บทบาทของเจ้าอาวาสในการบริหารจัดการวัดในสังคมไทยปัจจุบัน

บทคัดย่อ

          บทความฉบับนี้มีวัตถุประสงค์ คือ 1) เพื่อศึกษาสภาพการบริหารจัดการวัดในสังคมไทยปัจจุบัน 2) เพื่อศึกษาหลักสัปปายะในพระพุทธศาสนา 3) เพื่อประยุกต์ใช้หลักสัปปายะในการบริหารจัดการวัดด้านการปกครองในสังคมไทยปัจจุบัน งานวิจัยนี้เป็นงานวิจัยเชิงคุณภาพใช้การวิจัยเชิงเอกสารและการสัมภาษณ์เชิงลึกเป็นเครื่องมือในการวิจัย โดยการวิจัยเชิงเอกสารเป็นการศึกษาประเด็นสำคัญว่าด้วยสภาพการบริหารจัดการวัดในสังคมไทยปัจจุบัน และหลักสัปปายะในพระพุทธศาสนา ได้แก่ บทบาทของเจ้าอาวาส สภาพปัญหาของการบริหารจัดการวัดในปัจจุบัน และการบริหารจัดการวัดตามหลักสัปปายะ เพื่อเป็นกรอบในการพัฒนาเป็นชุดคำถามในการสัมภาษณ์ผู้มีส่วนเกี่ยวข้อง จำนวน 6 ท่าน ซึ่งการสัมภาษณ์ผู้เกี่ยวข้องดังกล่าวเกิดจากใช้เทคนิค Purposive Sampling Technique อ้างอิงบุคคลที่ถูกกล่าวถึง โดยผลการศึกษาดังนี้

          ผลการวิจัยพบว่า: 1) สภาพการการบริหารจัดการวัดในปัจจุบันเป็นหน้าที่โดยตรงของเจ้าอาวาสผู้ทำหน้าที่ปกครอง ดูแลวัด เพื่อให้เกิดประสิทธิภาพสูงสุด โดยเฉพาะในสังคมปัจจุบันซึ่งมีการเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว เจ้าอาวาสจึงต้องประยุกต์ใช้หลักการบริหารจัดการวัดในมิติที่เหมาะสมกับสภาพสังคมปัจจุบัน 2) หลักสัปปายะในพระพุทธศาสนา แบ่งออกเป็น 2 ส่วน คือ สัปปายะภายในเป็นหลักธรรมที่เหมาะสมต่อการปฏิบัติเพื่อบรรลุธรรมของแต่ละบุคคล และสัปปายะภายนอกที่เหมาะสมต่อความเป็นอยู่ของหมู่คณะ 3) การประยุกต์ใช้หลักสัปปายะในการบริหารจัดการวัดด้านการปกครองในสังคมไทยปัจจุบันตามหลักสัปปายะ 4 ดังนี้ 3.1) อาวาสสัปปายะ มีความสะอาด ร่มรื่น สงบ มีความปลอดภัย 3.2) อาหารสัปปายะ ฉันรวมกันในที่แห่งเดียว แบ่งปันสังฆภัต และกิจนิมนต์ตามความเหมาะสมและทั่วถึง 3.3) ปุคคลสัปปายะ ขจัดบุคคลที่ก่อให้เกิดปัญหาออกไป ชักนำบุคคลที่เป็นมิตรเข้ามา 3.4) ธรรมมะสัปปายะ วัดเป็นสถานที่ประพฤติปฏิบัติธรรมที่เหมาะสมแก่พระภิกษุและฆราวาส เป็นการปกครองโดยไม่ต้องปกครอง