แนวทางการบรรเทานิวรณ์ 5 ในชีวิตประจำวัน

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษานิวรณ์ 5 และปัญหาที่เกิดจากนิวรณ์ 5               ในชีวิตประจำวัน วิธีปฏิบัติต่อนิวรณ์ 5 ตามหลักคำสอนในพระพุทธศาสนาและตามแนวปฏิบัติวิปัสสนากรรมฐานที่นิยมปฏิบัติในสังคมไทย และ นำเสนอแนวทางการบรรเทานิวรณ์ 5              ในชีวิตประจำวัน โดยใช้วิธีวิจัยเชิงคุณภาพ โดยศึกษาเอกสาร และภาคสนาม ใช้วิธีการสัมภาษณ์เชิงลึก ผู้ให้ข้อมูลสำคัญ ได้แก่ ประชาชนทั่วไปที่มีและไม่มีประสบการณ์ปฏิบัติวิปัสสนากรรมฐาน 10 คน และ พระวิทยากรผู้ให้วิธีปฏิบัติต่อนิวรณ์ 5 จำนวน 3 รูป ผลการวิจัยพบว่า นิวรณ์เป็นสังขารขันธ์ที่มีอำนาจปรุงแต่งจิตไปในทางอกุศล ในขณะเดียวกันนิวรณ์ตัวเดียวกันนี้เป็นธรรมารมณ์สำหรับการฝึกฝนสติตามหลักในมหาสติปัฏฐานสูตร ปุถุชนจะถูกนิวรณ์ครอบงำจนทำให้พฤติกรรมการดำเนินชีวิตประจำวันกลายปัญหาตามมา ตามหลักคำสอนในพระพุทธศาสนา การปฏิบัติต่อนิวรณ์มี 2 ลักษณะ คือ การปฏิบัติต่อนิวรณ์ในฐานะอารมณ์กรรมฐาน ฐานะกิเลสปรุงแต่งจิตในทางอกุศล โดยมีหลักธรรมหลักที่นำมาใช้ คือ สติ สัมปชัญญะ และ ความเพียรวิธีปฏิบัติต่อนิวรณ์ตามแนวปฏิบัติวิปัสสนากรรมฐานที่นิยมปฏิบัติในสังคมไทยใช้ สติ สัมปชัญญะ และ ความเพียร เป็นหลักธรรมหลักเช่นเดียวกัน และรับรู้นิวรณ์ในฐานะที่เป็นอารมณ์กรรมรองหรืออารมณ์ที่เข้ามาแทรก การบรรเทานิวรณ์                     ในชีวิตประจำวัน ใช้สติ สัมปชัญญะ และ ความเพียรเป็นธรรมหลักในการบรรเทา การฝึกสติ               ที่เหมาะสำหรับการดำเนินชีวิตประจำวัน คือ แนวเคลื่อนไหวมือของหลวงพ่อเทียน จิตฺตสุโภ ซึ่งสอดคล้องกับการดำเนินชีวิตประจำวันที่ไม่หยุดนิ่ง ผลแห่งการบรรเทานิวรณ์ คือ การดำเนินชีวิตจะมีสติและสัมปชัญญะ ปัญหาต่างๆ ลดทอนลง และ เกื้อกูลให้การปฏิบัติกรรมฐานในระดับเข้มข้นต่อไป