องค์ความรู้และตำบลต้นแบบนวัตกรรมชุมชนเข้มแข็ง ของสภาองค์กรชุมชนในเขตพื้นที่ภาคใต้

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาบริบทการก่อเกิดและคุณลักษณะของกลุ่มองค์กรชุมชนที่ไปสู่นวัตกรรมชุมชนเข้มแข็ง 2) ศึกษาองค์ความรู้และรูปแบบตำบลต้นแบบนวัตกรรมชุมชนเข้มแข็ง และ 3) ศึกษาแนวทางการพัฒนาการวางแผนเชิงพื้นที่ในชุมชน ภายใต้โครงการถอดองค์ความรู้การพัฒนาตำบลต้นแบบนวัตกรรมชุมชนเข้มแข็ง ประจำปี 2565 เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ โดยมีผู้ให้ข้อมูลสำคัญ ได้แก่ 1) สภาองค์กรชุมชนตำบลหนองหงส์ 2) สภาองค์กรชุมชนตำบลนาเตย 3) สภาองค์กรชุมชนเทศบาลตำบลวิชิต 4) สภาองค์กรชุมชนเทศบาลตำบลบ้านเชี่ยวหลาน โดยใช้เครื่องมือการวิจัย คือ แบบสัมภาษณ์เชิงลึก การสนทนากลุ่มกับผู้ให้ข้อมูล ทั้งหมด 84 คน วิเคราะห์ข้อมูลเชิงพรรณนา ผลการวิจัยพบว่า 1) บริบทการก่อเกิดและคุณลักษณะของกลุ่มองค์กรชุมชนที่ไปสู่นวัตกรรมชุมชนเข้มแข็ง พบว่า สภาองค์กรชุมชนตำบล 4 พื้นที่ มีบริบทการก่อเกิดและคุณลักษณะของกลุ่มที่นำไปสู่ความเข้มแข็งของชุมชนตามพระราชบัญญัติสภาองค์กรชุมชน พ.ศ. 2551 และผู้นำกลุ่มมีวิสัยทัศน์ การมีส่วนร่วมของสมาชิก การทำกิจกรรมอย่างต่อเนื่อง การแลกเปลี่ยนเรียนรู้และการสร้างภาคีเครือข่ายของสภาองค์กรชุมชน 2) องค์ความรู้และรูปแบบตำบลต้นแบบนวัตกรรมชุมชนเข้มแข็ง พบว่า สภาองค์กรชุมชนทั้ง 4 พื้นที่ ได้การขับเคลื่อนการพัฒนาชุมชนด้วยกลุ่มสตรี การจัดทำแผนชุมชนและการพัฒนาหลักสูตรการเรียนรู้ การคุณภาพชีวิตด้านสุขภาพ และการสร้างภาคีเครือข่าย มีผู้นำนักประสาน บนฐานทรัพยากรชุมชน 3) แนวทางการพัฒนาการวางแผนเชิงพื้นที่ในชุมชน พบว่า สภาองค์กรชุมชนในเขตภาคใต้ทั้ง 4 พื้นที่มีแนวทางการพัฒนาเชิงพื้นที่ เช่น การสร้างศูนย์การเรียนรู้ชุมชน การท่องเที่ยวชุมชน แผนชุมชน การสร้างคนรุ่นใหม่ การสร้างเครือข่ายด้านการจัดการภัยพิบัติ และมีหลักสูตรของชุมชน