Illness perception and medication belief associated with medication adherence in type 2 diabetes patients in rubber planter
Article Sidebar
Published:
Aug 31, 2021
Keywords:
Illness perceptions, Medication beliefs, Medication adherence, Type 2 diabetes mellitus, Rubber planter
Main Article Content
Abstract
Background:Nowadays,Diabetes mellitus becomes one of a serious chronic non-communicable disease in the world. Medication adherence(MA) is one of the important factors that effects to well control blood sugar level in diabetes patient. The purpose of this study was to assess the association of illness perception and medication belief with medication adherence in type 2 diabetes patients in rubber planter.
Design:Analytical cross-sectional study
Methods:This study was carried out at a community hospital in Songkhla,Thailand. Main outcome was MA. The Beliefs about Medicines Questionnaire(BMQ)was used to assess beliefs. The Brief Illness Perception Questionnaire(Brief IPQ)was used to assess illness perception. Medication Adherence Scale in Thais(MAST)was used to assess MA. The validity of Cronbach's alpha levels0.780, 0.932,0.798 respectively. Univariate and multivariate analysis were carried out using STATA16SE.
Results: 190 patients were interviewed. Approximately 37.37% of the study sample were considered poor MA(MAST score of< 34). With the Illness Perception at a low level, 51.58% And the medication belief was at a high level of 50.53%. Patients with type 2 diabetes in rubber planter who had low MAST scores were patients with poor glycemic control(HbA1C≥7)of 95.77%. The factors that were statistically significant associated with MA at P<0.05 were demographic factors: age and religion(P0.047, 0.004 respectively) and data factors. Clinical: HbA1C(P0.000). The group with high illness perception 0.8 times the coordination of good MA compared with the group with poor MA. There was no statistically significant difference(95%C.I 0.42-1.49, P0.481). Belief factors were found to be higher in MAST score. There was 0.63times the coordination of good MA compared to the low medication belief. There was no statistically significant difference(95%C.I0.33-1.19, P0.153). The correlation between MA from the questionnaires(MAST) and from pill counts showed P0.0096(r 0.28)and the correlation between MAST score and HbA1C showed P0.0000(r-0.32) which means that there is a statistical relationship between the two variables.
Conclusion:Illness perception and medication belief are important factors to access MA. Even though there are no statistical significance relationship between Illness perception and medication belief in MA for type 2 diabetes patients in rubber planter but in patients who got higher score of MAST, have better level for controlling blood sugar.
Article Details
How to Cite
1.
บุญเสรี เ. Illness perception and medication belief associated with medication adherence in type 2 diabetes patients in rubber planter. PCFM [internet]. 2021 Aug. 31 [cited 2025 Apr. 11];4(2):126-44. available from: https://so03.tci-thaijo.org/index.php/PCFM/article/view/250039
Section
Original article
The content and information in articles published in the PCFM journal are solely the opinions and responsibilities of the authors. The journal's editorial board does not necessarily agree with or share any responsibility for them.
All articles, information, content, images, etc., published in the PCFM journal are the copyright of the PCFM journal. If any individual or organization wishes to reproduce, distribute, or use any part or the entirety of the content, they must obtain written permission from the PCFM journal beforehand.
References
1. International Diabetes Federation. IDF Diabetes Atlas, 9th edition[online]. 2019[cited 2020 Febury,14].Available from:https://w.idf.org/aboutdiabetes/what-is-diabetes/facts-figures.htmlww
2. Diabetes Association of Thailand.The disease situation in the Western Pacific[online]. 2017[cited 2020 Febury,14].Available from:https://www.dmthai.org/index.php/knowledge/the-chart/the-chart-1/549-2018-02-08-14-52-46
3. วิชัย เอกพลากร, วรรณี นิธิยานันท์, บัณฑิต ศรไพศาล, ปานเทพ คณานุรักษ์, สำนักโรคไม่ติอต่อ กรมควบคุมโรค.การสำรวจสุขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจร่างกายครั้งที่ 5 (Thai National Health Examination Survey, NHES V) [อินเทอร์เน็ต]. กรุงเทพฯ: สำนักงานวิจัยเพื่อการพัฒนาหลักประกันสุขภาพไทย; 2559 [เข้าถึงเมื่อ 18 ต.ค. 2563]. เข้าถึงได้จาก:https://kb.hsri.or.th/dspace/handle/11228/4604?locale-attribute=th
4. Rangsin R, MedResNet. An assessment on quality of care among patients diagnosed with type 2 diabetes and hypertension visiting hospitals of Ministry of Public Health and Bangkok Metropolitan Administration in Thailand. Bangkok, Thailand: National Health Security Office, 2014.
5. ระบบคลังข้อมูลด้านการแพทย์์และสุขภาพ (HDC) [อินเทอร์เน็ต]. สงขลา: กระทรวงสาธารณสุุข [เข้าถึงเมื่อ 30 ก.ย. 2562]. เข้าถึงได้จาก: https://ska.hdc.moph.go.th/hdc/reports/page.php?cat_id=6a1fdf282fd28180eed7d1cfe0155e11
6. Division of Non communicable disease. ReportAnnualDNCD59[online].2016[cited 2020 Febury,14]. Available from: http://thaincd.com/document/file/download/paper-manual/%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%A2%E0%B8%87%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B3%E0%B8%9B%E0%B8%B5_59_%E0%B8%AA%E0%B8%B3%E0%B8%99%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B9%82%E0%B8%A3%E0%B8%84%E0%B9%84%E0%B8%A1%E0%B9%88%E0%B8%95%E0%B8%B4%E0%B8%94%E0%B8%95%E0%B9%88%E0%B8%AD.pdf
7. Division of Non communicable disease. ReportAnnualDNCD62[online]. 2019[cited 2020 Febury,14]. Available from: http://thaincd.com/document/file/download/paper-manual/ReportAnnualDNCD62.pdf
8. Conner M, Mcmillan B. The Health Belief Model. In Christensen AJ, Martin R, Morrison Smyth J, editors.(2004) Encyclopedia of Health Psychology. Kluwer Academic/Plenum Publishers. 126-128
9. ฐานข้อมูลโรงพยาบาลสมเด็จพระบรมราชินีนาถ ณ อำเภอนาทวี. สืบค้นเมื่อ 10 ต.ค. 2562
10. สมาคมโรคเบาหวานแห่งประเทศไทย,สมาคมต่อมไร้ท่อแห่งประเทศไทย,กรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข, สำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ. แนวทางเวชปฏิบัติสำหรับโรคเบาหวาน 2560[อินเทอร์เน็ต]. 2560[เข้าถึงเมื่อ 30 ก.ย. 2562]. เข้าถึงได้จาก: https://www.dmthai.org/attachments/article/443/guideline-diabetes-care-2017.pdf
11. อภิญญา บ้านกลาง, อุดมลักษณ์ ดวงผุนมาตย์, ปริศนา รถสีดา. ปัจจัยที่มีผลต่อพฤติกรรมสุขภาพของผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 ในเขตรับผิดชอบโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลศิลา อำเภอเมือง จังหวัดขอนแก่น[อินเทอร์เน็ต]. สำนักงานป้องกันควบคุมโรคที่ 7 จังหวัดขอนแก่น 2559;23(1):85-95. [เข้าถึงเมื่อ 30 ก.ย. 2562]. เข้าถึงได้จาก: http://odpc7.ddc.moph.go.th/journal/files/08%E0%B8%AD%E0%B8%A0%E0%B8%B4%E0%B8%8D%E0%B8%8D%E0%B8%B2.pdf
12. Yanjun Guo, Yuewei Liu, Xiji Huang, Yi Rong, Meian He, Youjie Wang, et al. The Effects of Shift Work on Sleeping Quality,Hypertension and Diabetes in Retired Workers. PLOS ONE 2013;8(8):1-6. [cited 2020 Febury,14].Available from: https://journals.plos.org/plosone/article/file?id=10.1371/journal.pone.0071107&type=printable
13. Roglic G. WHO Global report on diabetes: a summary[online]. International Journal of Non-Communicable Disease. 2016.[cited 2020 Febury,14];1(1):3-8. Available from: https://www.ijncd.org/article.asp?issn=2468-8827;year=2016;volume=1;issue=1;spage=3;epage=8;aulast=Roglic
14. วิภาพร สิทธิสาตร์, ชลลดา ติยะวิสุทธิ์ศรี, อุษณี บุญเฟื่อง, ขนิษฐา ภัทรเศรษฐเศรณี. วิถีชีวิต วิถีสุขภาพ และบทบาทของอาสาสมัครสาธารณสุข ในการควบคุมโรคไม่ติดต่อเรื้อรัง ตามบริบทของชาวสวนยางพารา[อินเทอร์เน็ต]. กรุงเทพฯ:วารสารพยาบาลกระทรวงสาธารณสุข; 2560 [เข้าถึงเมื่อ 18 ต.ค. 2563] 121-30. เข้าถึงได้จาก: https://he02.tci-thaijo.org/index.php/tnaph/article/download/112271/87497/
15. ประภัสสร ดลวาส, สมจิต แดนสีแก้ว. การจัดการตนเองของผู้ป่วยโรคความดันโลหิตสูงที่ประกอบอาชีพเกษตรกรสวนยางพารา [อินเทอร์เน็ต]. กรุงเทพฯ:วารสารการพยาบาลและการดูแลสุขภาพ; 2562 [เข้าถึงเมื่อ 18 ต.ค. 2563];37(3):183-91. เข้าถึงได้จาก: https://he01.tci-thaijo.org/index.php/jnat-ned/article/view/219753/152054
16. Pattaraporn S. Working Environment and health status of the rubber farmer in Bantat subdistrict, Maung district, Udon Thanni Province [Master thesis]. Khonkaen: Khonkaen University : 2009. (in Thai).
17. กุสุมา กังหลี.ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์ต่อการควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดของผู้เป็นเบาหวานชนิดที่สอง โรงพยาบาลพระมงกุฎเกล้า[อินเทอร์เน็ต].วารสารพยาบาลทหารบก.; 2557 [เข้าถึงเมื่อ 18 ต.ค. 2563];15(3):256-68. เข้าถึงได้จาก: https://he01.tci-thaijo.org/index.php/JRTAN/article/view/30627
18. American Diabetes Association. Standards of medical care in diabetes-2017. Diabetes Care 2017; 40 (Suppl 1): S25-S32.
19. Clinical Guidelines Task Force. Global guideline for type 2 diabetes[online]. International Diabetes Federation 2012.[cited 2020 Febury,14]. Available from: https://www.iapb.org/wp-content/uploads/Global-Guideline-for-Type-2-Diabetes-IDF-2012.
20. Sinclair A, Dunning T, Coagiuri S. IDF global guideline for managing older people with type 2 diabetes 2013[online]. International Diabetes Federation 2013. .[cited 2020 Febury,14].Available from: https://www.idf.org/e-library/guidelines/78-global-guideline-for-managing-older-people-with-type-2-diabetes.html
21. Morley JE, Sinclair A. Individualizing treatment for older people with diabetes. Lancet 2013; 382: 378-80.
22. Greenfield S, Billimek J, Pellegrini F, Franciosi M, DeBerardis G, Nicolucci A, et al. Comorbidity affects the relationship between glycemic control and cardiovascular outcomes in diabetes. A cohort study. Ann Intern Med 2009; 151: 854-60.
23. Skyler JS, Bergenstal R, Bonow RO, Buse J, Deedwania P, Gale EAM, et al. Intensive Glycemic Control and the Prevention of Cardiovascular Events: Implications of the ACCORD, ADVANCE, and VA Diabetes Trials: A position statement of the American Diabetes Association and a scientific statement of the American College of Cardiology Foundation and the American Heart Association. Diabetes Care 2009; 32: 187–92.
24. Meier M, Hummel M. Cardiovascular disease and intensive glucose control in type 2 diabetes mellitus: moving practice toward evidence-based strategies. Vasc Health Risk Management 2009; 5: 859–71.
25. Currie CJ, Peters JR, Tynan A, Evans M, Heine RJ, Bracco OL, et al. Survival as a function of HbA1c in people with type 2 diabetes: a retrospective cohort study. Lancet 2010; 375: 481-9.
26. ประภัสสร ดลวาสและคณะ. การจัดการตนเองของผู้ป่วยโรความดันโลหิตสูงที่ประกอบอาชีพเกษตรกรสวนยางพารา.วารสารการพยาบาลและการดูแลสุขภาพ 2562;37(3):183-191.
27. อธินันท์ ชัญญาวงศ์ศักดิ์, สุภมัย สุนทรพันธ์,สุมาลี วังธนากร. ความสัมพันธ์ระหว่างการทำงานเป็นกะและปัจจัยอื่น ๆ กับการควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดในผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2.เวชสารแพทย์ทหารบก 2562;72(3):165-76.
28. Yong Gan, Chen Yang, Xinyue Tong, Huilian Sun, Yingjie Cong, Xiaoxu Yin, et al. Shift work and diabetes mellitus: a meta-analysis of observational studies. Occup Environ Med 2015 ;72(1):72-8.
29. สิริมาส วงศ์ใหญ่, อมร ไกรดิษฐ์, จีระภา นะแส. โรคเบาหวานกับการใช้ยาอย่างสมเหตุผล. Journal of Boromarajonani College of Nursing 2017;33(3):158-65.
30. Bosworth HB, Granger BB, Mendys P, Brindis R, Burkholder R, Czajkowski SM, et al. Medication
adherence: a call for action. Am Heart J 2011;162:412-24.
31. Osterberg L, Blaschke T. Adherence to medication. N Engl J Med 2005;353:487-97.
32. Simpson SH, Lin M, Eurich DT. Medicationadherence affects risk of new diabetes complications: a cohort study. Pub Med [Internet]. 2016[cited 2020 Jun 15];50:741-6. Available from: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27307411/
33. กิ่งกาญจน์ สิทธิขันแก้ว, รุ้งระวี นาวีเจริญ. ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับพฤติกรรมส่งเสริมสุขภาพของผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 ที่รักษาด้วยยาฉีดอินซูลินร่วมกับยารับประทาน. วารสารพยาบาลตำรวจ Vol. 6 No. 1 [อินเตอร์เน็ต],2557[เข้าถึงเมื่อ 2563 ม.ค. 15];6:102-12. เข้าถึงได้จาก: https://he01.tci-thaijo.org/index.php/policenurse/article/view/22034
34. สิริมาส วงศ์ใหญ่, วันทนา มณีศรีวงศ์กูล, พรรณวดี พุธวัฒนะ. ปัจจัยที่สัมพันธ์กับการรับประทานยาอย่างต่อเนื่องสม่ำเสมอ ของผู้ป่วยโรคเบาหวานชนิดที่ 2 ที่มารับบริการที่คลินิกเบาหวาน. วารสารวิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนีกรุงเทพ 2557;30: 80-90.
35. Howard Leventhal. The Common-Sense Model of Self-Regulation of Health and Illness: The Self-Regulation of Health and Illness Behaviour. ResearchGate [Internet].2003 [cited 2020 Jun 15]. Available from: https://www.researchgate.net/publication/284686251_The_Common-Sense_Model_of_Self-Regulation_of_Health_and_Illness_The_Self-Regulation_of_Health_and_Illness_Behaviour
36. อมรพรรณ ศุภจำรูญ, สงวน ลือเกียรติบัณฑิต, วรนุช แสงเจริญ.ความตรงและความเที่ยงของแบบวัดความร่วมมือในการใช้ยาสำหรับชาวไทย:การทดสอบในผู้ป่วยโรคเบาหวาน. วารสารเภสัชกรรมไทย 2018;10(2):607-19.
37. .Jongwilaikasem K. Development of a measure for Medication Adherence Scale in Thais [master thesis]. Songkhla: Prince of Songkla University; 2018.
38. N Aujla, M Walker, N Sprigg, K Abrams, A Massey, K Vedhara. Can illness beliefs, from the common-sense model, prospectively predict adherence to self-management behaviours? A systematic review and meta-analysis. Pub Med 2016;31(8):931-58.
39. Lucy Barnes, Rona Moss-Morris, Mele Kaufusi. Illness beliefs and adherence in diabetes mellitus: a comparison between Tongan and European patients, The New Zealand medical journal 2004;117(1188) :U743.
40. Areesa Manodpitipong, Sunee Saetung, Hataikarn Nimitphong, Nantaporn Siwasaranond, Thanawat Wongphan, Chotima Sornsiriwong, et al. Sleep and Glycemic Control in Shift Workers with Type 2 Diabetes. J Sleep Res. 2017 Dec;26(6):764-772.
41. Myriam Jaam, Mohamed Izham, Mohamed Ibrahim, Nadir Kheir, Ahmed Awaisu. Factors associated with medication adherence among patients with diabetes in the Middle East and North Africa region: A systematic mixed studies review. Elsevier B.V. 2017;119:1-15.
42. Waleed M Sweileh, Sa’ed H Zyoud, Rawan J Abu Nab’a, Mohammed I Deleq, Mohammed I Enaia, Sana’a M Nassar, et al. Influence of patients’ disease knowledge and beliefs about medicines on medication adherence: findings from a cross-sectional survey among patients with type 2 diabetes mellitus in Palestine. BMC Public Health 2014;14:94.
43. Olaolorunpo Olorunfemi, Foluso Ojewole. Medication belief as correlate of medication adherence among patients with diabetes in Edo State, Nigeria. Nurs Open. 2019 Jan; 6(1): 197–202.
44. Mohsen Alyami, Anna Serlachius, Ibrahim Mokhtar, Elizabeth Broadbent. Illness Perceptions, HbA1c, And Adherence In Type 2 Diabetes In Saudi Arabia. Patient Prefer Adherence. 2019; 13: 1839–50.
45. Pedro de Pablos-Velasco, Klaus G Parhofer, Clare Bradley, Eveline Eschwège, Linda Gönder-Frederick, Pierre Maheux, et al. Current Level of Glycaemic Control andIts Associated Factors in Patients With Type 2 Diabetes Across Europe. Clin Endocrinol 2014;80(1): 47-56.
46. Sanal, T.S., Nair, N.S., Adhikari, P. Factors associated with poor control of type 2 diabetes mellitus: A systematic review and Meta-analysis. Journal of Diabetology 2011;2(3):1-10.
47. ยศพล เหลืองโสมนภา, สาคร พร้อมเพราะ, สมบัติ เหลืองโสมนภา, ยุพาธร เสือเฒ่า. อิทธิพลของความเชื่อเกี่ยวกับการกินยา ต่อความร่วมมือในการกินยาของผู้ป่วยโรคความดันโลหิตสูงในระดับสูง. วารสารศูนย์ การศึกษาแพทย์ศาสตร์คลินิกโรงพยาบาล พระปกเกล้า 2556; 30: 46-57.
48. Yuvaraj K, Gokul S, Sivaranjini K, Manikandanesan S, Murali S, Surendran G, et al. Prevalence of medication adherence and its associated factors among patients with noncommunicable disease in rural Puducherry, South India – A facility-based cross-sectional study. J Family Med Prim Care 2019;8:701-5.
49. ธนวัฒน์ สุวัฒนกุล. ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์ต่อการควบคุมระดับน้ำตาลในผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2. วารสารวิจัยระบบสาธารณสุข 2561;12(3):515-522.
50. Polinski J, Kesselheim A, Frolkis J, Wescott P, Allen-Coleman C, Fischer M. A matter of trust: patient barriers to primary medication adherence. Health Educ Res.2014;29(5):755-63.
51. Harrison TN, Derose SF, Cheetham TC, et al. Primary nonadherence to statin therapy:patients’ perceptions. Am J Manag Care. 2013;19(4):133-39.
52. Cia Sin Lee, Jane Hwee Mian Tan, Usha Sankari, Yi Ling Eileen Koh, Ngiap Chuan Tan. Assessing oral medication adherence among patients with type 2 diabetes mellitus treated with polytherapy in a developed Asian community: a cross-sectional study. BMJ open 2017;7(9):e016317.
53. Eileen R. Chasens, DSN, RN, Mary Korytkowski, MD, Susan M. Sereika, PhD, and Lora E. Burke, PhD, MPH, FAHA, FAAN. Effect of Poor Sleep Quality and Excessive Daytime Sleepiness on Factors Associated with Diabetes Self-Management. Diabetes Educ. 2013 ; 39(1): 74–82.
54. พิมพา เทพวัลย์, ดวงรัตน์วัฒนกิจไกรเลิศ, คนึงนิจ พงศ์ถาวรกมล, ฉัตรกนก ทุมวิภาต. การรับรู้ความเจ็บป่วย การตอบสนองทางอารมณ์ และประสบการณ์การเข้ารับการรักษาในโรงพยาบาล ในการทำนายการตัดสินใจมารับการรักษาของผู้ป่วยกลุ่มอาการกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือดเฉียบพลัน. วารสารพยาบาลศาสตร์ 2554;29(2):111-19.
2. Diabetes Association of Thailand.The disease situation in the Western Pacific[online]. 2017[cited 2020 Febury,14].Available from:https://www.dmthai.org/index.php/knowledge/the-chart/the-chart-1/549-2018-02-08-14-52-46
3. วิชัย เอกพลากร, วรรณี นิธิยานันท์, บัณฑิต ศรไพศาล, ปานเทพ คณานุรักษ์, สำนักโรคไม่ติอต่อ กรมควบคุมโรค.การสำรวจสุขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจร่างกายครั้งที่ 5 (Thai National Health Examination Survey, NHES V) [อินเทอร์เน็ต]. กรุงเทพฯ: สำนักงานวิจัยเพื่อการพัฒนาหลักประกันสุขภาพไทย; 2559 [เข้าถึงเมื่อ 18 ต.ค. 2563]. เข้าถึงได้จาก:https://kb.hsri.or.th/dspace/handle/11228/4604?locale-attribute=th
4. Rangsin R, MedResNet. An assessment on quality of care among patients diagnosed with type 2 diabetes and hypertension visiting hospitals of Ministry of Public Health and Bangkok Metropolitan Administration in Thailand. Bangkok, Thailand: National Health Security Office, 2014.
5. ระบบคลังข้อมูลด้านการแพทย์์และสุขภาพ (HDC) [อินเทอร์เน็ต]. สงขลา: กระทรวงสาธารณสุุข [เข้าถึงเมื่อ 30 ก.ย. 2562]. เข้าถึงได้จาก: https://ska.hdc.moph.go.th/hdc/reports/page.php?cat_id=6a1fdf282fd28180eed7d1cfe0155e11
6. Division of Non communicable disease. ReportAnnualDNCD59[online].2016[cited 2020 Febury,14]. Available from: http://thaincd.com/document/file/download/paper-manual/%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%A2%E0%B8%87%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B3%E0%B8%9B%E0%B8%B5_59_%E0%B8%AA%E0%B8%B3%E0%B8%99%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B9%82%E0%B8%A3%E0%B8%84%E0%B9%84%E0%B8%A1%E0%B9%88%E0%B8%95%E0%B8%B4%E0%B8%94%E0%B8%95%E0%B9%88%E0%B8%AD.pdf
7. Division of Non communicable disease. ReportAnnualDNCD62[online]. 2019[cited 2020 Febury,14]. Available from: http://thaincd.com/document/file/download/paper-manual/ReportAnnualDNCD62.pdf
8. Conner M, Mcmillan B. The Health Belief Model. In Christensen AJ, Martin R, Morrison Smyth J, editors.(2004) Encyclopedia of Health Psychology. Kluwer Academic/Plenum Publishers. 126-128
9. ฐานข้อมูลโรงพยาบาลสมเด็จพระบรมราชินีนาถ ณ อำเภอนาทวี. สืบค้นเมื่อ 10 ต.ค. 2562
10. สมาคมโรคเบาหวานแห่งประเทศไทย,สมาคมต่อมไร้ท่อแห่งประเทศไทย,กรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข, สำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ. แนวทางเวชปฏิบัติสำหรับโรคเบาหวาน 2560[อินเทอร์เน็ต]. 2560[เข้าถึงเมื่อ 30 ก.ย. 2562]. เข้าถึงได้จาก: https://www.dmthai.org/attachments/article/443/guideline-diabetes-care-2017.pdf
11. อภิญญา บ้านกลาง, อุดมลักษณ์ ดวงผุนมาตย์, ปริศนา รถสีดา. ปัจจัยที่มีผลต่อพฤติกรรมสุขภาพของผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 ในเขตรับผิดชอบโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลศิลา อำเภอเมือง จังหวัดขอนแก่น[อินเทอร์เน็ต]. สำนักงานป้องกันควบคุมโรคที่ 7 จังหวัดขอนแก่น 2559;23(1):85-95. [เข้าถึงเมื่อ 30 ก.ย. 2562]. เข้าถึงได้จาก: http://odpc7.ddc.moph.go.th/journal/files/08%E0%B8%AD%E0%B8%A0%E0%B8%B4%E0%B8%8D%E0%B8%8D%E0%B8%B2.pdf
12. Yanjun Guo, Yuewei Liu, Xiji Huang, Yi Rong, Meian He, Youjie Wang, et al. The Effects of Shift Work on Sleeping Quality,Hypertension and Diabetes in Retired Workers. PLOS ONE 2013;8(8):1-6. [cited 2020 Febury,14].Available from: https://journals.plos.org/plosone/article/file?id=10.1371/journal.pone.0071107&type=printable
13. Roglic G. WHO Global report on diabetes: a summary[online]. International Journal of Non-Communicable Disease. 2016.[cited 2020 Febury,14];1(1):3-8. Available from: https://www.ijncd.org/article.asp?issn=2468-8827;year=2016;volume=1;issue=1;spage=3;epage=8;aulast=Roglic
14. วิภาพร สิทธิสาตร์, ชลลดา ติยะวิสุทธิ์ศรี, อุษณี บุญเฟื่อง, ขนิษฐา ภัทรเศรษฐเศรณี. วิถีชีวิต วิถีสุขภาพ และบทบาทของอาสาสมัครสาธารณสุข ในการควบคุมโรคไม่ติดต่อเรื้อรัง ตามบริบทของชาวสวนยางพารา[อินเทอร์เน็ต]. กรุงเทพฯ:วารสารพยาบาลกระทรวงสาธารณสุข; 2560 [เข้าถึงเมื่อ 18 ต.ค. 2563] 121-30. เข้าถึงได้จาก: https://he02.tci-thaijo.org/index.php/tnaph/article/download/112271/87497/
15. ประภัสสร ดลวาส, สมจิต แดนสีแก้ว. การจัดการตนเองของผู้ป่วยโรคความดันโลหิตสูงที่ประกอบอาชีพเกษตรกรสวนยางพารา [อินเทอร์เน็ต]. กรุงเทพฯ:วารสารการพยาบาลและการดูแลสุขภาพ; 2562 [เข้าถึงเมื่อ 18 ต.ค. 2563];37(3):183-91. เข้าถึงได้จาก: https://he01.tci-thaijo.org/index.php/jnat-ned/article/view/219753/152054
16. Pattaraporn S. Working Environment and health status of the rubber farmer in Bantat subdistrict, Maung district, Udon Thanni Province [Master thesis]. Khonkaen: Khonkaen University : 2009. (in Thai).
17. กุสุมา กังหลี.ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์ต่อการควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดของผู้เป็นเบาหวานชนิดที่สอง โรงพยาบาลพระมงกุฎเกล้า[อินเทอร์เน็ต].วารสารพยาบาลทหารบก.; 2557 [เข้าถึงเมื่อ 18 ต.ค. 2563];15(3):256-68. เข้าถึงได้จาก: https://he01.tci-thaijo.org/index.php/JRTAN/article/view/30627
18. American Diabetes Association. Standards of medical care in diabetes-2017. Diabetes Care 2017; 40 (Suppl 1): S25-S32.
19. Clinical Guidelines Task Force. Global guideline for type 2 diabetes[online]. International Diabetes Federation 2012.[cited 2020 Febury,14]. Available from: https://www.iapb.org/wp-content/uploads/Global-Guideline-for-Type-2-Diabetes-IDF-2012.
20. Sinclair A, Dunning T, Coagiuri S. IDF global guideline for managing older people with type 2 diabetes 2013[online]. International Diabetes Federation 2013. .[cited 2020 Febury,14].Available from: https://www.idf.org/e-library/guidelines/78-global-guideline-for-managing-older-people-with-type-2-diabetes.html
21. Morley JE, Sinclair A. Individualizing treatment for older people with diabetes. Lancet 2013; 382: 378-80.
22. Greenfield S, Billimek J, Pellegrini F, Franciosi M, DeBerardis G, Nicolucci A, et al. Comorbidity affects the relationship between glycemic control and cardiovascular outcomes in diabetes. A cohort study. Ann Intern Med 2009; 151: 854-60.
23. Skyler JS, Bergenstal R, Bonow RO, Buse J, Deedwania P, Gale EAM, et al. Intensive Glycemic Control and the Prevention of Cardiovascular Events: Implications of the ACCORD, ADVANCE, and VA Diabetes Trials: A position statement of the American Diabetes Association and a scientific statement of the American College of Cardiology Foundation and the American Heart Association. Diabetes Care 2009; 32: 187–92.
24. Meier M, Hummel M. Cardiovascular disease and intensive glucose control in type 2 diabetes mellitus: moving practice toward evidence-based strategies. Vasc Health Risk Management 2009; 5: 859–71.
25. Currie CJ, Peters JR, Tynan A, Evans M, Heine RJ, Bracco OL, et al. Survival as a function of HbA1c in people with type 2 diabetes: a retrospective cohort study. Lancet 2010; 375: 481-9.
26. ประภัสสร ดลวาสและคณะ. การจัดการตนเองของผู้ป่วยโรความดันโลหิตสูงที่ประกอบอาชีพเกษตรกรสวนยางพารา.วารสารการพยาบาลและการดูแลสุขภาพ 2562;37(3):183-191.
27. อธินันท์ ชัญญาวงศ์ศักดิ์, สุภมัย สุนทรพันธ์,สุมาลี วังธนากร. ความสัมพันธ์ระหว่างการทำงานเป็นกะและปัจจัยอื่น ๆ กับการควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดในผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2.เวชสารแพทย์ทหารบก 2562;72(3):165-76.
28. Yong Gan, Chen Yang, Xinyue Tong, Huilian Sun, Yingjie Cong, Xiaoxu Yin, et al. Shift work and diabetes mellitus: a meta-analysis of observational studies. Occup Environ Med 2015 ;72(1):72-8.
29. สิริมาส วงศ์ใหญ่, อมร ไกรดิษฐ์, จีระภา นะแส. โรคเบาหวานกับการใช้ยาอย่างสมเหตุผล. Journal of Boromarajonani College of Nursing 2017;33(3):158-65.
30. Bosworth HB, Granger BB, Mendys P, Brindis R, Burkholder R, Czajkowski SM, et al. Medication
adherence: a call for action. Am Heart J 2011;162:412-24.
31. Osterberg L, Blaschke T. Adherence to medication. N Engl J Med 2005;353:487-97.
32. Simpson SH, Lin M, Eurich DT. Medicationadherence affects risk of new diabetes complications: a cohort study. Pub Med [Internet]. 2016[cited 2020 Jun 15];50:741-6. Available from: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27307411/
33. กิ่งกาญจน์ สิทธิขันแก้ว, รุ้งระวี นาวีเจริญ. ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับพฤติกรรมส่งเสริมสุขภาพของผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 ที่รักษาด้วยยาฉีดอินซูลินร่วมกับยารับประทาน. วารสารพยาบาลตำรวจ Vol. 6 No. 1 [อินเตอร์เน็ต],2557[เข้าถึงเมื่อ 2563 ม.ค. 15];6:102-12. เข้าถึงได้จาก: https://he01.tci-thaijo.org/index.php/policenurse/article/view/22034
34. สิริมาส วงศ์ใหญ่, วันทนา มณีศรีวงศ์กูล, พรรณวดี พุธวัฒนะ. ปัจจัยที่สัมพันธ์กับการรับประทานยาอย่างต่อเนื่องสม่ำเสมอ ของผู้ป่วยโรคเบาหวานชนิดที่ 2 ที่มารับบริการที่คลินิกเบาหวาน. วารสารวิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนีกรุงเทพ 2557;30: 80-90.
35. Howard Leventhal. The Common-Sense Model of Self-Regulation of Health and Illness: The Self-Regulation of Health and Illness Behaviour. ResearchGate [Internet].2003 [cited 2020 Jun 15]. Available from: https://www.researchgate.net/publication/284686251_The_Common-Sense_Model_of_Self-Regulation_of_Health_and_Illness_The_Self-Regulation_of_Health_and_Illness_Behaviour
36. อมรพรรณ ศุภจำรูญ, สงวน ลือเกียรติบัณฑิต, วรนุช แสงเจริญ.ความตรงและความเที่ยงของแบบวัดความร่วมมือในการใช้ยาสำหรับชาวไทย:การทดสอบในผู้ป่วยโรคเบาหวาน. วารสารเภสัชกรรมไทย 2018;10(2):607-19.
37. .Jongwilaikasem K. Development of a measure for Medication Adherence Scale in Thais [master thesis]. Songkhla: Prince of Songkla University; 2018.
38. N Aujla, M Walker, N Sprigg, K Abrams, A Massey, K Vedhara. Can illness beliefs, from the common-sense model, prospectively predict adherence to self-management behaviours? A systematic review and meta-analysis. Pub Med 2016;31(8):931-58.
39. Lucy Barnes, Rona Moss-Morris, Mele Kaufusi. Illness beliefs and adherence in diabetes mellitus: a comparison between Tongan and European patients, The New Zealand medical journal 2004;117(1188) :U743.
40. Areesa Manodpitipong, Sunee Saetung, Hataikarn Nimitphong, Nantaporn Siwasaranond, Thanawat Wongphan, Chotima Sornsiriwong, et al. Sleep and Glycemic Control in Shift Workers with Type 2 Diabetes. J Sleep Res. 2017 Dec;26(6):764-772.
41. Myriam Jaam, Mohamed Izham, Mohamed Ibrahim, Nadir Kheir, Ahmed Awaisu. Factors associated with medication adherence among patients with diabetes in the Middle East and North Africa region: A systematic mixed studies review. Elsevier B.V. 2017;119:1-15.
42. Waleed M Sweileh, Sa’ed H Zyoud, Rawan J Abu Nab’a, Mohammed I Deleq, Mohammed I Enaia, Sana’a M Nassar, et al. Influence of patients’ disease knowledge and beliefs about medicines on medication adherence: findings from a cross-sectional survey among patients with type 2 diabetes mellitus in Palestine. BMC Public Health 2014;14:94.
43. Olaolorunpo Olorunfemi, Foluso Ojewole. Medication belief as correlate of medication adherence among patients with diabetes in Edo State, Nigeria. Nurs Open. 2019 Jan; 6(1): 197–202.
44. Mohsen Alyami, Anna Serlachius, Ibrahim Mokhtar, Elizabeth Broadbent. Illness Perceptions, HbA1c, And Adherence In Type 2 Diabetes In Saudi Arabia. Patient Prefer Adherence. 2019; 13: 1839–50.
45. Pedro de Pablos-Velasco, Klaus G Parhofer, Clare Bradley, Eveline Eschwège, Linda Gönder-Frederick, Pierre Maheux, et al. Current Level of Glycaemic Control andIts Associated Factors in Patients With Type 2 Diabetes Across Europe. Clin Endocrinol 2014;80(1): 47-56.
46. Sanal, T.S., Nair, N.S., Adhikari, P. Factors associated with poor control of type 2 diabetes mellitus: A systematic review and Meta-analysis. Journal of Diabetology 2011;2(3):1-10.
47. ยศพล เหลืองโสมนภา, สาคร พร้อมเพราะ, สมบัติ เหลืองโสมนภา, ยุพาธร เสือเฒ่า. อิทธิพลของความเชื่อเกี่ยวกับการกินยา ต่อความร่วมมือในการกินยาของผู้ป่วยโรคความดันโลหิตสูงในระดับสูง. วารสารศูนย์ การศึกษาแพทย์ศาสตร์คลินิกโรงพยาบาล พระปกเกล้า 2556; 30: 46-57.
48. Yuvaraj K, Gokul S, Sivaranjini K, Manikandanesan S, Murali S, Surendran G, et al. Prevalence of medication adherence and its associated factors among patients with noncommunicable disease in rural Puducherry, South India – A facility-based cross-sectional study. J Family Med Prim Care 2019;8:701-5.
49. ธนวัฒน์ สุวัฒนกุล. ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์ต่อการควบคุมระดับน้ำตาลในผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2. วารสารวิจัยระบบสาธารณสุข 2561;12(3):515-522.
50. Polinski J, Kesselheim A, Frolkis J, Wescott P, Allen-Coleman C, Fischer M. A matter of trust: patient barriers to primary medication adherence. Health Educ Res.2014;29(5):755-63.
51. Harrison TN, Derose SF, Cheetham TC, et al. Primary nonadherence to statin therapy:patients’ perceptions. Am J Manag Care. 2013;19(4):133-39.
52. Cia Sin Lee, Jane Hwee Mian Tan, Usha Sankari, Yi Ling Eileen Koh, Ngiap Chuan Tan. Assessing oral medication adherence among patients with type 2 diabetes mellitus treated with polytherapy in a developed Asian community: a cross-sectional study. BMJ open 2017;7(9):e016317.
53. Eileen R. Chasens, DSN, RN, Mary Korytkowski, MD, Susan M. Sereika, PhD, and Lora E. Burke, PhD, MPH, FAHA, FAAN. Effect of Poor Sleep Quality and Excessive Daytime Sleepiness on Factors Associated with Diabetes Self-Management. Diabetes Educ. 2013 ; 39(1): 74–82.
54. พิมพา เทพวัลย์, ดวงรัตน์วัฒนกิจไกรเลิศ, คนึงนิจ พงศ์ถาวรกมล, ฉัตรกนก ทุมวิภาต. การรับรู้ความเจ็บป่วย การตอบสนองทางอารมณ์ และประสบการณ์การเข้ารับการรักษาในโรงพยาบาล ในการทำนายการตัดสินใจมารับการรักษาของผู้ป่วยกลุ่มอาการกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือดเฉียบพลัน. วารสารพยาบาลศาสตร์ 2554;29(2):111-19.