเสียผ่านประเพณีและสังคมไทย
คำสำคัญ:
การเยียวยาความเศร้าโศก, ประเพณี, งานศพไทย, พิธีกรรม, พุทธศาสนา, จิตวิทยา, การสูญเสียบทคัดย่อ
บทความนี้นำเสนอการวิเคราะห์กลไกทางจิตวิทยาในประเพณีงานศพไทยเพื่อแสดงประสิทธิภาพของภูมิปัญญาดั้งเดิมในการเยียวยาจิตใจผู้สูญเสีย โดยใช้แนวทางสหวิทยาการผสานโบราณวิทยา จิตวิทยา และประสาทวิทยา ผลการศึกษาพบกลไกการเยียวยาหลายมิติที่มีรากฐานทางวิทยาศาสตร์ ได้แก่ การสร้างปราสาทเรือนศพเป็นการบำบัดด้วยศิลปะที่กระตุ้นสารเอนดอร์ฟินและเซโรโทนิน การสวดพระอภิธรรมเป็นการบำบัดด้วยเสียงที่ลดฮอร์โมนความเครียด และพิธีกรรมอุทิศส่วนกุศลที่เพิ่มฮอร์โมนออกซิโท ยืนยันว่าผู้สูญเสียที่ได้รับการเยียวยาผ่านประเพณีงานศพแบบดั้งเดิมมีอาการซึมเศร้าน้อยกว่าถึง 58%
หลักการเยียวยาในประเพณีไทยสอดคล้องกับทฤษฎีจิตวิทยาสมัยใหม่ โดยเฉพาะหลักอนิจจตาที่คล้ายคลึงกับทฤษฎี Radical Acceptance และการปฏิบัติสมาธิที่การวิจัยด้วย MRI แสดงการเปลี่ยนแปลงเชิงบวกของโครงสร้างสมอง "ความงดงามในความโศกเศร้า" คือกระบวนการแปลงเปลี่ยนความเจ็บปวดให้กลายเป็นพลังสร้างสรรค์ใน 4 ระดับ คือ ระดับบุคคล (การค้นพบพลังภายใน) ระดับครอบครัว (การสร้างสายใยใหม่) ระดับชุมชน (การแสดงน้ำใจไทย) และระดับจิตวิญญาณ (การพัฒนาปัญญาและเมตตา) การศึกษาชี้ให้เห็นว่าประเพณีงานศพไทยเป็นตัวอย่างสำคัญของการดูแลสุขภาพจิตแบบองค์รวมที่สามารถนำมาประยุกต์ใช้ในสังคมร่วมสมัยได้อย่างมีประสิทธิภาพ
เอกสารอ้างอิง
กรมสุขภาพจิต กระทรวงสาธารณสุข. (2565). รายงานสถานการณ์สุขภาพจิตประชากรไทย ประจำปี 2565. กรุงเทพฯ : กรมสุขภาพจิต.
พระมหาระพีพัฒน์ ญาณวิชโย. (2566). การศึกษารูปแบบการไหว้ผีบรรพบุรุษในครอบครัวไทย-จีน: การ ผสมผสาน ความเชื่อในสังคมร่วมสมัย. วารสารภาษาและวัฒนธรรม, 2(1). 17-27.
สถาบันวิจัยประชากรและสังคม มหาวิทยาลัยมหิดล. (2564). การศึกษาผลกระทบทางจิตวิทยาของการสูญเสียในสังคมไทย. กรุงเทพฯ : สถาบันวิจัยประชากรและสังคม.
สำนักงานพัฒนานโยบายสุขภาพ. (2564). รายงานการศึกษาผลกระทบของโควิด-19 ต่อสุขภาพจิตของประชาชนไทย. นนทบุรี: กระทรวงสาธารณสุข.
หลีดมาลา, (ม.ป.ป.) พิธีงานศพไทย. สืบค้น 15 สิงหาคม 2568, จาก https://www.wreathmala.com/บทความ/งานศพ/พิธีงานศพไทย.
American Psychological Association. (2022). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5th ed.). American Psychiatric Publishing.
Batten, S. V., & Hayes, S. C. (2005). Acceptance and commitment therapy in the treatment of comorbid substance abuse and post-traumatic stress disorder. Clinical Case Studies, 4(4), 246-262.
Bernardi, L., Sleight, P., Bandinelli, G., Cencetti, S., Fattorini, L., Wdowczyc-Szulc, J., & Lagi, A. (2001). Effect of rosary prayer and yoga mantras on autonomic cardiovascular rhythms: Comparative study. British Medical Journal, 323(7327), 1446-1449.
Boelen, P. A., Lenferink, L. I. M., Nickerson, A., & Smid, G. E. (2024). Cognitive behavior therapy vs mindfulness in treatment of prolonged grief disorder: A randomized clinical trial. JAMA Psychiatry, 81(7), 665-674.
Bonanno, G. A. (2004). Loss, trauma, and human resilience: Have we underestimated the human capacity to thrive after extremely aversive events?. American Psychologist, 59(1), 20-28.
Goyal, M., Singh, S., Sibinga, E. M., Gould, N. F., Rowland-Seymour, A., Sharma, R., ... & Haythornthwaite, J. A. (2014). Meditation programs for psychological stress and well-being: A systematic review and meta-analysis. JAMA Internal Medicine, 174(3), 357-368.
Hölzel, B. K., Carmody, J., Vangel, M., Congleton, C., Yerramsetti, S. M., Gard, T., & Lazar, S. W. (2011). Mindfulness practice leads to increases in regional brain gray matter density. Psychiatry Research: Neuroimaging, 191(1), 36-43.
Huang, F. Y., Hsu, A. L., Hsu, L. M., Tsai, J. S., Huang, C. M., Chao, Y. P., Hwang, T. J., & Wu, C. W. (2019). Mindfulness improves emotion regulation and executive control on bereaved individuals: An fMRI study. Frontiers in Human Neuroscience, 13, 13.
Khalfa, S., Bella, S. D., Roy, M., Peretz, I., & Lupien, S. J. (2003). Effects of relaxing music on salivary cortisol level after psychological stress. Annals of the New York Academy of Sciences, 99(9), 374-376.
Klass, D., Silverman, P. R., & Nickman, S. L. (1996). Continuing bonds: New understandings of grief. Philadelphia, PA: Taylor & Francis.
Kübler-Ross, E., & Kessler, D. (2005). On grief and grieving: Finding the meaning of grief through the five stages of loss. Scribner.
Linehan, M. M. (2015). DBT Skills Training Manual (2nd ed.). Guilford Press.
Lundorff, M., Holmgren, H., Zachariae, R., Farver-Vestergaard, I., & O'Connor, M. (2017). Prevalence of prolonged grief disorder in adult bereavement: A systematic review and meta-analysis. Journal of Affective Disorders, 212, 138-149.
Neimeyer, R. A. (2019). Meaning reconstruction in bereavement: Development of a research program. Death Studies, 43(2), 79-91.
Park, C. L. (2010). Making sense of the meaning literature: An integrative review of meaning making and its effects on adjustment to stressful life events. Psychological Bulletin, 136(2), 257-301.
Shear, M. K. (2015). Complicated grief. New England Journal of Medicine, 372(2), 153–160.
Stuckey, H. L., & Nobel, J. (2010). The connection between art, healing, and public health: A review of current literature. American Journal of Public Health, 100(2), 254-263.
Tedeschi, R. G., & Calhoun, L. G. (2004). Posttraumatic growth: Conceptual foundations and empirical evidence. Psychological Inquiry, 15(1), 1–18.
Wada, K., & Park, J. (2009). Integrating Buddhist psychology into grief counseling. Death Studies, 33(7), 657-683.
World Health Organization. (2022). International statistical classification of diseases and related health problems (11th ed.). World Health Organization.
Wortmann, J. H., & Park, C. L. (2008). Religion and spirituality in adjustment following bereavement: An integrative review. Death Studies, 32(8), 703-736.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
หมวดหมู่
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 วารสารจิตวิทยาพุทธศาสตร์ประยุกต์เพื่อสังคม
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
