รูปแบบพุทธบูรณาการเพื่อสร้างภูมิคุ้มกันสำหรับเด็กด้อยโอกาส ในอำเภอทองผาภูมิ จังหวัดกาญจนบุรี

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) วิเคราะห์พลังทางสังคมในการเสริมสร้างภูมิคุ้มกันชีวิตให้แก่เด็กด้อยโอกาส 2) ส่งเสริมกิจกรรมเชิงพุทธบูรณาการในการพัฒนาศักยภาพ และ 3) ขับเคลื่อนรูปแบบพุทธบูรณาการในพื้นที่จริง ใช้วิธีวิจัยเชิงคุณภาพร่วมกับการวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม (PAR) เครื่องมือที่ใช้ คือ แบบสัมภาษณ์เชิงลึก แบบสนทนากลุ่ม แบบบันทึกการสังเกต ผู้ให้ข้อมูลสำคัญและผู้เข้าร่วมปฏิบัติการ รวม 38 คน คัดเลือกแบบเจาะจง วิเคราะห์ข้อมูลแบบสร้างข้อสรุปด้วยวิธีการวิเคราะห์แบบอุปนัย การวิเคราะห์โดยการจำแนกชนิดข้อมูล การวิเคราะห์โดยการเปรียบเทียบข้อมูล ผลการวิจัยพบว่า พลังสำคัญอยู่ที่การรวมตัวของวัด โรงเรียน ท้องถิ่น ผู้นำชุมชน และประชาชนในการผลักดันให้เด็กด้อยโอกาสมีพื้นที่แห่งการพัฒนาอย่างเป็นรูปธรรม วัดเป็นศูนย์กลางศรัทธา โรงเรียนและท้องถิ่นเสริมกิจกรรมพัฒนาทักษะชีวิต เด็กเริ่มได้รับการยอมรับจากสังคมมากขึ้น กิจกรรมหลัก 3 ด้าน ได้แก่ “ล้มได้ ลุกเป็น”, “ฟาร์มนี้มีอนาคต” และ “ของมีธรรมสร้างฝัน” ช่วยฝึกทักษะชีวิต ทักษะอาชีพ และการบริหารรายได้ เด็กเกิดการเปลี่ยนแปลงด้านความคิด พฤติกรรม และทัศนคติ โดยบูรณาการหลักธรรม เช่น อิทธิบาท 4 วิริยารัมภะ และสัมมาอาชีวะ เด็กสามารถสร้างรายได้จริงเฉลี่ยวันละ 800 - 1,200 บาท พร้อมวางแผนชีวิตอย่างมีเป้าหมาย องค์ความรู้ใหม่ที่ค้นพบ คือ “พุทธธรรมเชิงโครงสร้าง” (Buddhist Structural Model) ซึ่งยกระดับพุทธธรรมจาก Soft Power สู่ Core System ในการพัฒนาศักยภาพมนุษย์ โดยออกแบบเป็น 5D Model ได้แก่ Dhamma, Drive, Development, Discipline และ Destination เสริมด้วยแนวคิด “การบ่มเพาะภาวะผู้นำภายใน” (Inner Leadership Cultivation) เพื่อจุดประกายพลังตื่นรู้และศักยภาพที่ซ่อนอยู่ในตัวเด็กอย่างยั่งยืน