นวัตกรรมส่งเสริมการเรียนรู้ตลอดชีวิตตามความต้องการของผู้สูงอายุในชุมชน ตำบลป่าตัน อำเภอแม่ทะ จังหวัดลำปาง

ดวงจันทร์  แก้วกงพาน; ภัทรนัย  ไชยพรม; ดวงพร  อุ่นจิตต์; ดุจจิต  เขื่อนชัยวงค์; ชิสาพัชร์  ชูทอง; หฤทัย  ไทยสุชาติ; พรสวรรค์  มณีทอง

doi:10.60027/iarj.2025.282479

ผู้แต่ง

ดวงจันทร์ แก้วกงพาน คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏลำปาง https://orcid.org/0009-0005-0499-4924
ภัทรนัย ไชยพรม คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏลำปาง https://orcid.org/0000-0002-0260-8357
ดวงพร อุ่นจิตต์ คณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏลำปาง https://orcid.org/0000-0002-7431-6206
ดุจจิต เขื่อนชัยวงค์ เทศบาลป่าตันนาครัว https://orcid.org/0009-0005-8082-5065
ชิสาพัชร์ ชูทอง คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏลำปาง https://orcid.org/0000-0003-2937-4084
หฤทัย ไทยสุชาติ คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏลำปาง https://orcid.org/0000-0002-2019-6069
พรสวรรค์ มณีทอง คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏลำปาง https://orcid.org/0009-0008-6969-7295

DOI:

https://doi.org/10.60027/iarj.2025.282479

คำสำคัญ:

การเรียนรู้ตลอดชีวิต, ความต้องการ, ผู้สูงอายุ, นวัตกรรม

บทคัดย่อ

ภูมิหลังและวัตถุประสงค์: การเรียนรู้ตลอดชีวิตสำหรับผู้สูงอายุมีความสำคัญยิ่งต่อการเพิ่มความสามารถของผู้สูงอายุให้พึ่งตนเองได้ งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ออกแบบนวัตกรรมส่งเสริมการเรียนรู้ตลอดชีวิตตามความต้องการของผู้สูงอายุในชุมชนตำบลป่าตัน อำเภอแม่ทะ จังหวัดลำปาง และ 2) ศึกษาผลการพัฒนา
การเรียนรู้ตลอดชีวิตของผู้สูงอายุที่ได้รับนวัตกรรมส่งเสริมการเรียนรู้ตลอดชีวิต ตามความต้องการในชุมชนตำบลป่าตัน อำเภอแม่ทะ จังหวัดลำปาง

ระเบียบวิธีการวิจัย: กลุ่มตัวอย่างที่ใช้ในการวิจัยได้แก่ ผู้สูงอายุที่มีอายุ 60 ปี ขึ้นไป ที่เป็นสมาชิกศูนย์พัฒนาคุณภาพชีวิตเทศบาลตำบลป่าตันนาครัว อำเภอแม่ทะ จังหวัดลำปาง จำนวน 50 คน เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย ได้แก่ 1) แบบสัมภาษณ์กึ่งโครงสร้าง 2) แบบสอบถาม 3) แบบบันทึกภาคสนาม 4) การสนทนากลุ่ม และ 5) เครื่องบันทึกเสียง การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยแบบผสานวิธี เก็บรวบรวมและวิเคราะห์ข้อมูลหลายวิธี การวิเคราะห์ข้อมูลเชิงปริมาณในการวิจัยครั้งนี้ใช้สถิติบรรยาย ประกอบด้วยค่าความถี่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย ค่าเบี่ยงเบนมาตรฐาน
การวิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพใช้การวิเคราะห์เชิงเนื้อหา การจัดกลุ่ม โดยใช้การวิเคราะห์เนื้อหา และการตีความ

ผลการวิจัย: ผลการศึกษาค้นคว้า พบว่า 1) การสำรวจความต้องการของผู้สูงอายุเพื่อนำข้อมูลมาออกแบบนวัตกรรมส่งเสริมการเรียนรู้ตลอดชีวิตตามความต้องการของผู้สูงอายุในชุมชนตำบลป่าตัน อำเภอแม่ทะ จังหวัดลำปาง โดยมีกรอบเนื้อหาเรียนรู้ด้วยตนเองเพื่อให้มีความสอดคล้องและมีความเหมาะสมกับความต้องการพื้นฐานทั้ง 4 ด้าน ได้แก่ 1) ความต้องการทางด้านร่างกาย จำนวน 3 ชั่วโมง 2) ด้านความต้องการทางจิตใจ จำนวน 6 ชั่วโมง 3) ด้านความต้องการทางสังคม จำนวน 6 ชั่วโมง และ 4) ด้านความต้องการทางเศรษฐกิจ จำนวน 9 ชั่วโมง รวม 24 ชั่วโมง 2) ผลการพัฒนาการเรียนรู้ตลอดชีวิตของผู้สูงอายุที่ได้รับนวัตกรรมส่งเสริมการเรียนรู้ตลอดชีวิต
ตามความต้องการในชุมชนตำบลป่าตัน อำเภอแม่ทะ จังหวัดลำปาง ภาพรวมพบว่า มีค่าเฉลี่ยเท่ากับ 4.60 ค่าส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน มีค่าเท่ากับ 0.62 อยู่ในระดับมากที่สุด

สรุปผล: การออกแบบนวัตกรรมส่งเสริมการเรียนรู้ตลอดชีวิตตามความต้องการของผู้สูงอายุในชุมชนตำบลป่าตัน อำเภอแม่ทะ จังหวัดลำปาง โดยมีกรอบเนื้อหาเรียนรู้ด้วยตนเองเพื่อให้มีความสอดคล้องและมีความเหมาะสมกับความต้องการพื้นฐานทั้ง 4 ด้าน ได้แก่ 1) ความต้องการทางด้านร่างกาย 2) ด้านความต้องการทางจิตใจ 3) ด้านความต้องการทางสังคม และ 4) ด้านความต้องการทางเศรษฐกิจ เพื่อให้ผู้สูงอายุสามารถดำรงชีวิตได้อย่างมีความสุข

เอกสารอ้างอิง

กฤษณะพงษ์ ดวงสุภา และสยัมภู ใสทา. (2564). การเตรียมความพร้อมเพื่อเข้าสู่สังคมสูงวัย ของประชากรก่อนวัยสูงอายุ อำเภอแม่ทะ จังหวัดลำปาง. วารสารสาธารณสุขล้านนา, 17(1), 52-63.

กาญจนา พิบูลย์, พวงทอง อินใจ, มยุรี พิทักษ์ศิลป์, และพิสิษฐ์ พิริยาพรรณ. (2559). ความต้องการในการจัดบริการการดูแลผู้สูงอายุแบบไปกลับคณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยบูรพา. วารสารสาธารณสุข มหาวิทยาลัยบูรพา, 11(2), 45-52.

กิจปพน ศรีธานี, ศศิธร กันหาจันทร์, วรุณยุภา หาสีโน และโยธะกา เย็นวัฒนา. (2563). ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์ต่อความต้องการเรียนรู้ตลอดชีวิตของผู้สูงอายุในตำบลแวงนาง อำเภอเมือง จังหวัดมหาสารถคาม. วารสารราชพฤกษ์, 18(2), 1-8.

ชวลิต ขอดศิริ, วชิรา เครือคำอ้าย และดารณีย์ พยัคฆ์กุล. (2567). กลยุทธ์สื่อเทคโนโลยีสร้างสรรค์ “หัวใจกตัญญู” เพื่อยกระดับคุณภาพชีวิตผู้สูงอายุ กลุ่มชาติพันธุ์ในสังคมชนบท จังหวัดเชียงใหม่. วารสารปณิธาน, 20(1), 11-21.

ชูชัย สมิทธิไกร. (2554). พฤติกรรมผู้บริโภค. กรุงเทพฯ: จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.

ทนงศักดิ์ ยิ่งรัตนสุข,ภาณุวัฒน์ เชิดเกียรติกูลและปณิตา วรรณพิรุณ. (2557). การพัฒนารูปแบบการเรียนรู้และอาชีพของผู้สูงอายุ: การเรียนรู้เพื่อส่งเสริมภาวะพฤฒพลัง. ชลบุรี: มหาวิทยาลัยบูรพา.

ทรงศักดิ์ รักพ่วง และภุชงค์ เสนานุช. (2562). นวัตกรรมทางสังคมสำหรับผู้สูงอายุ: ความสำคัญต่อสังคมผู้สูงอายุในประเทศไทย. วารสารวิชาการนวัตกรรมสื่อสารสังคม, 7(2), 205-215.

วิภาดา มุกดา และสรินยา สมบุญ. (2563). การสร้างนวัตกรรมต้นแบบของโรงเรียนผู้สูงวัยในศตวรรษที่ 21 เขตพัฒนาการท่องเที่ยว 12 เมืองต้องห้ามพลาด. วารสารวิชาการ มหาวิทยาลัยหอการค้าไทย มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์, 40(3), 65-80.

ศิริลักษณ์ คัมภิรานนท์ และคณะ. (2564). นวัตกรรมชุมชนการเรียนรู้ตลอดชีวิตของผู้สูงอายุโดย ใช้ชุมชนและโรงเรียนผู้สูงอายุเป็นฐานของ องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น เขตอำเภอเมือง จังหวัดยะลา. ทุนอุดหนุนจากงบประมาณบำรุงการศึกษาประจำปี 2564 มหาวิทยาลัยราชภัฏยะลา.

สํานักงานคณะกรรมการการศึกษาแห่งชาติ. (2543). คุณภาพของครูสู่คุณภาพการเรียนรู้. แปลโดย สุรศักดิ์ หลาบมาลา. กรุงเทพฯ: สํานักงานคณะกรรมการการศึกษาแห่งชาติ.

สำนักงานคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ. (2552). ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ พ.ศ. 2550. นนทบุรี: บริษัทวิกิจำกัด.

สำนักงานเลขาธิการสภาการศึกษา. (2561). สภาวะการศึกษาไทยปี 2559/2560 แนวทางการปฏิรูปการศึกษาไทยเพื่อก้าวสู่ยุค Thailand 4.0. กรุงเทพฯ : สำนักงานเลขาธิการสภาการศึกษา.

สำนักงานเลขาธิการสภาการศึกษา. (2564). ทักษะที่จำเป็นแห่งอนาคต (Future Skill) เพื่อเตรียมการพัฒนาคุณภาพคนไทยทุกช่วงวัย รองรับการเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว (Disruption) ของโลกศตวรรษที่ 21 : ผลการศึกษาและแนวทางการส่งเสริม. กรุงเทพฯ: สำนักวิจัยและพัฒนาการศึกษาสำนักงานเลขาธิการสภาการศึกษา.

สำนักงานสถิติแห่งชาติ. (2557). บัญชีประชาชาติ (NI, QGDP, GPP). Retrieved June 25, 2024, from http://service.nso.go.th/nso/web/statseries/statseries15.html

สำนักงานสถิติแห่งชาติ. (2564). สถานการณ์์ผู้้สููงอายุุไทยในมิิติิความต่่างเชิิงพื้้นที่ พ.ศ. 2564. Retrieved June 25, 2024, from https://www.dop.go.th/download/knowledge/th1610945020-322_0.pdf

สุธีรา บัวทอง สุทธิพงศ์ สภาพอัตถ์ และศิริณา จิตต์จรัส. (2558). ผู้สูงอายุกับเหตุผล ในการเรียนรู้วิธีการเรียนรู้และสิงที่ต้องการเรียนรู้. วารสารศึกษาศาสตร์มหาวิทยาลัย ศิลปากร, 12(1), 6-17.

สุมาลี สังข์ศรี. (2544). รายงานการวิจัยการศึกษาตลอดชีวิตเพื่อสังคมไทยในศตวรรษที่ 21.กรุงเพทฯ: สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาแห่งชาติ.

โสภา ขันทะเสน และคณะ. (2564). แนวทางการพัฒนาคุณภาพชีวิตผู้สูงอายุโดยสถานศึกษาในสังกัดสำนักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา. วารสารมหาจุฬานาครทรรศน์, 8(9), 47-60

อรรถกฤต ปัจฉิมนันท์. (2562). ติดตามประเมินผลการดำเนินงานของกรมกิจการผู้สูงอายุตามแผนปฏิบัติราชการและแผนการใช้จ่ายงบประมาณ และแผนบูรณาการสร้างความเสมอภาคเพื่อรองรับสังคมผู้สูงอายุ ประจำปีงบประมาณ. นนทบุรี : โปเต้ ก็อปปี้จำกัด.

อาชัญญา รัตนอุบล และคณะ. (2554). การศึกษาและการเรียนรู้ตลอดชีวิตของผู้สูงอายุไทย. แหล่งเผยแพร่: มูลนิธิสถาบันวิจัยและพัฒนาผู้สูงอายุไทย.

Haggstrom, B.M. (Ed.). (2003). The Role of Libraries in Lifelong Learning: Final Report of the IFLA Project under the Section for Public Libraries. Retrieved. from http://www.ifla.org/publications/the-role-of-libraries-inlifelong-learning.

Martha R. Crowther, Michael W. Parker, W. A. Achenbaum, Walter L. Larimore, & Koenig, 2002). Rowe and Kahn's model of successful aging revisited: positive spirituality--the forgotten factor. The Gerontologist, 42(5), 613–620.

Nordstrom, N. M. (2011). Top 10 Benefits of Lifelong Learning. Retrieved July 20, 2013, from http://www.selfgrowth.com/articles/.

World Health Organization. (2002). Active Ageing: A Policy Framework. Geneva: World Health Organization.

Zhan, L. (1992). Quality of life: Conceptual and measurement issues. Journal of Advance Nursing, 17(7), 759-800.