วิเคราะห์อาลยวิญญาณในนิกายโยคาจาร บนฐานคิดพุทธปรัชญามหายาน

บทคัดย่อ

          บทความวิจัยฉบับนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาทัศนะอาลยวิญญาณของนิกายโยคาจาร วิเคราะห์อาลยวิญญาณในนิกายโยคาจารบนฐานคิดพุทธปรัชญามหายาน และเพื่อประยุกต์ทัศนะอาลยวิญญาณเพื่อประโยชน์ในชีวิตประจำวัน การวิจัยนี้เป็นวิจัยเชิงคุณภาพโดยทำการศึกษาค้นคว้าจากเอกสารต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้อง การวิเคราะห์ข้อมูลใช้วิธีการวิเคราะห์เชิงเนื้อหา การนำเสนอข้อมูลแบบพรรณนาเชิงวิเคราะห์ ผลการวิจัยพบว่า อาลยวิญญาณ หมายถึง วิญญาณหรือหน่วยความรู้สำนึกที่เป็นแหล่งสะสมรอยประทับต่าง ๆ ของกรรมหรือสรรพพีชะทั้งกุศลและอกุศลของสัตว์ในวัฏฏะสงสาร และเป็นรากฐานและเชื่อมโยงกับวิญญาณอีกเจ็ดตัว หน้าที่หลักของอาลยวิญญาณคือ รู้เก็บ รู้ก่อ และรู้ปรุง การวิเคราะห์ชี้ให้เห็นว่าอาลยวิญญาณมีธรรมชาติเดิมแท้อันบริสุทธิ์ เป็นตถาคตครรภ์และพุทธะภาวะ ด้วยเหตุนี้ อาลยวิญญาณจึงมีอิทธิพลต่อการเวียนว่ายในสังสารวัฏและการหลุดพ้น ตามการไหลเวียนอย่างต่อเนื่องของพีชะจากวิญญาณสู่จิตและจากจิตสู่วิญญาณทั้งเจ็ด อาลยวิญญาณในฐานะเป็นจิตเดิมแท้มีธรรมชาติบริสุทธิ์และประภัสสร แต่ถูกทำให้เศร้าหมองตามการทำงานผิดพลาดของมนัสที่คิดปรุงแต่งโดยอิทธิพลของอุปกิเลส อย่างไรก็ตามหากจิตสะสมกรรมดี มีกุศลพีชะมาก อาลยวิญญาณก็ย่อมถึงความบริสุทธิ์ ดังนั้นอาลยวิญญาณจึงมีคุณูประการต่อชีวิตประจำวัน ทำให้จิตคลายความยึดมั่นในอัตตา และรู้สึกถึงการปล่อยวาง เพราะอาลยวิญญาณเป็นจุดกึ่งกลางเชื่อมโยงระหว่างโลกกับความหลุดพ้น เมื่อบุคคลสิ้นสุดการยึดมั่นในอัตตา ผลที่ตามมาคือปุถุชนสามารถขจัดการแบ่งแยกและทวิภาวะ และนำสังคมสู่สันติภาพในท้ายที่สุด