การศึกษาการพัฒนาแผนยุทธศาสตร์แบบบูรณาการเพื่อการพัฒนาท้องถิ่นขององค์การบริหารส่วนจังหวัดนครราชสีมา

รักชาติ  กิริวัฒนศักดิ์; ชคัตตรัย   รยะสวัสดิ์; อนุจิตร  ชิณสาร

doi:10.60027/iarj.2025.286413

ผู้แต่ง

รักชาติ กิริวัฒนศักดิ์ มหาวิทยาลัยราชภัฏนครราชสีมา https://orcid.org/0009-0003-5781-3512
ชคัตตรัย รยะสวัสดิ์ มหาวิทยาลัยราชภัฏนครราชสีมา https://orcid.org/0000-0001-8935-1437
อนุจิตร ชิณสาร มหาวิทยาลัยราชภัฏนครราชสีมา https://orcid.org/0000-0001-5180-3063

DOI:

https://doi.org/10.60027/iarj.2025.286413

คำสำคัญ:

การพัฒนา, แผนยุทธศาสตร์แบบบูรณาการ, การพัฒนาท้องถิ่น

บทคัดย่อ

ภูมิหลังและวัตถุประสงค์: การบริหารยุทธศาสตร์ภาครัฐที่จะมีประสิทธิภาพได้นั้น ปัจจัยส่วนหนึ่งคือการมีจุดเริ่มต้นที่ดีคือการมีแผนยุทธศาสตร์ภาครัฐที่เหมาะสมกับสภาพแวดล้อมทั้งภายในและภายนอกองค์การ องค์ประกอบของแผนยุทธศาสตร์ภาครัฐควรจะต้องมีความสอดคล้องกลมกลืนกัน เพื่อเป็นปัจจัยเกื้อหนุนซึ่งกันและกัน และที่สำคัญคือความชัดเจนของแผนยุทธศาสตร์ งานวิจัยครั้งนี้มีมีวัตถุประสงค์ ดังนี้ (1) พื่อศึกษาที่มาและสภาพปัจจุบันของกระบวนการจัดทำแผนยุทธศาสตร์แบบบูรณาการเพื่อการพัฒนาท้องถิ่นขององค์การบริหารส่วนจังหวัดนครราชสีมา (2) เพื่อศึกษสภาพปัญหาและแนวทางการแก้ไขปัญหาการนำแผนยุทธศาสตร์แบบบูรณาการเพื่อการพัฒนาท้องถิ่นขององค์การบริหารส่วนจังหวัดนครราชสีมาไปปฏิบัติ (3) เพื่อศึกษาแนวทางการพัฒนาแผนยุทธศาสตร์แบบบูรณาการเพื่อการพัฒนาการท้องถิ่นขององค์การบริหารส่วนจังหวัดนครราชสีมาไปสู่องค์การบริหารส่วนจังหวัดอื่น

ระเบียบวิธีการวิจัย: ผู้วิจัยได้กำหนดวิธีดำเนินการวิจัยออกเป็น 4 วิธีดังนี้ (1) การศึกษาจากข้อมูลเอกสาร (Document Study) เป็นการศึกษาทบทวนตำรา เอกสาร และบทความวิชาการต่างๆ ที่เกี่ยวข้อง อาทิ ตำราทางวิชาการทั้งภาษาไทยและภาษาอังกฤษ รายงานการวิจัย วิทยานิพนธ์ เอกสารทางวิชาการ เอกสารจากหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เช่น เอกสารทางราชการ รายงานประจำปี สถิติต่างๆที่เกี่ยวข้องกับการพัฒนาแผนยุทธศาสตร์ขององค์การบริหารส่วนจังหวัดนครราชสีมา เป็นต้น (2) การศึกษาโดยใช้วิธีการสัมภาษณ์แบบเจาะลึก (In-depth Interview) เป็นการสร้างแนวทางการสัมภาษณ์ตามกรอบแนวคิดที่กำหนด เพื่อเก็บข้อมูลกับผู้ให้ข้อมูลที่สำคัญ ภายใต้บรรยายการของการมีปฏิสัมพันธ์อันดีระหว่างผู้ให้ข้อมูลที่สำคัญและผู้วิจัย (3) การศึกษาโดยวิธีการสังเกตการณ์ (Observation) เป็นการเข้าไปสังเกตการณ์ในการดำเนินกิจกรรมต่างๆที่เกี่ยวกับการบริหารการบริการวิชาการแบบหารายได้ของมหาวิทยาลัยในกำกับของรัฐที่เป็นต้นแบบในการศึกษาวิจัย เช่น การประชุม การสนทนากลุ่ม การปฏิบัติหน้าที่ของบุคลากรที่เกี่ยวข้อง เป็นต้นโดยวิธีการสังเกตแบบไม่มีส่วนร่วม (Non-Participant Observation) ซึ่งในการเข้าไปร่วมสังเกตการณ์ในแต่ละครั้งผู้วิจัยมีการทำบันทึกขออนุญาตดำเนินงานอย่างเป็นทางการ (4) การศึกษาโดยการจัดสนทนากลุ่ม (Focus Group) เป็นการป้อนประเด็นสำคัญโดยนักวิจัยให้แก่ที่ประชุมกลุ่มผู้ให้ข้อมูลสำคัญที่ได้เชิญมา เพื่อให้ที่ประชุมได้ร่วมกันให้ข้อมูล ข้อคิดเห็นและร่วมกันอภิปรายในประเด็นสำคัญที่นักวิจัยได้ป้อนเข้าสู่ที่ประชุม ซึ่งมีความเกี่ยวข้องกับการพัฒนาแผนยุทธศาสตร์แบบบูรณาการเพื่อการพัฒนาท้องถิ่นขององค์การบริหารส่วนจังหวัดนครราชสีมา

ผลการวิจัย: (1) ที่มาของแผนยุทธศาสตร์แบบบูรณาการเพื่อการพัฒนาท้องถิ่นขององค์การบริหารส่วนจังหวัดนครราชสีมา มีที่มาในลักษณะของ ระดับบนลงล่าง TDI (Top Down Innovation) ซึ่งมีที่มาที่สำคัญจากพระราชบัญญัติองค์การบริหารส่วนจังหวัด พ.ศ. 2540 หมวด 4 อำนาจหน้าที่ขององค์การบริหารส่วนจังหวัด มาตรา 45 และระเบียบกระทรวงมหาดไทย เรียกว่าระเบียบแผนปี พ.ศ. 2548 แก้ไขเพิ่มเติม ฉบับที่ 3 ปี พ.ศ. 2561 (2) สภาพปัญหาการนำแผนยุทธศาสตร์แบบบูรณาการเพื่อการพัฒนาท้องถิ่นขององค์การบริหารส่วนจังหวัดนครราชสีมาไปปฏิบัติประกอบด้วยดังนี้ (2.1) การขาดการบูรณาการแผนร่วมกันขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในการขับเคลื่อนการดำเนินงานและประสานความร่วมมือด้านการวางแผน (2.2) เกิดความซ้ำซ้อนความซ้ำซ้อนของปัญหาที่องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นส่งเข้าแผนของหน่วยงาน (2.3) งบประมาณในการดำเนินโครงการไม่สามารถใช้ได้ตามห้วงระยะเวลาที่กำหนดเนื่องจากความซ้ำซ้อนของภารกิจหน้าที่ (2.4) ปริมาณแผนมีมากไม่สามารถจัดสรรงบประมาณได้เพียงพอ (2.5) อำนาจหน้าที่ไม่สามารถปฏิบัติได้เนื่องจากไม่มีพื้นที่ของตนเอง (2.6) ห้วงระยะเวลาของแผนองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นกับของจังหวัดไม่สอดคล้องกัน (2.7) กฎหมายที่เกี่ยวข้องยังไม่มีความทันสมัย (3) แนวทางการแก้ไขปัญหา มีรายละเอียดดังนี้ (3.1) มีหน่วยงานประสานงานหลักในการประสานแผน (3.2) กำหนดหลักเกณฑ์แนวทางการบูรณาการกิจกรรม แผนงาน โครงการ ภายใต้อำนาจหน้าที่ขององค์การบริหารส่วนจังหวัดให้ชัดเจน (3.3) แก้ไขระเบียบเพราะท้องถิ่นต้องทำตามกระทรวงมหาดไทยว่าต้องให้อำนาจผู้บริหารท้องถิ่นสามารถปรับแก้แผนให้สอดคล้องยุทธศาสตร์ได้ตลอด (4) แนวทางการพัฒนา ได้แก่ (4.1) ผู้บริหารต้องมีวิสัยทัศน์ และนโยบายที่ชัดเจน เพื่อขับเคลื่อนการทำงานในเชิงรุก (4.2) เร่งการทำงานแบบเครือข่ายให้มีความต่อเนื่องอย่างมีประสิทธิภาพ ความร่วมมือทางวิชาการโดยการแบ่งปันทรัพยากร (4.3) สนับสนุน และพัฒนาระบบสารสนเทศ ให้เกิดการเชื่อมโยง อย่างเป็นระบบที่ใช้งานง่าย และ (4.4) วางระบบการกลั่นกรองตรวจสอบแผนของแต่ละองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นก่อนดำเนินการประสานเข้าสู่แผนองค์การบริหารส่วนจังหวัดให้ชัดเจนและรอบคอบ

สรุปผล: การศึกษานี้เน้นว่ากลยุทธ์จากบนลงล่างที่อิงกับกรอบกฎหมายเป็นที่มาของแผนยุทธศาสตร์บูรณาการการพัฒนาท้องถิ่นของนครราชสีมา อย่างไรก็ตาม อุปสรรคต่างๆ เช่น การประสานงานที่ไม่ดี ข้อจำกัดทางการเงิน และกฎหมายที่ล้าสมัย ทำให้ยากต่อการนำแผนไปปฏิบัติจริง ในขณะที่กลยุทธ์การพัฒนาให้ความสำคัญกับวิสัยทัศน์ของผู้นำ เครือข่ายการแบ่งปันทรัพยากร และระบบสารสนเทศที่ดีขึ้น แนวทางแก้ไข ได้แก่ การปรับปรุงการประสานงาน การปรับปรุงกฎเกณฑ์ และการเพิ่มประสิทธิภาพการวางแผน

เอกสารอ้างอิง

กล้า ทองขาว. (2551). เอกสารประกอบการสอนชุดวิชานโยบายสาธารณะและการวางแผน หน่วยที่ 6 เรื่อง การนำนโยบายไปปฏิบัติ. นนทบุรี: มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช.

เฉลิมพงษ์ มีสมนัย. (2540). นโยบายสาธารณะและการบริหารโครงการ. นนทบุรี: มหาวิทยาลัย สุโขทัยธรรมาธิราช.

ชุติพงศ์ คงสันเทียะ และ กนิษฐา เรืองวรรณศักดิ์. (2567). การจัดการองค์ความรู้เพื่อการสืบสานศิลปะการแทงหยวก ในพื้นที่แหล่งเรียนรู้พิพิธภัณฑ์ไทยพวนบ้านผือ จังหวัดอุดรธานี. วารสารวิชาการมหาวิทยาลัยราชภัฏอุดรธานี, 12(1), 36–50. สืบค้น จาก https://so06.tci-thaijo.org/index.php/UDRUAJ/article/view/270194

ภูธดา คุณผลิน และ นุชธิดา โยลัย. (2565). การพัฒนาบุคลากรในการปฏิบัติงานของหน่วยงานภาครัฐพื้นที่ อำเภอเมือง จังหวัดขอนแก่น. Journal of Roi Kaensarn Academi. 7 (11), 310-323.

ราชกิจจานุเบกษา. (2540). รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2540. ราชกิจจานุเบกษา. เล่มที่ 120: 73-76.

ลิขิต ธีรเวคิน. (2556). เอกสารประกอบการบรรยาย: ชนชั้นนำทางการเมืองไทยกับกระบวนการ กำหนดนโยบายแห่งรัฐ. นครราชสีมา: มหาวิทยาลัยราชภัฏนครราชสีมา.

วุฒิสาร ตันไชย (2542). การกระจายภารกิจหน้าที่ไปสู่องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นยุคใหม่. Retrieved from :http://www.local.moi.go.th/webst/botfam1.htm

ศิริชัย กาญจนวาสี. (2550). ทฤษฎีการประเมิน. พิมพ์ครั้งที่ 5. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.

เสน่ห์ จุ้ยโต. (2551). เอกสารประกอบการสอนชุดวิชา องค์การและการจัดการและการจัดการทรัพยากรมนุษย์หน่วยที่ 3 การวางแผน. นนทบุรี: มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช.

อนันต์ เกตุวงศ์. (2541). หลักและเทคนิคการวางแผน. กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

Anderson, J. A. (2000). Explanatory Roles of Mission and Culture: Organizational Effectiveness in Tenessee’s Community Colleges. Memphis: The University of Memphis.

Dunn, W. N. (1994). Public Policy Analysis: An Introduction. 2th ed. Englewood Cliffs, New Jersey: Prentice Hall, Inc.

Holt, D. H. (1993). Management: Principles and Practices. 3rd ed. Englewood Cliffs, New Jersey: Prentice-Hall, Inc.

Mantel, S. J. Jr., and Others. (2001). Project Management in Practice. New York: John Wiley andSons Inc.