รูปแบบการพัฒนาภาวะผู้นำทางวิชาการตามหลักพุทธธรรม สำหรับผู้บริหารสถานศึกษาระดับมัธยมศึกษา สังกัดกรุงเทพมหานคร

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษาสภาพปัจจุบันและปัญหาของภาวะผู้นำทางวิชาการตามหลักพุทธธรรมสำหรับผู้บริหารสถานศึกษามัธยมศึกษา สังกัดกรุงเทพมหานคร    2) เพื่อศึกษาพัฒนารูปแบบการพัฒนาภาวะผู้นำทางวิชาการตามหลักพุทธธรรมสำหรับผู้บริหารสถานศึกษามัธยมศึกษา สังกัดกรุงเทพมหานคร 3) เพื่อนำเสนอรูปแบบการพัฒนาภาวะผู้นำทางวิชาการตามหลักพุทธธรรมสำหรับผู้บริหารสถานศึกษามัธยมศึกษา สังกัดกรุงเทพมหานคร โดยใช้ระเบียบวิธีวิจัยแบบผสานวิธี (Mixed Methods Research) ได้แก่ ระเบียบวิจัยเชิงคุณภาพ (Qualitative Research) ด้วยการศึกษาเอกสาร (Documentary Research) ด้วยแบบศึกษาเอกสาร ได้กลุ่มตัวอย่างจำนวน 266 คน และนำมาสร้างแบบสัมภาษณ์กึ่งโครงสร้าง เพื่อนำไปสัมภาษณ์เชิงลึก (In-depth Interview) จากผู้ให้ข้อมูลสำคัญ จำนวน 4 คน พัฒนารูปแบบโดยการสนทนากลุ่ม (Focus Group Discussion) ผู้ทรงคุณวุฒิจำนวน 10 รูป/คน เพื่อตรวจสอบรูปแบบด้วยการแจกแบบสอบถามตามมาตรฐานการประเมิน 4 ด้าน คือ 1) ความเป็นประโยชน์ 2) ความเป็นไปได้ 3) ความเหมาะสม 4) ความถูกต้อง       ได้กลุ่มตัวอย่างจำนวน 109 คน สถิติที่ใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูล ค่าเฉลี่ย ร้อยละ และส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน

          ผลการวิจัย พบว่า:

1. สภาพปัจจุบันและปัญหาของภาวะผู้นำทางวิชาการตามหลักพุทธธรรมสำหรับผู้บริหารสถานศึกษามัธยมศึกษา สังกัดกรุงเทพมหานคร พบว่า การศึกษาต้องทันต่อการเปลี่ยนแปลงสามารถนำเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารมาพัฒนาการเรียนการสอนจึงจะประสบความสำเร็จใช้กระบวนการ PDCA ต้องจัดทำแผนงาน โครงการ นิเทศอย่างเป็นระบบ ส่งเสริมให้สถานศึกษาเป็นแหล่งเรียนรู้ เป็นที่ยอมรับของผู้ปกครองและชุมชน สร้างความร่วมมือกับมหาวิทยาลัยต่าง ๆ เชิญผู้ปกครอง ครู นักเรียน ร่วมกันสร้างเครือข่ายและแลกเปลี่ยนการเรียนรู้ในเชิงวิชาการ ส่วนผู้บริหารสถานศึกษามีการวัดผลและประเมินผลความก้าวหน้าในการนำวิสัยทัศน์ เป้าหมายและพันธกิจลงสู่การปฏิบัติ และผู้บริหารสถานศึกษาร่วมกับครูจัดระบบนิเทศ กำกับ ติดตามการจัดการเรียนการสอน ต่อเนื่อง สม่ำเสมอยังมีน้อย


2. พัฒนารูปแบบการพัฒนาภาวะผู้นำทางวิชาการตามหลักพุทธธรรมสำหรับผู้บริหารสถานศึกษามัธยมศึกษา สังกัดกรุงเทพมหานคร พบว่า มีส่วนประกอบของรูปแบบ 4 ส่วน ได้แก่ ส่วนที่ 1 ส่วนนำ ประกอบด้วย 1) หลักการ 2) วัตถุประสงค์ 3) บริบทของสถานศึกษา ส่วนที่ 2 ตัวแบบกระบวนการพัฒนารูปแบบภาวะผู้นำทางวิชาการ ประกอบด้วย 1) องค์ประกอบของภาวะผู้นำทางวิชาการ 2) ขั้นตอนการพัฒนาภาวะผู้นำทางวิชาการ    3) คุณลักษณะที่ดีของผู้นำทางวิชาการ 4) หลักธรรมในการพัฒนาภาวะผู้นำทางวิชาการ   5) กิจกรรมในการพัฒนาภาวะผู้นำทางวิชาการ ส่วนที่ 3 ส่วนที่ 3 การนำรูปแบบไปใช้ ประกอบด้วย 1) การเตรียมการ 2) การดำเนินงาน 3) การประเมินผลการดำเนินงาน ส่วนที่ 4 เงื่อนไขของการนำรูปแบบไปใช้ ประกอบด้วย 1) ปรับเปลี่ยนตามขนาดของสถานศึกษา   2) ปรับเปลี่ยนตามสภาพแวดล้อมของสถานศึกษา

          3. ผลการตรวจสอบรูปแบบการพัฒนาภาวะผู้นำทางวิชาการตามหลักพุทธธรรมสำหรับผู้บริหารสถานศึกษามัธยมศึกษา สังกัดกรุงเทพมหานคร โดยภาพรวมอยู่ในระดับมาก เมื่อพิจารณาเป็นรายด้านจากมากไปหาน้อย พบว่า ด้านความเป็นประโยชน์ ด้านความถูกต้อง ด้านความเหมาะสม และด้านความเป็นไปได้ อยู่ในระดับมากตามลำดับ