โมเดลกระบวนการหลอกลวงทางไซเบอร์: การบูรณาการหลักปรัชญา ของเศรษฐกิจพอเพียง - การวิเคราะห์จากข่าวอาชญากรรมไซเบอร์ในประเทศไทย
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) วิเคราะห์และสร้างโมเดลกระบวนการหลอกลวงทางไซเบอร์ 2) สังเคราะห์ความสัมพันธ์ของโมเดลกระบวนการหลอกลวงทางไซเบอร์กับหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ประกอบด้วย หลัก 3 ห่วง 2 เงื่อนไข ได้แก่ หลักความพอประมาณ ความมีเหตุผล และการมีภูมิคุ้มกัน ร่วมกับเงื่อนไขความรู้ และคุณธรรม ใช้วิธีการวิจัยเอกสาร โดยแหล่งข้อมูลที่ใช้ คือ ข่าวอาชญากรรมไซเบอร์ที่เผยแพร่บนเว็บไซต์ข่าวออนไลน์ 5 แหล่งข่าว รวมจำนวน 40 ข่าว ครอบคลุม 5 ประเภทการหลอกลวง ได้แก่ แก๊งคอลเซ็นเตอร์ การหลอกให้รัก การหลอกขายสินค้าออนไลน์ การหลอกให้ลงทุน/พนัน และการหลอกผ่านอีเมล/เอสเอ็มเอส วิเคราะห์ข้อมูลด้วยการวิเคราะห์เนื้อหา เช่น การกำหนดประเด็น การคัดเลือกแหล่งข่าว การรวบรวมข่าว เป็นต้น ผลการวิจัยพบว่า 1) การหลอกลวงทางไซเบอร์ ทั้ง 5 ประเภท มีกระบวนการที่คล้ายคลึงกัน 6 ขั้นตอน ได้แก่ การติดต่อเริ่มแรกการสร้างความน่าเชื่อถือ การเสนอ/ชักชวน การเพิ่มแรงกดดัน การดำเนินการให้เหยื่อโอนเงิน และการปิดการติดต่อ/หลบหนี ขั้นตอนเหล่านี้ มิจฉาชีพได้เน้นการเข้าถึงเหยื่ออย่างรวดเร็ว สร้างความไว้ใจ จากนั้นจึงควบคุมการตัดสินใจของเหยื่อภายใต้แรงจูงใจและแรงกดดันทางอารมณ์อย่างเป็นระบบ ลักษณะเหล่านี้สะท้อนถึงทฤษฎีการโน้มน้าวใจที่มุ่งเน้นการสื่อสารเพื่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงทัศนคติ ความเชื่อ หรือพฤติกรรม 2) การสังเคราะห์ความสัมพันธ์ของกระบวนการหลอกลวงกับหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง พบว่า ในแต่ละขั้นตอนของกระบวนการสะท้อนถึงการละเลยหลักความพอประมาณ ความมีเหตุผล และการมีภูมิคุ้มกัน อันเป็นหัวใจสำคัญในการตัดสินใจที่ผิดพลาดจนนำไปสู่การถูกหลอก ผลการวิจัย สามารถนำโมเดลไปใช้เป็นฐานในการออกแบบหลักสูตร สื่อรณรงค์ หรือโปรแกรมฝึกอบรมป้องกันภัยไซเบอร์ รวมถึงเป็นแนวทางวิจัยต่อยอดในอนาคต
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
เอกสารอ้างอิง
ธัญพิชชา สามารถ และอุนิษา เลิศโตมรสกุล. (2566). การตกเป็นเหยื่อทางไซเบอร์ของผู้สูงอายุ. สหวิทยาการและความยั่งยืนปริทรรศน์ไทย, 12(2), 1-13.
มูลนิธิชัยพัฒนา. (2550). เศรษฐกิจพอเพียงและทฤษฎีใหม่. เรียกใช้เมื่อ 3 พฤศจิกายน 2568 จาก https://shorturl.asia/sObVM
ยุพยงค์ วิงวร. (2566). การป้องกันอาชญากรรมทางเทคโนโลยีในชุมชนสู่การพัฒนาเป็นพลเมืองดิจิทัล. วารสารมหาจุฬานาครทรรศน์, 10(10), 1-11.
ศูนย์บริหารการรับแจ้งความออนไลน์ สำนักงานตำรวจแห่งชาติ. (2568). สถิติแจ้งความคดีออนไลน์ (1 มี.ค. 65 - 30 เม.ย. 68). เรียกใช้เมื่อ 30 เมษายน 2568 จาก https://www.thaipoliceonline.go.th/
สำนักงานคณะกรรมการพิเศษเพื่อประสานงานโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ. (2559). ชุดเผยแพร่องค์ความรู้ตามแนวพระราชดำริ 2 เศรษฐกิจพอเพียง. เรียกใช้เมื่อ 31 สิงหาคม 2568 จาก https://shorturl.asia/fLid9
สำนักงานปลัดสำนักนายกรัฐมนตรี. (2562). พระราชบัญญัติว่าด้วยธุรกรรมทางอิเล็กทรอนิกส์ (ฉบับที่ 3) พ.ศ. 2562. เรียกใช้เมื่อ 31 สิงหาคม 2568 จาก https://shorturl.asia/QoAbx
สำนักงานพัฒนาธุรกรรมทางอิเล็กทรอนิกส์. (2567). ETDA เผยมูลค่าอีคอมเมิร์ซไทย ปี 66 พุ่งแตะ 5.96 ล้านล้านบาท. เรียกใช้เมื่อ 31 สิงหาคม 2568 จาก https://shorturl.asia/60qHr
สำนักงานพัฒนาธุรกรรมทางอิเล็กทรอนิกส์. (2566). รู้เท่าทันภัยมิจฉาชีพออนไลน์. เรียกใช้เมื่อ 31 สิงหาคม 2568 จาก https://shorturl.asia/Rlybt
สำนักงานเลขาธิการวุฒิสภา. (2566). พระราชกำหนดมาตรการป้องกันและปราบปรามอาชญากรรมทางเทคโนโลยี. เรียกใช้เมื่อ 31 สิงหาคม 2568 จาก https://shorturl.asia/BIAUF
สำนักงานสถิติแห่งชาติ. (2568). การมีการใช้ ICT ของประชาชนในประเทศไทย ปี 2568 (ไตรมาส 1). เรียกใช้เมื่อ 31 สิงหาคม 2568 จาก https://shorturl.asia/IjcYo
Aronson, E. et al. (2019). Social psychology. (10th ed.). New York: Pearson.
Khadka, K. (2024). A survey on the principles of persuasion as a social engineering strategy in phishing. Retrieved August 31, 2025, from https://arxiv.org/abs/2412.18488
McCulloch, G. (2004). Documentary research in education, history and the social sciences. London: Routledge.
Mitnick, K. D. & Simon, W. L. (2002). The art of deception: Controlling the human element of security. New York: Wiley.
Odeh, N. A. et al. (2021). A survey of social engineering attacks: Detection and prevention tools. Journal of Theoretical and Applied Information Technology, 99(18), 4375-4386.
Patton, M. Q. (2015). Qualitative research & evaluation methods: Integrating theory and practice. (4th ed.). Los Angeles: Sage Publications.
Samutachak, B. et al. (2023). How sufficient economy philosophy contributes to sustainable resilience: A qualitative study on the COVID-19 pandemic response in Thailand. BMJ Open, 15(1), 1-11.
