การพัฒนารูปแบบการเรียนการสอนคณิตศาสตร์เพื่อส่งเสริมความสามารถด้านการคิดวิเคราะห์ ทางคณิตศาสตร์ของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6

จริยา  เงาศรี; ภูษิต  บุญทองเถิง; สมาน  เอกพิมพ์

doi:10.60027/iarj.2024.278699

ผู้แต่ง

จริยา เงาศรี มหาวิทยาลัยราชภัฏมหาสารคาม https://orcid.org/0009-0008-1069-9202
ภูษิต บุญทองเถิง มหาวิทยาลัยราชภัฏมหาสารคาม https://orcid.org/0009-0007-3569-8639
สมาน เอกพิมพ์ มหาวิทยาลัยราชภัฏมหาสารคาม https://orcid.org/0009-0004-2884-8713

DOI:

https://doi.org/10.60027/iarj.2024.278699

คำสำคัญ:

รูปแบบการเรียนการสอน, การคิดวิเคราะห์, คิดวิเคราะห์ทางคณิตศาสตร์

บทคัดย่อ

ภูมิหลังและวัตถุประสงค์: การพัฒนารูปแบบการเรียนการสอนคณิตศาสตร์มีความสำคัญอย่างยิ่งสำหรับนักเรียนเป็นช่วงเวลาที่กำลังพัฒนาความสามารถในการคิดวิเคราะห์และแก้ปัญหา ที่จำเป็นในการดำเนินชีวิตประจำวัน การวิจัยมีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษาสภาพและปัญหาการจัดการเรียนการสอนคณิตศาสตร์ เพื่อส่งเสริมความสามารถด้านการคิดวิเคราะห์ทางคณิตศาสตร์ของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 2) เพื่อพัฒนารูปแบบการเรียนการสอนคณิตศาสตร์ 3) เพื่อทดลองใช้รูปแบบการเรียนการสอน

ระเบียบวิธรการวิจัย: การวิจัยนี้เป็นแบบผสมผสาน ซึ่งแบ่งการวิจัยออกเป็น 3 ระยะ ดังนี้ ระยะที่ 1 เครื่องมือในการเก็บรวบรวมข้อมูลใช้แบบสอบถาม กลุ่มตัวอย่าง คือ นักเรียนชั้นระดับประถมศึกษาปีที่ 6 จำนวน 282 คน และครูที่สอนวิชาคณิตศาสตร์ กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ จำนวน 55 คน รวมทั้งสิ้น 337 คน และแบบสัมภาษณ์ครูผู้สอน จำนวน 9 คน วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้ PNI_modified และข้อมูลเชิงคุณภาพ ระยะที่ 2 การพัฒนารูปแบบโดยใช้วิธีการสัมมนาอิงผู้เชี่ยวชาญ จำนวน 5 คน ระยะที่ 3 การนำไปใช้และการประเมินผลการใช้รูปแบบการเรียนการสอน สถิติที่ใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูล ได้แก่ ค่าเฉลี่ย ค่าร้อยละ ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และสถิติ (t-test)

ผลการวิจัย: 1) สภาพปัญหาในการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนคณิตศาสตร์ เพื่อส่งเสริมความสามารถด้านการคิดวิเคราะห์ทางคณิตศาสตร์ ของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 โดยรวมอยู่ในระดับปานกลาง และมีสภาพที่ควรจะเป็นโดยมีความต้องการจัดกิจกรรม โดยรวมอยู่ในระดับมาก 2) รูปแบบการเรียนการสอนคณิตศาสตร์ เพื่อส่งเสริมความสามารถด้านการคิดวิเคราะห์ทางคณิตศาสตร์ ของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 มีองค์ประกอบทั้งหมด 6 องค์ประกอบ ดังนี้ 6.1 หลักการ 6.2 แนวคิด หลักการ และทฤษฎีพื้นฐาน 6.3 จุดมุ่งหมาย 6.4 กระบวนการเรียนการสอน 6.5 การนำรูปแบบไปใช้ 6.6 การประเมินผล (PORCA Model) 3) นักเรียนที่เรียนรู้ด้วยรูปแบบพอร์ก้า มีคะแนนเฉลี่ยความสามารถด้านการคิดวิเคราะห์ทางคณิตศาสตร์ หลังเรียนหลังเรียนสูงกว่าเรียนรู้ด้วยรูปแบบปกติ และมีความพึงพอใจโดยรวมอยู่ในระดับมาก

สรุปผล: จากการวิจัยพบว่า มีความต้องการกิจกรรมที่มีการวางแผนอย่างดีสูงและประสบความสำเร็จในระดับปานกลางในการส่งเสริมการคิดเชิงวิเคราะห์ในการสอนคณิตศาสตร์ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 หลักการ แนวคิด เป้าหมาย ขั้นตอน การประยุกต์ใช้แบบจำลอง และการประเมินแบบจำลอง PORCA ที่แนะนำ ช่วยปรับปรุงการคิดเชิงวิเคราะห์ของนักเรียนและความรู้สึกเติมเต็มในการเรียนรู้ได้อย่างมาก

เอกสารอ้างอิง

กระทรวงศึกษาธิการ. (2561). แผนแม่บทเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารเพื่อการศึกษาของกระทรวงศึกษาธิการ พ.ศ. 2560-2564. กรุงเทพฯ : แผนกเทคโนโลยีสารสนเทศของกระทรวงศึกษาธิการ.

กัญจนา จันทะไพร. (2558). การพัฒนารูปแบบการสอนคณิตศาสตร์ตามแนวทฤษฎีการสร้างความรู้เพื่อส่งเสริมทักษะการคิดวิเคราะห์ของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 5 เรื่อง การบวก การลบ การคูณทศนิยม. วารสารวิจัย มข. (ฉบับบัณฑิตศึกษา) สาขามนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์. 3(3), 1-11.

ชมนาด เชื่อสุวรรณทวี. (2556). การพัฒนารูปแบบการเรียนการสอนคณิตศาสตร์ เพื่อส่งเสริมความสามารถในการคิดขั้นสูงและจิตตนิสัยของนักเรียนระดับมัธยมศึกษา. Silpakorn Educational Research Journal, 5(2), 100-112.

ทิศนา แขมมณี. (2557). ศาสตร์การสอน : องค์ความรู้เพื่อการจัดกระบวนการเรียนรู้ที่มีประสิทธิภาพ, พิมพ์ครั้งที่ 18. กรุงเทพฯ : จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.

พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ. ปยุตฺโต). (2556). พจนานุกรมพุทธศาสน์ ฉบับประมวลธรรม. พิมพ์ครั้งที่ 24. กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์พระพุทธศาสนาของธรรมสภา.

ภิรมย์ศรี สมทบ (2562). การพัฒนารูปแบบการสอนเพื่อส่งเสริมความสามารถในการคิดวิเคราะห์ สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ โรงเรียนเทศบาล 5 (กระดาษไทยอนุเคราะห์). วารสารทคโนโลยีและสื่อสารการศึกษา คณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม. 2 (4), 19-32.

ศราวุฒิ พรภูเขียว. (2562). การพัฒนารูปแบบการสอนคณิตศาสตร์เพื่อส่งเสริมความสามารถในการ คิดวิเคราะห์และผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน เรื่อง ลำดับ กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5. e-Journal of Education Studies, Burapha University, 1(3), 57-79.

สถาบันทดสอบทางการศึกษาแห่งชาติ (องค์การมหาชน). (2564). รายงานผลการทดสอบทางการศึกษาระดับชาติขั้นพื้นฐาน. Retrieved from: http://www.niets.or.th/th/.

สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี. (2564). ผลการประเมิน PISA 2018 การอ่านคณิตศาสตร์ และวิทยาศาสตร์. ศูนย์ดำเนินงาน PISA แห่งชาติ สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี.

สมจิต พงษ์มา. (2560). การพัฒนารูปแบบการเรียนการสอนคณิตศาสตร์เพื่อส่งเสริมความสามารถในการคิดวิเคราะห์ และพัฒนาผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1. วารสารบัณฑิตศึกษา. 14 (65), 79-88.

สสวท. (2560). ผลการประเมิน PISA 2016 การอ่าน คณิตศาสตร์ และวิทยาศาสตร์. กรุงเทพฯ : สถาบนั ส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี.

สํานักนโยบายและแผนการศึกษาขั้นพื้นฐาน กระทรวงศึกษาธิการ. (2557). สรุปสถิติข้อมูลทางการศึกษา สํานักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน ปีการศึกษา 2556. กรุงเทพฯ: สํานักนโยบายและแผนการศึกษาขั้นพื้นฐาน กระทรวงศึกษาธิการ.

สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน. (2551). ตัวชี้วัดและสาระการเรียนรู้แกนกลางเรียนรู้คณิตศาสตร์ ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551. กรุงเทพฯ : สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน.

สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน. (2551). หลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐานพุทธศักราช 2551. กรุงเทพฯ : คุรุสภาลาดพร้าว.

สุมาลี ยิ่งยอม. (2565). การพัฒนารูปแบบการสอนที่ส่งเสริมทักษะการคิดวิเคราะห์ทางคณิตศาสตร์ สำหรับนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 5. วารสาร มจร พุทธปัญญา ปริทรรศน์, 7(3), 296-305.

อัญญาณี สุมน และ อุทิศ บำรุงชีพ. (2561).วิถีแห่งการคิดทางคณิตศาสตร์โดยประยุกต์ใช้เทคโนโลยีดิจิทัลเพื่อการเรียนรู้เชิงรุก สำหรับการศึกษาไทย 4.0. วารสารการศึกษาและการพัฒนาสังคม. 13 (2), 14-29.

Bloom, B. S., & Krathwohl, D. R. (1956). Taxonomy of educational objectives; the classification of educational goals by a committee of college and university examiners. Handbook I: Cognitive Domain. New York, NY; Longmans, Green.

Dewey, J. (1993). How We Think: A Restatement of the Relation of Reflective Thinking to the Educative Process. Boston: D. C. Heath.

Driver & Bell. (1986). Students thinking and the learning of science: A constructivist view. The School Review, 67 (240), 443-456.

Fraivillig, J. (2001). Strategies For Advancing Children’ s Mathematical Thinking. Teaching Children Mathematics, 8(7), 454-459.

Joyce, B., & Weil, M. (2000). Models of teaching. 6th edition. Boston: Allyn and Bacon.

Kim, J.S. (2005).The Effects of a Constructivist Teaching Approach on Student Academic Achievement, Self-Concept, and Learning Strategies. Asia Pacific Education Review, 6(1), 7-19.

Lumpkin, C.R. (1991). Effects of Teaching Critical Thinking Skills on the Critical Thinking Ability, Achievement, and Retention of Social Studies Content by Fifth and Sixth Graders. Dissertation Abstracts International, 51(11), 3694-A.

Marzano, R.J. (2001). Designing a New Taxonomy of Educational Objective. Thousand Oaks, California : Corwin Press, Inc.