แนวทางการปรับตัวและบทบาทของนักบวชสตรีทางพระพุทธศาสนา ในสังคมไทยยุค 4.0

บทคัดย่อ

          บทความฉบับนี้ มีวัตถุประสงค์ 3 ข้อคือ 1) เพื่อศึกษากำเนิดและพัฒนาการของนักบวชสตรีทางพระพุทธศาสนา 2) เพื่อศึกษาการปรับตัวและบทบาทของนักบวชสตรีทางพระพุทธศาสนาในสังคมไทย ยุค 4.0 และ 3) เพื่อเสนอแนวทางการปรับตัวและบทบาทของนักบวชสตรีทางพระพุทธศาสนาในสังคมไทย ยุค 4.0 งานวิจัยเรื่องนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ โดยการศึกษาเอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข้อง รวมทั้งการสัมภาษณ์ พุทธบริษัท 4 คือ ภิกษุ ภิกษุณี อุบาสก อุบาสิกา รวม 12 รูป/คน โดยบรรยายด้วยการพรรณนาวิเคราะห์ ผลการวิจัยพบว่านักบวชสตรีทางพระพุทธศาสนาในสมัยพุทธกาลคือภิกษุณีเท่านั้น ซึ่งต้นกำเนิดของภิกษุณีเกิดจากการตั้งคำถามของพระอานนท์ต่อพระพุทธเจ้าเกี่ยวกับศักยภาพภายในของมนุษย์มากกว่าความเป็นเพศหญิง จนท้ายที่สุดพระพุทธเจ้าได้ทรงอนุญาตให้มีการบวชพระนางมหาปชาบดีโคตมีเป็นภิกษุณีรูปแรกในพระพุทธศาสนา ในเรื่องการปรับตัวและบทบาทของนักบวชสตรีทางพระพุทธศาสนาในสังคมไทย พบว่าในครั้งที่สมณทูตเผยแผ่พระพุทธศาสนามายังสุวรรณภูมินั้นไม่ปรากฏว่ามีภิกษุณีในประวัติศาสตร์สังคมไทย ปรากฏเพียงหลักฐานว่ามีแม่ชีเท่านั้นที่มีบทบาทในสมัยอยุธยาซึ่งถือว่าเป็นการสร้างบทบาทของตนเองให้เป็นส่วนหนึ่งของพระพุทธศาสนา จนมาถึงยุคปัจจุบันแม่ชีได้มีการปรับตัวและสร้างบทบาทต่อสังคมเป็นอย่างมาก แนวทางการปรับตัวและบทบาทของนักบวชสตรีทางพระพุทธศาสนาในสังคมไทยยุค 4.0 ที่เสนอเพื่อการวางพื้นฐานที่แข็งแกร่งในการพัฒนาในรูปแบบที่เรียกว่า “ทวิมิติของการปรับตัวและบทบาทของนักบวชสตรีทางพระพุทธศาสนาในสังคมไทยยุค 4.0” ซึ่งเป็นแนวทางให้นักบวชสตรีทางพระพุทธศาสนาสามารถปรับตัวและแสดงบทบาทที่เหมาะสมในระดับบุคคลได้เช่นเดียวกับในระดับสังคมและชุมชน