กระบวนการเปลี่ยนแปลงและผลกระทบต่ออัตลักษณ์เชิงพื้นที่ ของอาคารร้านค้าดั้งเดิมในย่านตลาดเก่าชุมชนเยาวราช

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) เพื่อศึกษาพัฒนาการการเปลี่ยนแปลงและผลกระทบต่ออัตลักษณ์เชิงพื้นที่ของอาคารร้านค้าในย่านตลาดเก่าชุมชนเยาวราช 2) เพื่อศึกษาสาเหตุ ปัจจัย และลักษณะที่เป็นองค์ประกอบให้เกิดการเปลี่ยนแปลงต่ออัตลักษณ์เชิงพื้นที่ของอาคารร้านค้าในย่านตลาดเก่าชุมชนเยาวราช เป็นการวิจัยรูปแบบการวิจัยเชิงคุณภาพ (qualitative research) ประกอบด้วยการดำเนินการสองสวนคือ การวิจัยเอกสาร (documentary research) การศึกษาและรวบรวมข้อมูลภาคสนาม (fieldwork research) ในพื้นที่ย่านตลาดเก่าชุมชนเยาวราชโดยมีวิธีการดำเนินการคือ การสัมภาษณ์เชิงลึก (in depth interview) จากการสัมภาษณ์แบบทางการจากผู้ให้ข้อมูลสำคัญได้แก่ นักประวัติศาสตร์ท้องถิ่นในย่านเยาวราช ผู้อยู่อาศัยในย่านตลาดเก่าชุมชนเยาวราช นักท่องเที่ยว จำนวน 15 คน ร่วมกับการสังเกตการณ์แบบไม่มีส่วนร่วม (observations) และแผนที่เดินดิน (Geo-Social Mapping) ผลการวิจัยพบว่า 1) ย่านตลาดเก่ามีการเปลี่ยนแปลงทางสังคมและวัฒนธรรมจากยุคสมัยที่เปลี่ยนแปลงไปอัตลักษณ์เชิงพื้นที่ของย่านตลาดเก่ายังคงเป็นย่านที่อยู่อาศัยและย่านการค้าของชาวไทยเชื้อสายจีนไม่เปลี่ยนแปลง 2) มีการปรับเปลี่ยนไปของร้านค้าที่เข้ามาใหม่ในพื้นที่ตามความต้องการของผู้บริโภคที่เปลี่ยนไปจากการเปลี่ยนแปลงของเศรษฐกิจ  3) การท่องเที่ยวที่เข้ามามีบทบาทในย่านเยาวราชส่งผลให้เกิดการเปลี่ยนแปลงของร้านค้าภายในพื้นที่ตลาดเก่า 4) อัตลักษณ์เชิงพื้นที่ของย่านตลาดเก่ายังคงดังเดิมเป็นย่านการค้าที่มีความสำคัญต่อชาวไทยเชื้อสายจีนไม่เปลี่ยนแปลงแสดงให้เห็นถึงวิถีชีวิตของชาวไทยเชื้อสายจีนในย่านตลาดเก่าหรือตลาดเล่งบ๊วยเอี๊ยะชุมชนเยาวราชที่ยังคงดังเดิม แม้ว่าบริบททางสังคมในพื้นที่จะมีการปรับเปลี่ยนไปตามยุคสมัย