รูปแบบการพัฒนาภาวะผู้นำแบบมุ่งบริการของครู สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษามหาสารคาม เขต 1

อิ่มจิตต์ งามพรม; ปองภพ  ภูจอมจิตร; กฤษกนก  ดวงชาทม

doi:10.60027/iarj.2025.281594

ผู้แต่ง

อิ่มจิตต์ งามพรม คณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏมหาสารคาม https://orcid.org/0009-0006-5684-5397
ปองภพ ภูจอมจิตร คณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏมหาสารคาม https://orcid.org/0009-0006-2791-0057
กฤษกนก ดวงชาทม คณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏมหาสารคาม https://orcid.org/0009-0007-3540-0783

DOI:

https://doi.org/10.60027/iarj.2025.281594

คำสำคัญ:

รูปแบบการพัฒนา, ภาวะผู้นำแบบมุ่งบริการของครู

บทคัดย่อ

ภูมิหลังและวัตถุประสงค์การวิจัย: ครูที่มีภาวะผู้นำแบบมุ่งบริการ คือ ผู้ปฏิบัติที่จะทำให้เป้าหมายดังกล่าวไปสู่ความสำเร็จ โดยการปฏิบัติที่มุ่งเน้นการพัฒนานักเรียนจะยึดถือการให้ความสำคัญกับนักเรียนเป็นอันดับแรก พร้อมทั้งเปิดโอกาสให้นักเรียนได้เจริญเติบโตและประสบความสำเร็จ โดยครูเป็นผู้คอยส่งเสริม สนับสนุนให้นักเรียนได้รับการพัฒนาตามศักยภาพขอแต่ละคน ดังนั้นการวิจัยครั้งนี้จึงกำหนดวัตถุประสงค์ 1) ศึกษาองค์ประกอบและตัวชี้วัดภาวะผู้นำแบบมุ่งบริการของครู 2) ศึกษาสภาพปัจจุบัน สภาพที่พึงประสงค์และความต้องการจำเป็นภาวะผู้นำแบบมุ่งบริการของครู 3) สร้างรูปแบบการพัฒนาภาวะผู้นำแบบมุ่งบริการของครู และ 4) ศึกษาผลการใช้รูปแบบการพัฒนาภาวะผู้นำแบบมุ่งบริการของครู

ระเบียบวิธีการวิจัย : การวิจัยแบ่งออกเป็น 4 ระยะ คือ ระยะที่ 1 ศึกษาองค์ประกอบและตัวชี้วัด กลุ่มผู้ให้ข้อมูลสำคัญ คือ ผู้ทรงคุณวุฒิ จำนวน 7 คน ระยะที่ 2) ศึกษาสภาพปัจจุบัน สภาพที่พึงประสงค์และความต้องการจำเป็นภาวะผู้นำแบบมุ่งบริการของครู กลุ่มตัวอย่าง ได้แก่ ผู้บริหารสถานศึกษาและครู จำนวน 297 คน เครื่องมือวิจัย คือ แบบสอบถาม มีค่าความเชื่อมั่นทั้งฉบับเท่ากับ .93 วิเคราะห์ข้อมูลโดยการหาค่าเฉลี่ยและส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน ระยะที่ 3 สร้างรูปแบบการพัฒนาภาวะผู้นำแบบมุ่งบริการของครู กลุ่มผู้ให้ข้อมูลสำคัญ คือ กลุ่มผู้ทรงคุณวุฒิ จำนวน 6 คน เพื่อศึกษาวิธีปฏิบัติที่เป็นเลิศ และกลุ่มผู้ทรงคุณวุฒิ จำนวน 9 คน เพื่อยืนยันรูปแบบโดยการสัมมนาอิงผู้เชี่ยวชาญ ระยะที่ 4 ศึกษาผลการใช้รูปแบบการพัฒนาภาวะผู้นำแบบมุ่งบริการของครู กลุ่มเป้าหมาย คือ ครูผู้สอน จำนวน 20 คน

ผลการวิจัย: 1. องค์ประกอบและตัวชี้วัดภาวะผู้นำแบบมุ่งบริการของครู ประกอบด้วยองค์ประกอบ การสร้างความไว้วางใจ มี 4 ตัวชี้วัด การมองการณ์ไกล มี 2 ตัวชี้วัด การอุทิศตนเพื่อพัฒนาคน มี 3 ตัวชี้วัด การเห็นคุณค่าผู้อื่น มี 4 ตัวชี้วัด และการสร้างชุมชน มี 4 ตัวชี้วัด 2. สภาพปัจจุบันโดยรวมมีค่าเฉลี่ยอยู่ในระดับมาก สภาพที่พึงประสงค์โดยรวมมีค่าเฉลี่ยอยู่ในระดับมากที่สุด มีค่าดัชนีความต้องการจำเป็นเรียงตามลำดับดังนี้ การสร้างความไว้วางใจ การมองการณ์ไกล การอุทิศตนเพื่อพัฒนาคน การเห็นคุณค่าผู้อื่น และด้านการสร้างชุมชน 3. รูปแบบการพัฒนาประกอบด้วย 5 Module ได้แก่ Module 1 การสร้างความไว้วางใจ Module 2 การมองการณ์ไกล Module 3 การอุทิศตนเพื่อพัฒนาคน Module 4 การเห็นคุณค่าผู้อื่น และModule 5 การสร้างชุมชน ผลการประเมินความเหมาะสม ความเป็นไปได้ และความเป็นประโยชน์ของรูปแบบโดยรวมอยู่ในระดับมากที่สุด 4. ผลการใช้รูปแบบ 1) ผลการประเมินระดับภาวะผู้นำแบบมุ่งบริการของครูโดยรวมการมีการเปลี่ยนแปลงของระดับภาวะผู้นำทุกระดับมีค่าเฉลี่ยอยู่ในระดับมากที่สุดทุกด้านโดยระดับผลลัพธ์มีค่ามีค่าเฉลี่ยสูงสุด 2) ความพึงพอใจการใช้รูปแบบมีค่าเฉลี่ยอยู่ในระดับมากที่สุด

สรุปผล ภาวะผู้นำแบบมุ่งบริการของครูทำให้เกิดการยอมรับกันและกันในองค์กร ส่งเสริมความสามัคคีและเกิดการร่วมมืออันเนื่องมาจากทุกคนถูกปลูกฝังให้เป็นบริการกันและกัน ส่งผลให้เกิดบรรยากาศที่ดี เกิดความรักความเป็นหนึ่งเดียวในองค์กร ประกอบด้วยองค์ประกอบดังนี้ 1) การเห็นคุณค่าผู้อื่น 2) การสร้างชุมชน 3) การอุทิศตนเพื่อพัฒนาคน 4) การมองการณ์ไกล และ 5) การสร้างความไว้วางใจ

เอกสารอ้างอิง

ธีระศักดิ์ คำดำและ ดาวรุวรรณ ถวิลการ. (2560). ภาวะผู้นำใฝ่บริการของนักวิชาการที่ส่งผลต่อการบริการที่ดีในสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษา สังกัดกลุ่มจังหวัดร้อยแก่นสารสินธุ์. วารสารวิทยบริการ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์, 28(3), 48-56.

บุญจันทร์ สีสันต์. (2557). การวิเคราะห์องค์ประกอบคุณลักษณะผู้นำแบบรับใช้ของครู สังกัดสำนักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา กระทรวงศึกษาธิการ. วารสารครุศาสตร์อุตสาหกรรม. 3(2), 58-65.

วิโรจน์ สารรัตนะ. (2557). ภาวะผู้นำ : ทฤษฎีและนานาทัศนะร่วมสมัยปัจจุบัน. กรุงเทพฯ : ทิพย์วิสุทธ์.

สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน. (2565). แผนพัฒนาการศึกษาขั้นพื้นฐาน (พ.ศ. 2566 - 2570). กรุงเทพฯ : สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน.

สำนักงานเลขาธิการสภาการศึกษา. (2565). รายงานการศึกษาการพัฒนารูปแบบการจัดระบบนิเวศการเรียนรู้ที่เอื้อต่อการพัฒนาศักยภาพของคนไทย 4.0. กรุงเทพฯ : สำนักงานเลขาธิการสภาการศึกษา กระทรวงศึกษาธิการ.

สุวิมล ว่องวาณิช. (2558). การวิจัยประเมินความต้องการจําเป็น (พิมพ์ครั้งที่ 3). กรุงเทพฯ: วี.พริ้นท์ (1991).

อัญชลี ชัยชนะวิจิตร. (2553). สุดยอดผู้นำคือผู้รับใช้. กรุงเทพฯ: สยามอินเตอร์บุ๊ค.

Anderson, J.D., (2006). Servant Leadership in public schools: A case study. Doctoral dissertation (Ed.D.). University of Missouri-Columbia.

Center for Creative Leadership. (2020). Leading from the top requires a critical shift in perspective. Retrieved from, https://www.ccl.org/leadership-programs/virtualleadership-development-programs/

Cerit, Y. (2011). The effects of servant leadership behaviors of school principals on teacher job satisfaction. Educational Management Administration & Leadership. 37, 600-623.

Daft, R.L. (2002). The Leadership Experience. 2nd edition. Fort Worth, Tx: Harcourt, College.

Dubrin, A.J. (2007). Leadership: Research Findings, Practice, and Skill. 5th edition. Boston: Houghton Mifflin Company.

Greenleaf, R.K. (2002). Servant Leadership: A Journey into the Nature of Legitimate Power and Greatness. NJ: Paulist Press.

Hays, J. M. (2008). Teacher as servant applications of Greenleaf's servant leadership in higher education. Journal of Global Business Issues, 2(1), 113–134.

Hunter, E. M., Neubert, M. J., Perry, S. J., Witt, L. A., Penney, L. M., & Weinberger, E. (2013). Servant leaders inspire servant followers: Antecedents and outcomes for employees and the organization. Leadership Quarterly, 24(2), 316-331.

Krejcie, R. V., & Morgan, D. W. (1970). Determining sample size for research activities. Educational and Psychological Measurement, 30(3), 607–610.

Longmire, J. (2024). Teacher as a Servant: Servant Leadership in the Classroom. Retrieved from https://www.dbu.edu/news/2024/02/teacher-as-a-servant.html

McCall, M. (1996). What’s the 70:20:10 Learning Model?. Retrieved from https://elmlearning.com/why-everyone-should-just-stop-it-with-the-70-20-10- model/.

Northouse, P. G. (2013). Leadership: Theory and Practice. 6th edition. Thousand Oaks, CA: Sage Publications.

Patterson, K. (2003). Servant leadership: A theoretical model. Doctoral dissertation. Regent University, Virginia Beach, VA. USA.

Pounder, J.S. (2008). Transformational classroom leadership: A novel approach to evaluating classroom performance. Assessment & Evaluation in Higher Education, 33, 233-243. doi: 10.1080/02602930701292621

Spears, L. C. (2004). The Understanding and Practice of Servant - leadership. In L.C. Spears, & M. Lawrence (Eds), Practicing servant leadership: Succeeding.