แนวทางการอนุรักษ์และฟื้นฟูวิถีโปฮะมอดบ้างสู่การยกระดับเศรษฐกิจชุมชนบนฐาน ทุนทางวัฒนธรรมโดยการมีส่วนร่วมของกลุ่มชาติพันธุ์มอญบ้านวังกะ ตำบลหนองลู อำเภอสังขละบุรี จังหวัดกาญจนบุรี

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาประวัติความเป็นมา ความหมาย และองค์ประกอบพิธีกรรมของวิถีโปฮะมอดบ้างของกลุ่มชาติพันธุ์มอญบ้านวังกะ 2) สังเคราะห์กระบวนการอนุรักษ์และฟื้นฟูวิถีโปฮะมอดบ้างผ่านการมีส่วนร่วมของกลุ่มชาติพันธุ์มอญบ้านวังกะ และ 3) ค้นหาแนวทางการอนุรักษ์และฟื้นฟูวิถีโปฮะมอดบ้างสู่การยกระดับเศรษฐกิจชุมชนบนฐานทุนวัฒนธรรม ใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพร่วมกับการวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม กลุ่มผู้ให้ข้อมูลสำคัญ จำนวน 30 คน ประกอบด้วย ผู้นำชุมชน ปราชญ์ท้องถิ่น กรรมการวัด โรงเรียน กลุ่มสตรี เยาวชน ผู้ประกอบการ และตัวแทนหน่วยงานทั้งภายในและนอกชุมชน รวบรวมข้อมูลผ่านการสัมภาษณ์ การสนทนากลุ่มย่อย การสังเกตแบบมีส่วนร่วม และการศึกษาเอกสารผลการวิจัยพบว่า 1) วิถีโปฮะมอดบ้างมีรากฐานจากตำนานพระเจ้าธรรมเจดีย์แห่งหงสาวดี พิธีลอยเรือมีความหมายเป็นการสะเดาะเคราะห์และสืบทอดพุทธศาสนา องค์ประกอบพิธีกรรม ประกอบด้วย การสวดมนต์ บอกบุญ ทำบุญถวายอาหาร ตักบาตรน้ำผึ้งน้ำมันงา เผาธูปเทียน และลอยเรือไม้ไผ่ลงแม่น้ำสามประสบ 2) กระบวนการอนุรักษ์และฟื้นฟูวิถีโปฮะมอดบ้างผ่านการมีส่วนร่วมของชุมชน วัด โรงเรียน ภาคีเครือข่าย และมหาวิทยาลัย มีกิจกรรมบูรณาการ เช่น การแสดงศิลปวัฒนธรรมมอญ สร้างพื้นที่เรียนรู้ข้ามรุ่นก่อเกิดพลังทางสังคม 3) แนวทางการอนุรักษ์และฟื้นฟูควรเชื่อมโยงการจัดการความรู้ การศึกษา และการใช้เทคโนโลยี ต่อยอดทุนวัฒนธรรมสู่การยกระดับเศรษฐกิจชุมชนผ่านการท่องเที่ยวชาติพันธุ์ และการจัดตั้งพิพิธภัณฑ์มีชีวิต โดยเสนอแนะควรส่งเสริมศูนย์เรียนรู้วัฒนธรรมมอญ เพื่อถ่ายทอดภูมิปัญญา เชื่อมโยงการศึกษา และพัฒนาเศรษฐกิจชุมชนด้วยการท่องเที่ยวชาติพันธุ์