การศึกษาวิเคราะห์วิธีการปฏิบัติวิปัสสนากัมมัฏฐาน ของพระครูภาวนานุศาสก์ (แป้น ธมฺมธโร)

บทคัดย่อ

การศึกษาวิจัยเรื่อง “การศึกษาวิเคราะห์วิธีการปฏิบัติวิปัสสนากัมมัฏฐานของพระครูภาวนานุศาสก์ (แป้น ธมฺมธโร)” มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาวิธีการปฏิบัติวิปัสสนากัมมัฏฐานที่ปรากฏในคัมภีร์ทางพระพุทธศาสนาเถรวาท 2) ศึกษาวิธีการปฏิบัติวิปัสสนากัมมัฏฐานของพระครูภาวนานุศาสก์ (แป้น ธมฺมธโร) 3) วิเคราะห์วิธีการปฏิบัติวิปัสสนากัมมัฏฐานของพระครูภาวนานุศาสก์ (แป้น ธมฺมธโร) ดำเนินการศึกษาโดยวิธีการวิจัยเชิงคุณภาพ เน้นการศึกษาเอกสาร นำเสนอข้อมูลแบบเชิงพรรณนา

          ผลการวิจัยพบว่า 1) วิธีการปฏิบัติวิปัสสนากัมมัฏฐานที่ปรากฏในคัมภีร์ทางพระพุทธศาสนาเถรวาท พบว่า แนวทางในการปฏิบัติวิปัสสนาภาวนา ได้แก่ หลักมหาสติปัฏฐาน 4 ประกอบด้วย 1) การกำหนดพิจารณาเห็นกายในกาย 2) การกำหนดพิจารณาเห็นเวทนาในเวทนา 3) การกำหนดพิจารณาเห็นจิตในจิต และ 4) การกำหนดพิจารณาเห็นธรรมในธรรม  2) วิธีการปฏิบัติวิปัสสนากัมมัฏฐานของพระครูภาวนานุศาสก์ (แป้น ธมฺมธโร) พบว่า การนำหลักการปฏิบัติตามหลักสติปัฏฐาน 4 อันเป็นการใช้สติ และปัญญา พิจารณากำหนดรู้ รูป นาม สภาวธรรมทางฐานของสติทั้ง 4 ฐาน คือ กาย เวทนา จิต ธรรม ตามความเป็นจริง จนหยั่งรู้ถึงความเปลี่ยนแปลงของสภาวธรรมทั้งหลายว่า ไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา 3) วิเคราะห์การสอนวิปัสสนากัมมัฏฐานของพระครูภาวนานุศาสก์ (แป้น ธมฺมธโร) พบว่า เน้นสอนในอิริยาบถ 4 คือ อิริยาบถที่ 1 “การนั่งสมาธิ” ในอิริยาบถการปฏิบัติวิปัสสนาภาวนาการนั่งสมาธิ กำหนดทำสัมปชัญญะในการคู้แขนเข้า และเหยียดแขนออกแล้วตั้งสติกำหนดที่ปลายนิ้ว อิริยาบถที่ 2 “การยืนสมาธิ” ในอิริยาบถการปฏิบัติวิปัสสนาภาวนา การยืนสมาธิ อิริยาบถที่ 3 “การเดินจงกรม” ในอิริยาบถการปฏิบัติวิปัสสนากัมมัฏฐาน การเดินจงกรมที่ถูกลักษณะ อิริยาบถที่ 4 “การนอนสมาธิ” ในอิริยาบถการปฏิบัติวิปัสสนากัมมัฏฐานการนอน จุดเด่นของแนวคิด เน้นสอนในฐานทั้ง 4