ข้อพิจารณาบางประการเกี่ยวกับเสรีภาพในการประกอบอาชีพ นอกเวลาราชการของข้าราชการพลเรือน

บทคัดย่อ

         บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาเกี่ยวกับการประกอบอาชีพของข้าราชการพลเรือนนอกเวลานอกราชการนั้นสามารถประกอบอาชีพในช่วงเวลาดังกล่าวได้หรือไม่ อย่างไร ทั้งนี้โดยทั่วไปแล้วกำหนดเวลาประกอบอาชีพของข้าราชการพลเรือน คือ วันจันทร์ถึงวันศุกร์ ในเวลา 8.30 – 12.00 น. และเวลา 13.00 – 16.30 น. และหยุดประกอบอาชีพในวันเสาร์และอาทิตย์ของทุกสัปดาห์  ดังนั้น เวลา 16.31 น. เป็นต้นไปของวันจันทร์ถึงวันศุกร์และวันเสาร์ – ถึงวันอาทิตย์
จึงเป็นวันที่ข้าราชการพลเรือนไม่ต้องไปทำงานเพราะเป็นเวลานอกราชการ หากพิจารณาตามบทบัญญัติในรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2560 มาตรา 40 ได้บัญญัติไว้ว่า “บุคคลย่อมมีเสรีภาพในการประกอบอาชีพ” ย่อมหมายความว่า นอกเวลาราชการย่อมเป็นเสรีภาพของข้าราชการพลเรือนในการที่จะประกอบอาชีพใด ๆ ก็ได้

          เนื่องจากโดยทั่วไปแล้วข้าราชการพลเรือนจะมีรายได้จากเงินเดือนเพียงอย่างเดียวจะไม่ประกอบอาชีพอื่นนอกเวลาราชการแต่ยังมีการเข้าใจผิดว่าข้าราชการพลเรือนไม่สามารถประกอบอาชีพนอกเวลาราชการได้ บทความนี้จะเป็นแนวทางให้กับข้าราชการพลเรือนในการพิจารณาเพื่อตัดสินใจก่อนประกอบอาชีพนอกเวลาราชการ

          จากการศึกษาพบว่า ข้าราชการพลเรือนสามารถประกอบอาชีพนอกเวลาราชการได้ทั้งในการประกอบอาชีพอิสระหรือเป็นการรับจ้าง ในกรณีที่เป็นการประกอบอาชีพอิสระนั้นจะต้องไม่เป็นกรรมการผู้จัดการ หรือผู้จัดการ หรือดำรงตำแหน่งอื่นใดที่มีลักษณะงานคล้ายคลึงกันนั้นในห้างหุ้นส่วนหรือบริษัท

          อย่างไรก็ตาม แม้ข้าราชการพลเรือนจะมีเสรีภาพในการประกอบอาชีพนอกเวลาราชการได้ แต่ต้องพึงระวังความประพฤติของตนเองมิให้มีความประพฤติที่เป็นความผิดทางวินัย นอกเวลาราชการ เนื่องจากข้าราชการพลเรือนพระราชบัญญัติระเบียบข้าราชการพลเรือน พ.ศ. 2551 มาตรา 82 (10) บัญญัติไว้ว่า “ข้าราชการพลเรือนต้องรักษาชื่อเสียงของตน และรักษาเกียรติศักดิ์ของตำแหน่งหน้าที่ราชการของตนมิให้เสื่อมเสีย” และมาตรา 85 (4) บัญญัติไว้ว่า “ข้าราชการพลเรือนกระทำการอันได้ชื่อว่าเป็นผู้ประพฤติชั่วอย่างร้ายแรง เป็นความผิดวินัยอย่างร้ายแรง”

          ส่วนในเวลาราชการ ข้าราชการพลเรือนต้องปฏิบัติงานเต็มเวลาราชการ หากเอาเวลาราชการไปทำอย่างอื่นที่ไม่ใช่งานในหน้าที่ก็อาจมีความผิดทางวินัย ตามมาตรา 82 (4) ฐานไม่อุทิศเวลาของตนให้แก่ราชการ