โครงสร้างปริจเฉทและภาพสะท้อนวัฒนธรรม ในรายการอาหาร “ครัวชั้นสูง” ของหม่อมหลวงขวัญทิพย์ เทวกุล

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาโครงสร้างปริจเฉทในรายการอาหาร “ครัวชั้นสูง” ของหม่อมหลวงขวัญทิพย์ เทวกุล และ 2) ศึกษาภาพสะท้อนวัฒนธรรมในรายการอาหาร “ครัวชั้นสูง” โดยใช้รูปแบบการวิจัยเชิงคุณภาพ วิธีดำเนินการวิจัยคือ ศึกษารายการอาหาร “ครัวชั้นสูง - HIGH ZONE KITCHEN” ตั้งแต่วันที่ 26 มีนาคม - 15 ตุลาคม พ.ศ. 2563 จำนวนทั้งสิ้น 20 ตอน  ระยะเวลารวม 3 ชั่วโมง 44 นาที 9 วินาที  ผลการวิจัยพบว่าโครงสร้างปริจเฉทในรายการอาหาร “ครัวชั้นสูง” ประกอบด้วยองค์ประกอบหลัก 3 ส่วน ได้แก่ ส่วนนำรายการ ส่วนเนื้อหากระบวนการประกอบอาหาร และส่วนท้ายรายการ อย่างไรก็ดี องค์ประกอบหลักแต่ละส่วนดังกล่าวนี้จะมีองค์ประกอบย่อยที่แตกต่างกัน ในส่วนภาพสะท้อนวัฒนธรรม ปรากฏภาพสะท้อนวัฒนธรรมที่สัมพันธ์กับความหมายของอาหารในมิติต่าง ๆ ทั้งหมด 7 ประการได้แก่ 1) มิติประวัติศาสตร์และภูมิปัญญา  2) มิติเศรษฐกิจ  3) มิตินิเวศวัฒนธรรมและการปรับตัว 4) มิติสังคม 5) มิติศาสนา 6) มิติทางเพศ 7) มิติสุขภาพและโภชนาการ โดยมิติต่าง ๆ ดังกล่าวนี้ได้แสดงให้เห็นว่าการบริโภคอาหารของผู้คนในสังคมปัจจุบันมีพลวัตที่เปลี่ยนแปลงไป ซึ่งอาจเป็นผลสืบเนื่องมาจากสภาพสังคม วัฒนธรรม และรูปแบบการใช้ชีวิตของผู้คนในปัจจุบันที่มีความซับซ้อนมากยิ่งขึ้น ตลอดจนความเจริญก้าวหน้าทางเทคโนโลยี จึงทำให้วิถีชีวิตต้องมีการปรับตัว จะเห็นได้ว่า ความหมายของอาหารมีมากกว่าคุณค่าทางโภชนาการและรสชาติ แต่ยังผสมผสานไปด้วย ความเชื่อ ประเพณี ค่านิยม วัฒนธรรม อาหารและวัฒนธรรมการกินจึงเป็นส่วนประกอบระหว่างวัตถุที่เป็นอาหารกับวัฒนธรรมที่ผสานไปด้วยกันเสมอตามที่กล่าวมานี้ อาจถือเป็นอีกปัจจัยสำคัญที่ทำให้รายการอาหาร  “ครัวชั้นสูง”  มีความน่าสนใจและผู้ติดตามเป็นจำนวนมาก