การพัฒนาความสามารถในการสื่อสารทางคณิตศาสตร์ผ่านการจัดกิจกรรม การเรียนรู้เชิงประสบการณ์ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 โรงเรียนเวียงมอกวิทยา จังหวัดลำปาง

ศศิยา  หมายมั่น; รีรัตน์  อารีรักษ์สกุล ก้องโลก; วินิจ  เทือกทอง

doi:10.60027/iarj.2025.281728

ผู้แต่ง

ศศิยา หมายมั่น แขนงหลักสูตรและการสอน มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช https://orcid.org/0009-0006-5806-4340
รีรัตน์ อารีรักษ์สกุล ก้องโลก คณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช https://orcid.org/0009-0005-3439-4794
วินิจ เทือกทอง คณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช https://orcid.org/0009-0006-3707-7601

DOI:

https://doi.org/10.60027/iarj.2025.281728

คำสำคัญ:

กิจกรรมการเรียนรู้เชิงประสบการณ์, การสื่อสารคณิตศาสตร์, มัธยมศึกษา

บทคัดย่อ

ภูมิหลังและวัตถุประสงค์: ทักษะและกระบวนการทางคณิตศาสตร์เป็นความสามารถที่นำความรู้ไปประยุกต์ใช้ในการเรียนรู้สิ่งต่าง ๆ เพื่อให้ได้ความรู้ และประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวันได้อย่างมีประสิทธิภาพ ซึ่งรูปแบบ การจัดการเรียนรู้ที่เน้นให้นักเรียนเกิดประสบการณ์ด้วยตนเอง และเน้นกระบวนการคิดวิเคราะห์หาเหตุผลช่วย ให้นักเรียนสามารถเกิดการเรียนรู้ได้ดียิ่งขึ้น งานวิจัยนี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) พัฒนาความสามารถในการสื่อสารทางคณิตศาสตร์ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 ผ่านการจัดกิจกรรมการเรียนรู้เชิงประสบการณ์ และ 2) ศึกษา แนวปฏิบัติที่ดีในการจัดกิจกรรมการเรียนรู้เชิงประสบการณ์ที่ส่งเสริมความสามารถในการสื่อสารทางคณิตศาสตร์

ระเบียบวิธีการวิจัย: กลุ่มเป้าหมาย คือ นักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 ห้อง 2 ภาคเรียนที่ 2 ปีการศึกษา 2566 โรงเรียนเวียงมอกวิทยา จังหวัดลำปาง จำนวน 10 คน เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย ได้แก่ 1) แผนการจัดกิจกรรม การเรียนรู้เชิงประสบการณ์ 2) แบบบันทึกพฤติกรรมการสอนของครูในชั้นเรียน 3) แบบบันทึกพฤติกรรม การเรียนรู้ของนักเรียนในชั้นเรียน 4) แบบประเมินความสามารถในการสื่อสารทางคณิตศาสตร์ด้านการพูด 2 ฉบับ คือ (4.1) สำหรับนักเรียนประเมินกันเอง และ (4.2) สำหรับครูประเมินนักเรียน 5) แบบทดสอบความสามารถในการสื่อสารทางคณิตศาสตร์ด้านการเขียนท้ายแต่ละวงจร และ 6) แบบทดสอบความสามารถในการสื่อสารทางคณิตศาสตร์ด้านการเขียนหลังเสร็จสิ้นปฏิบัติการ วิเคราะห์ข้อมูลด้วยการหาค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และ การวิเคราะห์เนื้อหา

ผลการวิจัย: พบว่าในทุกวงจรและหลังปฏิบัติการ 1) นักเรียนมีความสามารถในการสื่อสารทางคณิตศาสตร์เฉลี่ยมากกว่าร้อยละ 80 โดยความสามารถในการสื่อสารทางคณิตศาสตร์ด้านการพูดมีค่าเฉลี่ยมากกว่าร้อยละ 95 ทุกวงจรและหลังปฏิบัติการ นักเรียนสามารถพูดอธิบายแนวคิดตนเองให้เพื่อนเข้าใจ อภิปรายแลกเปลี่ยนแนวคิดร่วมกันภายในกลุ่มและระดับชั้นเรียนจนได้ข้อสรุปและสามารถนำเสนอแนวคิดและวิธีการแก้ปัญหาหน้าชั้นเรียนอย่างเป็นลำดับขั้นตอนที่ชัดเจน ส่วนความสามารถในการสื่อสารทางคณิตศาสตร์ด้านการเขียนของนักเรียน ในวงจรแรกมีค่าเฉลี่ยร้อยละ 67.11 และเพิ่มขึ้นมากกว่าร้อยละ 70 ในวงจรปฏิบัติการที่ 2 – 4 และหลังปฏิบัติการ นักเรียนสามารถเขียนแผนภาพต้นไม้แสดงแนวคิดการแก้ปัญหาและเขียนอธิบายกระบวนการแก้ปัญหาอย่างเป็นลำดับขั้นตอนด้วยข้อความและสัญลักษณ์ทางคณิตศาสตร์ และ 2) แนวปฏิบัติที่ดีในการจัดกิจกรรม การเรียนรู้เชิงประสบการณ์ที่ส่งเสริมความสามารถในการสื่อสารทางคณิตศาสตร์ คือ (2.1) เลือกใช้กิจกรรมให้หลากหลาย ออกแบบสถานการณ์ที่ใกล้ตัวนักเรียน และมีสื่อวัสดุประกอบเพื่อกระตุ้นความสนใจและอยากลงมือทำกิจกรรม (2.2) ทบทวนการเขียนการเรียนรู้ด้วยตนเองจากการลงมือปฏิบัติ (2.3) ครูควรใช้คำถามนำกระตุ้นให้นักเรียนได้แสดงความสามารถในการสื่อสารทั้งการพูดและการเขียนอย่างต่อเนื่องผ่านการทำกิจกรรมแลกเปลี่ยนแนวคิดภายในกลุ่ม พร้อมทั้งพูดให้กำลังใจเมื่อนักเรียนสื่อสารแนวคิดตนเอง

สรุปผล: ความสามารถในการสื่อสารทางคณิตศาสตร์ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 โรงเรียนเวียงมอกวิทยา มีพัฒนาการดีขึ้นมากกว่าร้อยละ 80 หลังได้รับการจัดกิจกรรมการเรียนรู้เชิงประสบการณ์ ซึ่งแนวปฏิบัติที่ดีใน การจัดกิจกรรมการเรียนรู้เชิงประสบการณ์ที่ส่งเสริมความสามารถในการสื่อสารทางคณิตศาสตร์ให้นักเรียนเรียนรู้จากการลงมือปฏิบัติ โดยใช้กิจกรรมที่ใกล้เคียงกับชีวิตจริง มีสื่อที่เป็นรูปธรรม พร้อมทั้งส่งเสริมให้นักเรียนได้พัฒนาความสามารถในการสื่อสารทางคณิตศาสตร์ทั้งการพูดและการเขียนอย่างต่อเนื่อง

เอกสารอ้างอิง

กรวิกา ปานศักดิ์. (2562). การพัฒนาความสามารถในการสื่อสารทางคณิตศาสตร์ และการนำเสนอด้วยการจัด การเรียนรู้แบบเสริมต่อการเรียนรู้ เรื่อง จำนวนจริง สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4. วารสารศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม. 13 (2), 32-44.

พรภัทร สินดี. (2557). ผลการจัดการเรียนรู้แบบบูรณาการเชิงวิธีการที่เน้นกระบวนการกลุ่มที่มีต่อผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนวิชาคณิตศาสตร์ ความสามารถในการสื่อสารทางคณิตศาสตร์ และพฤติกรรมการทำงานกลุ่ม เรื่องลำดับและอนุกรม ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5. วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต : มหาวิทยาลัยศรีนครินทร์วิโรฒ.

พรรณนิภา ทองนวล. (2554). ผลการจัดการเรียนรู้อย่างมีชีวิตชีวาโดยเน้นการใช้ตัวแทนที่มีต่อผลสัมฤทธิ์ทาง การเรียน ความสามารถในการให้เหตุผลและความสามารถในการสื่อสารทางคณิตศาสตร์ เรื่อง ความสัมพันธ์และฟังก์ชัน ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4. วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต : มหาวิทยาลัยศรีนครินทร์วิโรฒ.

พิชิต แก้วก๋อง. (2549). การพัฒนากิจกรรมการเรียนการสอนเพื่อส่งเสริมทักษะการแก้ปัญหาและการสื่อสารทางคณิตศาสตร์สำหรับนักเรียนมัธยมศึกษาปีที่ 2 โรงเรียนสันหนองควาย จังหวัดเชียงราย. วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต : มหาวิทยาลัยเชียงใหม่.

พินันทา ฉัตรวัฒนา. (2564). นวัตกรรมการศึกษาเชิงสร้างสรรค์ด้วยการเรียนรู้ผ่านประสบการณ์ เพื่อส่งเสริมการศึกษาในผู้เรียนยุคดิจิทัล. วารสารครุศาสตร์อุสาหกรรม. 20 (1), C1-C9.

ไพศาล แมลงทับทอง. (2558). ผลการจัดกิจกรรมการเรียนรู้แบบอุปนัยและนิรนัยที่มีต่อความสามารถในการให้เหตุผล และความสามารถในการสื่อสารด้านการเขียนทางคณิตศาสตร์ เรื่องทฤษฎีจำนวนเบื้องต้น ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4. วารสารศึกษาศาสตร์. 26 (2), 102-113.

เรียมพร แสนซุ้ง. (2558). การจัดกิจกรรมการเรียนรู้ตามแนวคิดการจัดการเรียนรู้เชิงประสบการณ์ เพื่อส่งเสริมผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนและความสามารถในการแก้ปัญหาทางคณิตศาสตร์ เรื่อง อัตราส่วนและ ร้อยละ สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2. วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต : มหาวิทยาลัยนเรศวร.

วาสนา เพ็ชรพันธ์. (2564). ผลการจัดการเรียนรู้เชิงประสบการณ์ต่อผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน และความสามารถการแก้ปัญหาทางคณิตศาสตร์ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5. วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต : มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์.

ศูนย์ดำเนินงาน PISA แห่งชาติ สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี. (2564, 25 มีนาคม). ผลการประเมิน PISA 2018 การอ่าน คณิตศาสตร์ และวิทยาศาสตร์. PISA THAILAND สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี. https://pisathailand.ipst.ac.th/pisa2018-fullreport/

สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี กระทรวงศึกษาธิการ. (2560). คู่มือการใช้หลักสูตร กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ (ฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2560). คลังความรู้ SciMath. https://www.scimath.org/ebook-mathematics/item/8379-2560-2551-8379

สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี. (2555). ทักษะและกระบวนการทางคณิตศาสตร์ (พิมพ์ครั้งที่ 3). กรุงเทพฯ : 3-คิว มีเดีย.

สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน กระทรวงศึกษาธิการ. (2560). ตัวชี้วัดและสาระการเรียนรู้แกนกลาง กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ (ฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2560) ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช ๒๕๕๑. กรุงเทพฯ : ชุมนุมสหกรณ์การเกษตรแห่งประเทศไทย จำกัด.

Chesimet, M.C., Githua, B.N., & Ng’eno, J. K. (2016). Effects of A Scratch-based Experiential Learning Approach on Student’s Math Learning Achievements and Interest. Journal of Education and Practice, 7(35), 51-57.

Kemmis, S., & McTaggart, R. (1990). The action research planner. 3rd edition. Deakin University Press.

Kolb, D.A. (1984). Experiential Learning: Experience as The Source of Learning and Development. Case Western Reserve University. https://www.researchgate.net/publication/235701029_Experiential_Learning_Experience_As_The_Source_Of_Learning_And_Development

Rowan, T.E., & Morrow, L. J. (1993). Implementing K-8 curriculum and evaluation standards: reading from the arithmetic Teacher. The National Council of Teachers of Mathematics.

Son, N.T., Thanh, H.T., & Thanh, V.T. (2021). Designing and Organising Experiential Learning Activities in Math Teaching at Secondary School in Northwestern Viet Nam. Asia Research Network Journal of Education. 1 (3), 136-150