การพัฒนาจิตใจมนุษย์โดยใช้หลักธรรมทางพระพุทธศาสนา

บทคัดย่อ

การพัฒนาจิตใจมนุษย์ที่ใช้หลักธรรมทางพระพุทธศาสนา ช่วยในการเปลี่ยนแปลงหรือยกระดับคุณภาพของผู้คนให้ดีมากขึ้น โดยการใช้หลักธรรมสติปัฏฐาน 4 คือ การตั้งสติกำหนดพิจารณากาย ให้รู้เห็นตามเป็นจริงว่าเป็นแต่เพียงรูป กำหนดพิจารณาเวทนาให้รู้เห็นตามเป็นจริงว่า เป็นแต่เพียงเวทนา กำหนดพิจารณาจิตให้รู้เห็นตามเป็นจริงว่า เป็นแต่เพียงจิต กำหนดพิจารณาธรรมให้รู้เห็นตามเป็นจริงว่า เป็นแต่เพียงธรรม ไม่ใช่สัตว์บุคคลตัวตน จึงไม่ควรยึดถือสิ่งเหล่านั้น การบริหารจิตโดยการตั้งสติกำหนดพิจารณากายในอิริยาบถนั่ง กำหนดลมหายใจเข้าออก ที่เรียกว่า อานาปานสติ ซึ่งอานาปานสติ เป็นสิ่งสำคัญในเบื้องต้นของการพัฒนาจิต และสิ่งที่สูงสุดในการพัฒนาจิต คือ การเจริญปัญญา เป็นการใช้ความคิดด้านที่ดี ประหารความคิดด้านที่ไม่ดี ซึ่งในทางธรรมเรียกว่า การใคร่ควรพิจารณาสอนจิตใจไม่ให้ไปหลงในสิ่งสมมติบัญญัติ ซึ่งเกิดจากความคิด เมื่อเริ่มรู้เห็นความคิดที่เกิดขึ้น ความพอใจและไม่พอใจในสิ่งนั้นก็จะจางหายไป การใช้ความคิดอย่างถูกวิธีและมองสิ่งต่าง ๆ แล้วนำมาพินิจพิจารณาค้นคว้าสืบหาเหตุผลในสิ่งนั้น หรือนำไปแยกแยะทำการวิเคราะห์ด้วยความคิดย่างมีระเบียบ จนสามารถเข้าใจและเห็นแจ้งในสิ่งนั้น ๆ ซึ่งใช้การโยนิโสมนสิการเป็นการพิจารณาเพื่อให้เห็นความไม่มีแก่นสาร หรือความไม่เป็นตัวเป็นตนที่แท้จริงของสิ่งทั้งหลาย เพื่อให้เกิดความรอบรู้ในสิ่งที่ควรรู้ จนสามารถเข้าใจและเห็นแจ้งประจักษ์ในสิ่งนั้น ๆ ตามความเป็นจริงของธรรมชาติ