การพัฒนารูปแบบการจัดการเรียนการสอนตามหลักปัญญา 3 ระดับอุดมศึกษา มหาวิทยามหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ เพื่อ 1) ศึกษาสภาพทั่วไปของการจัดการเรียนการสอน        2) เพื่อพัฒนารูปแบบการจัดการเรียนการสอนตามหลักปัญญา 3 และ 3) เพื่อนำเสนอการพัฒนารูปแบบการจัดการเรียนการสอนตามหลักปัญญา 3 (มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย, 2539) โดยใช้ระเบียบวิธีวิจัยแบบผสานเชิงปริมาณและการวิจัยเชิงคุณภาพ กลุ่มตัวอย่างเป็น นิสิตมหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย จำนวน 390 คน สถิติที่ใช้ค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน ใช้การสัมภาษณ์และสนทนากลุ่มกับผู้ทรงคุณวุฒิ จำนวน 10 รูป/คน

          ผลการวิจัยพบว่า

1. สภาพทั่วไปของการจัดการเรียนการสอนโดยรวมอยู่ในระดับมาก พิจารณาเป็นรายด้านอยู่ในระดับมากตามลำดับค่าเฉลี่ยจากมากไปหาน้อย คือ ด้านการวัดและประเมินผล ด้านบทเรียนหรือเนื้อหาที่สอน ด้านผู้สอน ด้านผู้เรียน ด้านกิจกรรมการเรียนการสอน


2. ด้านบริบทหรือสภาพแวดล้อมในการเรียนการสอน การพัฒนารูปแบบการจัดการเรียนการสอนตามหลักปัญญา 3 (มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย, 2539) ทำให้ผู้เรียนมีพื้นฐานความรู้เพียงพอในการศึกษาตามหลักสูตรที่เปิดสอน มีความรู้และทักษะด้านเทคโนโลยีสารสนเทศ มีความสัมพันธ์อันดีต่อเพื่อนในชั้นเรียน ผู้สอน อาจารย์มีคุณวุฒิ ประสบการณ์ ความรู้และความเข้าใจในรายวิชาที่สอน สามารถวิจัยและสร้างองค์ความรู้ใหม่ สามารถบริการวิชาการแก่ชุมชนและสังคม สามารถติดต่อสื่อสารโดยใช้ภาษาไทยและภาษาต่างประเทศ สามารถใช้คอมพิวเตอร์และเทคโนโลยีสารสนเทศ มีจรรยาบรรณในวิชาชีพ มีคุณธรรมและจริยธรรม ส่วนบทเรียนหรือเนื้อหาที่สอนมีความสอดคล้องของรายวิชากับวัตถุประสงค์ของหลักสูตร แต่ละรายวิชามีความเหมาะสมกับจำนวนหน่วยกิตรายวิชาเป็นความรู้ที่ทันสมัย มีการจัดลำดับรายวิชาในการเรียนได้เหมาะสม จำนวนหน่วยกิตรวมตลอดหลักสูตรมีความเหมาะสม บริบทหรือสภาพแวดล้อมในการเรียนการสอนมีความพอเพียงกับอาคารเรียน ห้องเรียน ห้องประชุม ห้องโสตทัศนูปกรณ์และห้องปฏิบัติการ การใช้วัสดุอุปกรณ์และครุภัณฑ์การศึกษา มีความสะดวก เหมาะสมและทันสมัย มีการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ โดยการลดสัดส่วนการถ่ายทอดความรู้ของอาจารย์ และเพิ่มสัดส่วนการปฏิบัติและการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ระหว่างผู้เรียนให้มากขึ้น จัดการเรียนการสอนตามศักยภาพของผู้เรียน เปิดโอกาสให้นิสิตมีส่วนร่วมในการวางแผนการจัดการเรียนการสอน มอบหมายให้นิสิตทำชิ้นงานที่เหมาะสมกับระยะเวลา ด้านการวัดและประเมินผล มีการกำหนดเกณฑ์การให้คะแนนไว้อย่างชัดเจนและแจ้งให้นิสิตทราบ มีการวัดและประเมินผลที่หลากหลายและตรงตามสภาพจริง สอดคล้องกับเนื้อหาและตรงตามวัตถุประสงค์ของรายวิชา และตามความสามารถของนิสิตโดยคำนึงถึงความแตกต่างระหว่างบุคคล

          3. การพัฒนารูปแบบการจัดการเรียนการสอนตามหลักปัญญา 3 (มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย, 2539) ประกอบด้วย 3 ส่วน ส่วนที่ 1 ส่วนนำ ประกอบด้วย 1) สภาพแวดล้อม หลักการ คือ การจัดการเรียนการสอน และการประกันคุณภาพการศึกษา ส่วนที่ 2 ตัวแบบ ประกอบด้วย 1) ระบบงาน คือ พันธกิจ 4 ด้านของมหาวิทยาลัย และ องค์ประกอบของการจัดการเรียนการสอน 6 ประการ 2) กระบวนการจัดการ คือ การจัดกิจกรรมการเรียนการสอนตามแนวทางการปฏิรูปการสอน ส่วนที่ 3 ขั้นตอนการนำไปใช้ ประกอบด้วย 1) โครงสร้าง      2) การตัดสินใจ คือ แผนยุทธศาสตร์ของมหาวิทยาลัย 5 ด้าน 3) แนวทางการประเมิน และ     4) เงื่อนไขความซึ่งขึ้นอยู่กับบริบทของมหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัยแต่ละแห่ง