การศึกษาภูมิปัญญาของแพทย์แผนไทย ในการรักษาโรคลมด้วยยาในคัมภีร์ชวดาร
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
การรักษาโรคลมเป็นภูมิปัญญาที่โดดเด่นของการแพทย์แผนไทย โดยโรคลมพบได้มากในกลุ่มผู้สูงอายุซึ่งเป็นวัยที่มักเกิดอาการเจ็บป่วยได้ง่ายกว่าช่วงวัยอื่น ๆ ดังนั้นการวิจัยนี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาหลักการและแนวทางการรักษาโรคลมด้วยยา และรวบรวมรายการตัวยาที่ใช้รักษาโรคลมในคัมภีร์ชวดารของการแพทย์แผนไทยให้มีความก้าวหน้ายิ่งขึ้นเพื่อเป็นทางเลือกในการรักษาแก่ประชาชน ซึ่งเป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ โดยดำเนินการวิจัยเริ่มจากการประมวลแนวคิดทฤษฎีเกี่ยวกับธาตุลมจากเอกสารตำราการแพทย์แผนไทยครอบคลุมเหตุปัจจัยที่มีผลต่อการทำหน้าที่ของธาตุลม และวิเคราะห์หลักการ แนวทางการรักษา และตัวยารักษาโรคลมในคัมภีร์ชวดารของตำราเวชศาสตร์ฉบับหลวง รัชกาลที่ 5 และตำราแพทย์ศาสตร์สงเคราะห์ของพระยาพิศณุประสาทเวช ผลการศึกษาพบหลักในการรักษาโรคลมประกอบด้วย 4 ประการ ได้แก่ การระงับลม การขับลมหรือการถ่ายลม การกระตุ้นเลือดลมให้ไหลเวียน และการบำรุงเลือดลม โดยมีวิธีการรักษาด้วยยา 8 วิธี ได้แก่ ยากิน ยาดม ยาทา ยานัตถุ์ ยาประคบ ยาพอก ยาสุม และยาสูบ การรักษาโรคลมจำแนกเป็น 2 ส่วน ได้แก่ การรักษาโรคลมเฉียบพลันและการรักษาโรคลมเรื้อรังอื่น ๆ ซึ่งในส่วนของตัวยาที่ใช้ในการปรุงยารักษาโรคลมในคัมภีร์ชวดารมีทั้งหมด 326 ชนิด จำแนกเป็นพืชวัตถุ 271 ชนิด สัตว์วัตถุ 19 ชนิด ธาตุวัตถุ 33 ชนิด และอื่น ๆ 3 ชนิด จากผลการศึกษาในครั้งนี้เป็นฐานนำไปสู่การพัฒนาแนวทางในการรักษาโรคลมเฉียบพลันในผู้สูงอายุ
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
เอกสารอ้างอิง
กรมศาสนา. (2565). พระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับหลวง. (พิมพ์ครั้งที่ 4). กรุงเทพมหานคร: กระทรวงศึกษาธิการ.
กรมศิลปากร. (2555). ตำราเวชศาสตร์ฉบับหลวง รัชกาลที่ 5 เล่ม 3. กรุงเทพมหานคร: บริษัท อมรินทร์ พริ้นติ้งแอนด์พับลิชชิ่ง จำกัด (มหาชน).
กรรณิกา นันตา และคณะ. (2564). การศึกษาโอกาสในการพัฒนาแนวเวชปฏิบัติการรักษาอาการลมแปรปรวนในผู้ที่ย่างเข้าสู่วัยผู้สูงอายุด้วยหัตถเวช. วารสารหมอยาไทยวิจัย, 7(1), 53-66.
กระทรวงดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคม สำนักงานสถิติแห่งชาติ. (2565). การสำรวจประชากรสูงอายุในประเทศไทย พ.ศ. 2565. กรุงเทพมหานคร: กองสถิติพยากรณ์ สำนักงานแห่งชาติ.
กระทรวงสาธารณสุข กรมพัฒนาการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก สำนักคุ้มครองภูมิปัญญาการแพทย์แผนไทย. (2557). ตำราการแพทย์แผนไทยในศิลาจารึกวัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม (วัดโพธิ์) เล่ม 3. กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์องค์การสงเคราะห์ทหารผ่านศึก ในพระบรมราชูปถัมภ์.
คณะอนุกรรมการจัดทำพจนานุกรมศัพท์แพทย์และเภสัชกรรมไทย ในคณะกรรมการคุ้มครองและส่งเสริมภูมิปัญญาการแพทย์แผนไทย. (2550). พจนานุกรมศัพท์แพทย์และเภสัชกรรมไทย (1). วารสารการแพทย์แผนไทยและการพทย์ทางเลือก, 5(1), 78-85.
บุญมี เมธางกูรและบุษกร เมธางกูร. (2545). คู่มือการศึกษาพระอภิธรรมมัตถสังคหะ : ปริจเฉทที่ 6 รูป สังคหวิภาค นิพพานปรมัตถ์. (พิมพ์ครั้งที่ 1). นครปฐม: มูลนิธิอภิธรรมมูลนิธิ.
พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ. ปยุต). (2553). พจนานุกรมพุทธศาสตร์ ฉบับประมวลศัพท์ (ชำระ-เพิ่มเติมช่วงที่ 1/เสริม). (พิมพ์ครั้งที่ 14). กรุงเทพมหานคร: บริษัท ธนธัชการพิมพ์.
พระยาพิศณุประสาทเวช. (2450). แพทย์ศาสตร์สงเคราะห์ เล่ม 2. กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์ศุภการจำรูญ.
พระยาพิศณุประสาทเวช. (2451). เวชศาสตร์ศึกษาแพทย์ศาสตร์สังเขป 1, 2, 3. กรุงเทพมหานคร: วัดพระเชตุพนวิมนมังคลารามราชวรวิหาร.
ภัครพล แสงเงิน. (2564). การศึกษาเปรียบเทียบตำรับยาในตำรายาวัดใหม่พรหมพิราม จังหวัดพิษณุโลกกับตำรับยาในตำราแพทย์ศาสตร์สงเคราะห์บับหลวง. วารสารไทยคดีศึกษา, 18(2), 169-218.
มหาวิทยาลัยมหามกุฏราชวิทยาลัย. (2556). พระไตรปิฎกและอรรถกถาแปล ฉบับมหามกุฏราชวิทยาลัย. (พิมพ์ครั้งที่ 8). กรุงเทพมหานคร: มหาวิทยาลัยมหามกุฏราชวิทยาลัย.
วันวิสา จันทร์วิบูลย์ . (2563). การรักษาอัมพฤกษ์อัมพาตตามศาสตร์การแพทย์แผนไทย. วารสารวิชาการมหาวิทยาลัยการจัดการและเทคโนโลยีอีสเทิร์น , 17(1), 44-49.
อรจิตต์ บำรุงสกุลสวัสดิ์ และคณะ. (2559). คู่มือสนับสนุนการบริหารจัดการระบบบริการดูแลระยะยาวด้านสาธารณสุขสำหรับผู้สุงอายุที่มีภาวะพึ่งพิงในระบบหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ. กรุงเทพมหานคร: สำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ (สปสช.).
