การศึกษารูปแบบการแสดงหมอลำคณะบัวริมบึง รุ่งลำเพลิน ตำบลแพง อำเภอโกสุมพิสัย จังหวัดมหาสารคาม เพื่อบูรณาการด้านงานวิจัยกับการเรียนการสอนและส่งเสริมศิลปวัฒนธรรมสัญจร สู่การสร้างนวัตกรรมทางด้านนาฏศิลป์พื้นบ้านอีสานสร้างสรรค์ ชุด ลำเพลินระเริงรมย์ ผ่านระบบออนไลน์

บทคัดย่อ

ภูมิหลังและวัตถุประสงค์: หมอลำเป็นศิลปะการแสดงพื้นบ้านที่สะท้อนอัตลักษณ์วัฒนธรรมของชาวอีสาน ซึ่งได้มีการพัฒนาและปรับเปลี่ยนตามยุคสมัย โดยเฉพาะ “หมอลำประยุกต์” ที่ผสมผสานดนตรีพื้นบ้านและสมัยใหม่เพื่อตอบสนองความบันเทิงของผู้ชมในปัจจุบัน คณะหมอลำ “บัวริมบึงรุ่งลำเพลิน” จึงเป็นกรณีศึกษาที่สำคัญในการเชื่อมโยงภูมิปัญญาท้องถิ่นเข้ากับการสร้างนวัตกรรมทางนาฏศิลป์ร่วมสมัย เพื่อศึกษารูปแบบการแสดงของคณะหมอลำบัวริมบึงรุ่งลำเพลิน ตำบลแพง อำเภอโกสุมพิสัย จังหวัดมหาสารคาม และนำไปบูรณาการกับการเรียนการสอนและการส่งเสริมศิลปวัฒนธรรมสัญจร สู่การสร้างนวัตกรรมนาฏศิลป์พื้นบ้านอีสานสร้างสรรค์ในชุด “ลำเพลินระเริงรมย์” ผ่านระบบออนไลน์

ระเบียบวิธีการวิจัย: การวิจัยครั้งนี้ใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพ โดยเก็บข้อมูลจากเอกสาร ตำรา วิจัยที่เกี่ยวข้อง การสังเกตภาคสนาม และการสัมภาษณ์แบบเจาะลึกจากผู้เชี่ยวชาญในชุมชน ศิลปิน และผู้บริหารคณะหมอลำ รวมถึงการวิเคราะห์เชิงเนื้อหาเพื่อนำข้อมูลมาสังเคราะห์และสร้างนวัตกรรมการแสดง

ผลการวิจัย: รูปแบบของการแสดงและดนตรีบรรเลงประกอบการแสดง หมอลำที่มีการพัฒนาและเปลี่ยนแปลงของหมอลำเรียกว่า "หมอลำประยุกต์" ซึ่งสืบเนื่องการเปลี่ยนแปลงทางสังคมและวัฒนธรรมในปัจจุบัน ผู้ชมหมอลำที่เน้นความรวดเร็ว ความสนุกสนาน ความบันเทิง สิ่งที่สำคัญที่สุดคือนำรูปแบบการแสดงของวงดนตรีลูกทุ่งมาประกอบการแสดงแบบผสมผสาน เช่น มีนักร้องมาร้องเพลงลูกทุ่งหรือนำเพลงสตริงที่กำลังฮิตมารวบขับร้อง มีหางเครื่องหรือแดนเซอร์เต้นประกอบ รวมถึงเครื่องดนตรีที่ใช้ในประพันธ์บทเพลงประกอบด้วยเครื่องดนตรีพื้นบ้านอีสานผสมผสานกับเครื่องดนตรีตะวันตก แบ่งออกเป็น 2 กลุ่มหลัก ๆ คือ กลุ่มของเครื่องดนตรีที่ทำหน้าที่ประกอบจังหวะและกลุ่มเครื่องดนตรีที่นำหน้าที่เป็นทำนอง ดังนั้น ผู้วิจัยจึงเล็งเห็นคุณค่าและความสำคัญทางด้านศิลปะวัฒนธรรมการแสดงหมอลำของชาวอีสาน อันจะเกิดเป็นองค์ความรู้เพื่อประโยชน์ต่อด้านบูรณาการเกี่ยวกับองค์ความรู้และส่งเสริมศิลปวัฒนธรรมทางภูมิปัญญาท้องถิ่น โดยนำแนวคิดทางด้านศิลปะวัฒนธรรมการแสดงหมอลำคณะบัวริมบึงรุ่งลำเพลินมาเสริมสร้างเพื่อสร้างสรรค์เป็นการแสดงชุดใหม่ ชุด ลำเพลินระเริงรมย์ อันนำไปสู่การประชาสัมพันธ์ศิลปะวัฒนธรรมสัญจรผ่านการบูรณาการงานวิจัยการเรียนการสอนและการสร้างนวัตกรรม สามารถนำไปใช้ประโยชน์ได้อย่างกว้างขวางและยั่งยืน ผู้วิจัยขอเสนอแนวทางในการนำผลการวิจัยไปใช้ ดังนี้ 1.พัฒนาเป็นชุดการเรียนรู้หรือ บทเรียนออนไลน์ (e-Learning) เพื่อให้นักเรียน นักศึกษา หรือผู้สนใจสามารถเรียนรู้ได้ด้วยตนเอง 2.จัดกิจกรรมเวิร์กช็อป หรือโครงการอบรมเชิงปฏิบัติการในชุมชน เพื่อนำเสนอองค์ความรู้เรื่องการแสดงหมอลำร่วมสมัย สร้างความภาคภูมิใจในท้องถิ่น และ 3.ใช้ผลการวิจัยสนับสนุนโครงการขอทุนจากภาครัฐหรือเอกชน เพื่อพัฒนาศิลปะพื้นบ้านให้กลายเป็นทรัพย์สินทางปัญญา (Intellectual Property) ที่มีมูลค่าทางเศรษฐกิจ

สรุปผล: ผลงานชุด “ลำเพลินระเริงรมย์” เป็นตัวอย่างของนวัตกรรมการแสดงศิลปะพื้นบ้านที่ผสานความดั้งเดิมกับเทคโนโลยีดิจิทัลได้อย่างลงตัว สามารถถ่ายทอดอัตลักษณ์วัฒนธรรมอีสานสู่เยาวชนและสาธารณชนได้อย่างมีประสิทธิภาพ และเปิดโอกาสให้เกิดการเรียนรู้และสืบทอดผ่านช่องทางออนไลน์อย่างกว้างขวางและยั่งยืน