ภูมิรัฐศาสตร์สมัยราชวงศ์ศรีธรรมาโศกราช

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์สภาพทั่วไปเกี่ยวกับภูมิรัฐศาสตร์ แนวคิดเกี่ยวกับการบริหารจัดการการเมืองการปกครอง และสร้างองค์ความความรู้เกี่ยวกับภูมิศาสตร์การเมืองการปกครองในสมัยราชวงศ์ศรีธรรมาโศกราช เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ ผู้ให้ข้อมูลสำคัญ ได้แก่ นักวิชาการด้านพระพุทธศาสนา, นักวิชาการ ด้านประวัติศาสตร์และโบราณคดี, ข้าราชการ, นักการเมือง และประชาชน รวม 25 คน เลือกแบบเจาะจง และการสนทนากลุ่ม จำนวน 10 คน เครื่องมือที่ใช้ ได้แก่ แบบสัมภาษณ์ รวบรวมข้อมูลจากการสัมภาษณ์และการสนทนากลุ่ม วิเคราะห์ข้อมูลโดยวิธีพรรณนา ผลการวิจัยพบว่า สภาพทั่วไปเกี่ยวกับภูมิรัฐศาสตร์ในสมัยราชวงศ์ศรีธรรมาโศกราช อาณาจักรตั้งอยู่บนคาบสมุทรมลายู มีทะเลสองข้าง ทำให้มีเมืองท่าจำนวนมากเหมาะสมแก่การค้าขายและการติดต่อกับดินแดนต่าง ๆ เป็นศูนย์กลางการค้าทางทะเล เชื่อมโยงกับอินเดีย จีน อาหรับ และชวา แนวคิดเกี่ยวกับการบริหารจัดการการเมืองการปกครองในสมัยราชวงศ์ศรีธรรมาโศกราชนั้น พระเจ้าศรีธรรมาโศกราชมีบทบาทสำคัญในการวางยุทธศาสตร์ทางการเมืองและการทหาร มีการวางระบบเมืองบริวารที่เรียกว่า “เมืองสิบสองนักษัตร” เพื่อทำหน้าที่เสริมสร้างความมั่นคงและขยายอำนาจของราชวงศ์ ในการปกครองได้รับอิทธิพลมาจากทั้งพระพุทธศาสนาและศาสนาพราหมณ์ - ฮินดู โดยยึดหลักธรรมาธิปไตย และธรรมราชา มีสร้างวัดและพระบรมธาตุเจดีย์เพื่อเป็นศูนย์รวมจิตใจของประชาชน และองค์ความรู้เกี่ยวกับภูมิศาสตร์การเมืองการปกครองในสมัยราชวงศ์ศรีธรรมาโศกราช ผ่านรูปแบบที่เรียกว่า 4 Center Model ประกอบด้วย C1 คือ Administration Center หมายถึง ศูนย์รวมการบริหาร C2 คือ Commercial Center หมายถึง ศูนย์กลางการค้า C3 คือ Territorial Center หมายถึง ศูนย์รวมดินแดน และ C4 คือ Spiritual Center หมายถึง ศูนย์รวมศรัทธา