กลไกการขับเคลื่อนชุมชนให้เข้มแข็งด้วยพลังบวรผ่านมิติวัฒนธรรมชาติพันธุ์ ในเขตชุมชนบ้านปรังกาสี จังหวัดกาญจนบุรี
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาการพัฒนาห่วงโซ่วัฒนธรรมของชาติพันธุ์ในเขตชุมชนบ้านปรังกาสี กาญจนบุรี 2) สร้างกลไกการขับเคลื่อนชุมชนบ้านปรังกาสี ให้เข้มแข็งด้วยพลังบวร และ 3) นำเสนอกลไกการขับเคลื่อนชุมชนบ้านปรังกาสีให้เข้มแข็งด้วยพลังบวร โดยระเบียบวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม เก็บข้อมูลจากการสนทนากลุ่มย่อยกลุ่มผู้ให้ข้อมูลสำคัญ คือ ผู้มีส่วนร่วมสร้างกลไกการขับเคลื่อนชุมชน จำนวน 15 คน การสัมภาษณ์ผู้สนับสนุน จำนวน 15 คน ใช้แบบสัมภาษณ์และชุดกิจกรรมเป็นเครื่องมือ วิเคราะห์ข้อมูลด้วยการวิเคราะห์เนื้อหา ผลการวิจัยพบว่า ชุมชนบ้านปรังกาสีมีทุนวัฒนธรรมชาติพันธุ์กะเหรี่ยงและมอญ คือ ประเพณี วิถีชีวิต และภูมิปัญญาท้องถิ่น สารทกะเหรี่ยง กวนข้าวทิพย์ ผูกข้อมือเดือนเก้า รำตง และทองโยะโบราณ พัฒนาเป็นห่วงโซ่วัฒนธรรมใน 4 มิติ ได้แก่ เศรษฐกิจ สังคม การศึกษา และสิ่งแวดล้อม ในด้านการศึกษา ชุมชนได้จัดตั้ง 8 ฐานการเรียนรู้ ได้แก่ 1) ฐานประวัติศาสตร์ชาติพันธุ์ 2) ฐานพุทธศิลป์ 3) ฐานประเพณีวัฒนธรรม 4) ฐานสมุนไพรพื้นบ้าน 5) ฐานอาหารชาติพันธุ์ 6) ฐานการทำขนมทองโยะ 7) ฐานเครื่องจักสาน และ 8) ฐานการปั้นเทียนขี้ผึ้ง เชื่อมโยงศาสนา วัฒนธรรม และอาชีพเข้าด้วยกัน นอกจากนี้ ยังเกิดกลไกพลังบวร 6 ด้าน ได้แก่ 1) กลไกการมีส่วนร่วมระหว่างบ้าน วัด โรงเรียน 2) กลไกอนุรักษ์วัฒนธรรมชาติพันธุ์ 3) กลไกพัฒนาวัดเป็นศูนย์การเรียนรู้ 4) กลไกการสื่อสารผ่านสื่อดิจิทัล 5) กลไกสุขภาวะ และ 6) กลไกส่งเสริมคุณธรรมจริยธรรม ผลจากการดำเนินการส่งเสริมให้ชุมชนเข้มแข็ง เกิดคณะกรรมการพลังบวร การฟื้นฟูศาสนสถาน การจัดกิจกรรมวัฒนธรรมต่อเนื่อง และการสร้างต้นแบบชุมชนคุณธรรมที่สามารถต่อยอดและขยายผลได้อย่างยั่งยืน
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
เอกสารอ้างอิง
กนกวรา พวงประยงค์ และสานิตย์ หนูนิล. (2561). สังคมชนบทไทยสมัยใหม่กับปัจจัยกำหนดวิถีการดำเนินชีวิต. วารสารสังคมศาสตร์และมนุษย์ศาสตร์, 44(2), 34-64.
กระทรวงวัฒนธรรม. (2563). วัดปรังกาสี จังหวัดกาญจนบุรี. เรียกใช้เมื่อ 13 กรกฎาคม 2568 จากhttps://shorturl.asia/Rp6PX
ช่อพฤกษ์ ผิวกู่. (2566). หลักธรรมาภิบาลบนฐานอัตลักษณ์วิถีวัฒนธรรมกลุ่มชาติพันธุ์ม้ง จังหวัดตาก. วารสารพิกุล คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏกำแพงเพชร, 21(1), 41-61.
ติสอน สุกสมพัน และคณะ. (2568). แนวทางส่งเสริมการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมทางวัฒนธรรมเพื่อการพัฒนาชุมชนอย่างยั่งยืน กรณีศึกษาบ้านช่อนเหนือ เมืองช่อน แขวงหัวพัน สปป.ลาว. วารสารภูมินิเวศพัฒนาอย่างยั่งยืน, 6(1), 32-46.
ธีรพล กอบวิทยากุล และคณะ. (2556). การเรียนรู้จากงานบริการวิชาการ: การวิเคราะห์ความสัมพันธ์เชิงโครงสร้างระหว่างบ้าน วัด โรงเรียน. ใน รายงานการวิจัย. วิทยาลัยเซนต์หลุยส์.
ประทีป พืชทองหลาง และคณะ. (2561). มีศีล จึงมีสันติภาพ: ถอดบทเรียนชุมชนสันติภาพจากยอดดอย. วารสารสันติศึกษาปริทรรศน์ มจร, 7(ฉบับเพิ่มเติม), 450-462.
พระธรรมะรม ฐานวุฑฺโฒ (ดงวัน). (2565). การศึกษาวิเคราะห์อัตลักษณ์ทางพระพุทธศาสนาของคนไทยอง ในตำบลประตูป่า อำเภอเมือง จังหวัดลำพูน. วารสาร มจร ทวารวดีปริทรรศน์, 1(2), 12-21.
พระมหาบุญเลิศ ช่วยธานี และคณะ. (2560). การขับเคลื่อนหมู่บ้านรักษาศีล 5 เพื่อการเสริมสร้างวัฒนธรรมการอยู่ร่วมกัน อย่างสันติในสังคมไทย. ใน รายงานการวิจัย. สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย (สกว.).
พลวัฒ ประพัฒน์ทอง และคณะ. (2563). ชาติพันธุ์สัมพันธ์ในพื้นที่ของพุทธศาสนาของกลุ่มปลัง (ไตดอย - ลัวะ). กรุงเทพมหานคร: สำนักงานคณะกรรมการส่งเสริมวิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (สกสว.).
ยุรธร จีนา และรมิตา จีนา. (2560). บวรสันติสุข: รูปแบบการมีส่วนร่วมของบ้าน วัด โรงเรียนในการส่งเสริมคุณธรรมค่านิยม 12 ประการจังหวัดเชียงใหม่. วารสารสันติศึกษาปริทรรศน์ มจร, 6(ฉบับพิเศษ), 47-60.
วัชรินทร์ จินต์วุฒิ. (2558). คติความเชื่อ: แกนหลักในการอนุรักษ์สถาปัตยกรรมเรือนพื้นถิ่นกลุ่มชาติพันธุ์ลาหู่ กรณีศึกษาดอยมูลเซอ จังหวัดตาก. วารสารวิชาการประจำคณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยศิลปกร, 29(1), 177-189.
วิมลสิทธิ์ หรยางกูร. (2554). จิตวิทยาสภาพแวดล้อม : มูลฐานการสร้างสรรค์และจัดการสภาพแวดล้อมน่าอยู่อาศัย. กรุงเทพมหานคร: จี.บี.พี เซ็นเตอร์.
เสาวนีย์ จันทสังข์ และโชติกา สิงหาเทพ. (2568). การจัดการความรู้ภูมิปัญญาท้องถิ่นทางอาหาร “กินผักสมุนไพรพื้นบ้านให้เป็นยา” กรณีศึกษา: บ้านไทรงาม ตำบลนาเสียว อำเภอเมือง จังหวัดชัยภูมิ. Interdisciplinary Academic and Research Journal, 5(3), 351-366.
