แนวทางการสร้างโอกาสการเรียนรู้สำหรับเด็กด้อยโอกาสตามแนววิถีพุทธ

บทคัดย่อ

บทความนี้ เป็นส่วนหนึ่งของดุษฎีนิพนธ์เรื่อง “แนวทางการสร้างโอกาสการเรียนรู้สำหรับเด็กด้อยโอกาสตามแนววิถีพุทธ” มีวัตถุประสงค์ 1. เพื่อศึกษาแนวทางการสร้างโอกาสการเรียนรู้สำหรับเด็กด้อยโอกาสตามแนววิถีพุทธ  2. เพื่อศึกษากระบวนการสร้างโอกาสการเรียนรู้สำหรับเด็กด้อยโอกาสตามแนววิถีพุทธ และ 3. เพื่อวิเคราะห์รูปแบบกระบวนการสร้างโอกาสการเรียนรู้สำหรับเด็กด้อยโอกาสตามแนววิถีพุทธ การวิจัยนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ จากการสัมภาษณ์ (Interview) และสนทนากลุ่ม (Focus Group)  ผลการวิจัย พบว่า

1. แนวทางการสร้างโอกาสการเรียนรู้สำหรับเด็กด้อยโอกาส พบว่า จากสภาพปัญหาของการศึกษาของเด็กด้อยโอกาสในปัจจุบันที่กระทรวงศึกษาธิการพยายามจัดการศึกษาให้มีความเสมอภาคและทั่วถึง การจัดการศึกษาแบบบูรณาการทั้งด้านวิชาการ และทักษะในการดำรงชีวิต นอกจากนี้ยังมีการส่งเสริมด้านสิทธิต่าง ๆ
2. กระบวนการสร้างโอกาสการเรียนรู้สำหรับเด็กด้อยโอกาสตามแนววิถีพุทธ พบว่า การจัดการศึกษาโดยการนำหลักธรรมทางพระพุทธศาสนามาบูรณาการการเรียนรู้ด้านวิชาการตามหลักภาวนา 4 กับเด็กด้อยโอกาส ดังนี้ 1. ด้านกาย (กายภาวนา) พบว่า มีการบูรณาการการเรียนรู้พัฒนากาย ศีล จิต ปัญญาไปพร้อมกันเพื่อให้มีกระบวนการเรียนรู้ที่มีคุณธรรมประจำใจ โดยมีการสวดมนต์นั่งสมาธิก่อนเรียน สวดมนต์ยาวทุกสัปดาห์ เข้าร่วมกิจกรรมกับทางวัดในวันสำคัญทางพระพุทธศาสนา 2. ด้านศีล (สีลภาวนา) พบว่า ครูที่ปรึกษาคอยอบรมสั่งสอนและการรักษาศีล 5 เป็นหลักในการอบรมเป็นแนวทาง โรงเรียนได้จัดรายวิชาเพิ่มเติมที่ส่งเสริมสนับสนุนให้ผู้เรียนมีพฤติกรรมเป็นผู้ที่คุณธรรมจริยธรรม 3.  ด้านจิต (จิตภาวนา) พบว่า มีการจัดการเรียนการสอนที่มุ่งในการมีคุณธรรมจริยธรรมมีการสอดแทรกคุณธรรมจริยธรรมในชั่วโมงเรียนให้นักเรียนรู้จักจิตของตนเอง 4. ด้านปัญญา (ปัญญาภาวนา) พบว่า สังคมโลกยุคศตวรรษที่ 21 ถือเป็นสังคมแห่งข้อมูลข่าวสารที่มาพร้อมกับความก้าวหน้าทางเทคโนโลยี และการสื่อสาร โดยต้องเน้นการพัฒนาผู้เรียนที่มีทักษะการคิดมากขึ้น การคิดวิเคราะห์ และการคิดอย่างมีวิจารณญาณ
3. รูปแบบกระบวนการสร้างโอกาสการเรียนรู้สำหรับเด็กด้อยโอกาสตามแนววิถีพุทธ พบว่า การจัดการศึกษาแบบบูรณาการทั้งด้านวิชาการ ศีลธรรม จริยธรรม และทักษะในการดำรงชีวิต ใช้หลักธรรมทางพระพุทธศาสนามาเป็นแนวทางในการสร้างโอกาสในเรียนรู้หลักการดำเนินชีวิต ทำให้เกิดการบูรณาการการเรียนรู้ตามหลักภาวนา 4 ครอบคลุมการพัฒนาครบ 4 มิติทั้งด้านกายภาพ สังคม จิตหรืออารมณ์ และปัญญา