การวิเคราะห์องค์ประกอบเชิงยืนยันในงานวิจัยทางพฤติกรรมศาสตร์และสังคมศาสตร์

สุนันท์  สีพาย; อาดิชัย  ผุยผาย

doi:10.60027/iarj.2024.280735

ผู้แต่ง

สุนันท์ สีพาย อาจารย์ประจำคณะครุศาสตร์และการพัฒนามนุษย์ มหาวิทยาลัยราชภัฏชัยภูมิ https://orcid.org/0000-0002-6847-1103
อาดิชัย ผุยผาย นักศึกษาครุศาสตรดุษฎีบัณฑิต สาขาบริหารการศึกษา มหาวิทยาลัยราชภัฏชัยภูมิ https://orcid.org/0009-0008-3612-0537

DOI:

https://doi.org/10.60027/iarj.2024.280735

คำสำคัญ:

การวิเคราะห์องค์ประกอบเชิงยืนยัน ; , งานวิจัยทางพฤติกรรมศาสตร์และสังคมศาสตร์

บทคัดย่อ

ภูมิหลังและวัตถุประสงค์: การวิเคราะห์องค์ประกอบเชิงยืนยัน (Confirmatory Factor Analysis : CFA) เป็นวิธีการทางสถิติที่ใช้กันอย่างแพร่หลายในงานวิจัยทางด้านพฤติกรรมศาสตร์ สังคมศาสตร์ วัตถุประสงค์เพื่อการสํารวจและระบุองค์ประกอบร่วมที่สามารถอธิบายความสัมพันธ์ระหว่างตัวแปรสังเกตได้ ผลที่ได้คือลดตัวแปรสังเกตได้โดยสร้าง ตัวแปรใหม่ในรูปขององค์ประกอบร่วม

ระเบียบวิธีการศึกษา: การศึกษาครั้งนี้เป็นการศึกษาทบทวนวรรณกรรมที่เกี่ยวข้องกับการศึกษาการวิเคราะห์องค์ประกอบเชิงยืนยัน (Confirmatory Factor Analysis : CFA) ทำการวิเคราห์เนื้อหาแล้วนำเสนอเชิงพรรณนาความตามประเด็นที่สำคัญ

ผลการศึกษา พบว่า งานวิจัยทางด้านพฤติกรรมศาสตร์ สังคมศาสตร์ จะใช้การวิเคราะห์องค์ประกอบเชิงยืนยันเพื่อยืนยันโมเดลการวัดกับข้อมูลเชิงประจักษ์ โดยที่นักวิจัยมีทฤษฎี มีโมเดลการวัดแล้ว และรู้แน่ชัดล่วงหน้าว่าตัวแปรต่าง ๆ จะรวมกันเป็นกี่องค์ประกอบ ซึ่งจะนำมาจากการดำเนินการศึกษาวรรณกรรม ทฤษฎี เอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข้อง กำหนดเป็นกรอบแนวคิดที่ชัดเจน สร้างโมเดลการวัด (Measurement Model) ที่ทราบชื่อและจำนวนองค์ประกอบ (Factor) และตัวแปร (Variable) มีการกำหนดความสัมพันธ์ระหว่างองค์ประกอบและตัวแปรสังเกตได้หรือตัวบ่งชี้ (Indicator) ไว้ล่วงหน้าก่อนดำเนินการวิเคราะห์ข้อมูลของโมเดลการวัดต่าง ๆ อาทิ เช่น ภาวะผู้นำการเปลี่ยนแปลง ภาวะผู้นำทางวิชาการ ภาวะผู้นำเชิงกลยุทธ์ ภาวะผู้นำเชิงวิสัยทัศน์ ภาวะผู้นำเชิงนวัตกรรม ภาวะผู้นำเพื่อการเรียนรู้ ภาวะผู้นำเชิงจริยธรรม ภาวะผู้นำเชิงสร้างสรรค์ ภาวะผู้นำแบบเหนือชั้น เป็นต้น

สรุปผล: ผลการศึกษาเน้นย้ำถึงความสำคัญของการวิเคราะห์ปัจจัยยืนยันในการวิจัยด้านพฤติกรรมศาสตร์และสังคมศาสตร์ ซึ่งแบบจำลองการวัดที่กำหนดไว้ล่วงหน้าตามทฤษฎีและวรรณกรรมจะได้รับการพิสูจน์โดยใช้ข้อมูลเชิงประจักษ์ กระบวนการนี้ช่วยชี้แจงความสัมพันธ์ระหว่างประเภทความเป็นผู้นำและตัวแปรที่สังเกตได้ ทำให้มั่นใจได้ว่ากรอบแนวคิดแสดงปัจจัยพื้นฐานได้อย่างถูกต้อง

เอกสารอ้างอิง

กัลยา วานิชบัญชา.(2546). การวิเคราะห์สถิติชั้นสูงด้วย SPSS for Windows. พิมพ์ครั้งที่ 3. กรุงเทพฯ : ธรรมสาร.

คมกฤช พรหมฉิน. (2560). การวิเคราะห์องค์ประกอบเชิงยืนยันของภาวะผู้นำเชิงกลยุทธ์ ในศตวรรษที่ 21 ของผู้บริหารสถานศึกษา. วิทยานิพนธ์ครุศาสตร์มหาบัณฑิต สาขาบริหารการศึกษา มหาวทิยาลยัราชภัฏรําไพพรรณี

จิรวัฒน์ วงษ์คง. (2563). การวิเคราะห์องค์ประกอบเชิงยืนยันทักษะชีวิตของผู้เรียนสังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา เขต 25. วารสารบริหารการศึกษา มหาวิทยาลัยขอนแก่น. 16(2), 102 – 115.

นงลักษณ์ วิรัชชัย. (2542). โมเดลลิสเรล: สถิติวิเคราะห์สำหรับการวิจัย. (พิมพ์ครั้งที่ 3). กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.

นงลักษณ์ วิรัชชัย. (2555). การวิเคราะห์องค์ประกอบเชิงยืนยัน. วารสารวิจัยและพัฒนาหลักสูตร. 2 (1), 68-74.

เพชรน้อย สิงห์ช่างชัย.(2549). หลักการและการใช้สถิติการวิเคราะห์ตัวแปรหลายตัวสำหรับการวิจัยทางการพยาบาล. พิมพ์ครั้งที่ 3. สงขลา : ชานเมืองการพิมพ์

สุนทรพจน์ ดำรงค์พานิช. (2554). โปรแกรม Mplus กับการวิเคราะห์ข้อมูลทางพฤติกรรมศาสตร์และสังคมศาสตร์. มหาสารคาม : มหาวิทยาลัยมหาสารคาม, 2554.

สุภมาศ อังศุโชติ, สมถวิล วิจิตรวรรณา และรัชนีกูล ภิญโญนุวัฒน์. (2557). สถิติวิเคราะห์สำหรับการวิจัยทางสังคมศาสตร์และพฤติกรรมศาสตร์: เทคนิคการใช้โปรแกรม LISREL. พิมพ์ครั้งที่ 4. กรุงเทพฯ; เจริญดีมั่นคงการพิมพ์.

สุวิมล ติรกานันท์. (2553). การวิเคราะห์ตัวแปรพหุในงานวิจัยทางสังคมศาสตร์. กรุงเทพฯ; โรงพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.

เสรี ชัดแช้ม. (2547). การวิเคราะห์องค์ประกอบเชิงยืนยัน. วารสารวิจัยและวัดผลการศึกษา. 2(1), 15 – 42.

อุไรวรรณ ภูชาดา, ภิญโญ มนูศิลป์ และยุพร ริมชลการ. (2558). การพัฒนาตัวบ่งชี้ภาวะผู้นำเชิงวิสัยทัศน์ของผู้บริหารสถานศึกษาในสังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาภาคตะวันออกเฉียงเหนือ. วารสาร บริหารการศึกษา มหาวิทยาลัยขอนแก่น. 11(1), 57 – 67.

Bollen, K.A.(1989). Structural Equations with Latent Variables. New York: John Wiley & Sons, Inc.

Brown, T. A. (2015). Confirmatory Factor Analysis for Applied Research. 2nd edition. New York, NY: Guilford Publications.

Comrey, A.L., & Lee, H.B.(1992). A first course in factor analysis. Hillsdale, NJ: Erlbaum.

Dragan, D., & Topolšek, D. (2014). Introduction to structural equation modeling: review, methodology and practical applications. The 11th International Conference on Logistics & Sustainable Transport 2014, 19–21 June 2014, Celje, Slovenia, 1–27.

Hair, J., Black, W., Babin, B. Y. A., Anderson, R., & Tatham, R. (2010). Multivariate Data Analysis. 7th edition. New Jersey: Pearson Prentice Hall.

Hoyle, R. H. (2004). Confirmatory factor analysis. In M. Lewis-Beck., & T. Liao (Eds.), Encyclopedia of social science research methods, 1, 169-174.

Kerlinger, F.N., & Lee, H. B. (2000). Foundation of behavioral research. Orlando: Harcourt College Publishers.

Kline, Rex B. (2011). Principles and Practice of Structural Equation Modeling. 3rd edition. The Guilford Press.

Monro, B.H. (2001). Statistical methods for health care research. 4th edition. Philadelphia: W.B. Saunders.

Schermelleh-Engel, K., Moosbrugger, H., & Müller, H. (2003). Evaluating the fit of structural equation models: Test of significance and descriptive goodness-of-fit measures. Methods of Psychological Research - Online, 8(2), 23-74

Schumacker, R.E, & Lomax, R.G. (2010). A Beginner’s Guide to Structural Equation Modeling. 3rd edition. New York; Taylor & Francis Group.

Siphai, S. (2018). Indicators of the Characteristics of Rajabhat University students at the new edge of learning to education 4.0. International Journal of Science and Research (IJSR). 7 (8), 1-10.

Spearman, C. (1904). General Intelligence, Objectively Determined and Measured. The American Journal of Psychology, 15, 201-292. https://doi.org/10.2307/1412107

Stevens, J. (1996). Applied multivariate statistics for the social sciences. 3rd edition. Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates, Publishers.

Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2001). Using Multivariate Statistics. Boston: Allyn and Bacon.