การคุ้มครองสิทธิและเสรีภาพของประชาชนศึกษากรณีการรวบรวมข้อเท็จจริงในชั้นสอบสวนคดีอาญา

แสวง  สำราญดี; อิงครัต  ดลเจิม; เกวลิน  ต่อปัญญาชาญ

doi:10.60027/iarj.2024.276588

ผู้แต่ง

แสวง สำราญดี นักศึกษาปริญญาโท นิติศาสตรมหาบัณฑิต คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช https://orcid.org/0009-0001-4035-9654
อิงครัต ดลเจิม อาจารย์ประจำ คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช https://orcid.org/0000-0001-7087-9282
เกวลิน ต่อปัญญาชาญ อาจารย์ประจำ คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช https://orcid.org/0000-0002-6803-136X

DOI:

https://doi.org/10.60027/iarj.2024.276588

คำสำคัญ:

สิทธิ;, เสรีภาพ; , การสอบสวนคดีอาญา

บทคัดย่อ

ภูมิหลังและวัตถุประสงค์: สิทธิและเสรีภาพของบุคคลย่อมได้รับความคุ้มครองโดยรัฐธรรมนูญตามหลักรัฐธรรมนูญนิยม หลักนิติรัฐ หลักนิติธรรม หลักศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ และหลักความเสมอภาค ผู้ต้องหาก็เป็นบุคคลที่ได้รับความคุ้มครองเช่นเดียวกับบุคคลทั่วไปในอันที่จะดำรงไว้ซึ่งสิทธิและเสรีภาพประการต่าง ๆ ที่ปรากฏไว้ในรัฐธรรมนูญ ดังนั้นบทความนี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อ (1) ศึกษาแนวคิดและทฤษฎีเกี่ยวกับการคุ้มครองสิทธิและเสรีภาพของประชาชนศึกษากรณีการรวบรวมข้อเท็จจริงในชั้นสอบสวนคดีอาญา (2) ศึกษามาตรการทางกฎหมายเกี่ยวกับการคุ้มครองสิทธิและเสรีภาพของประชาชนกรณีรวบรวมข้อเท็จจริงในชั้นสอบสวนคดีอาญาในประเทศไทย ประเทศญี่ปุ่น สหพันธ์สาธารณรัฐเยอรมนี สาธารณรัฐฝรั่งเศส และมาตรฐานขององค์การสหประชาชาติ (3) วิเคราะห์สภาพปัญหาในการคุ้มครองสิทธิและเสรีภาพของประชาชนกรณีการรวมรวบข้อเท็จจริงในชั้นสอบสวนคดีอาญา (4) เสนอแนะแนวทางการแก้ไขปัญหาในการคุ้มครองสิทธิและเสรีภาพของประชาชนกรณีการรวบรวมข้อเท็จจริงในชั้นสอบสวนคดีอาญาให้มีประสิทธิภาพ

ระเบียบวิธีการวิจัย: งานวิจัยนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ โดยการวิจัยเอกสารโดยศึกษาจากหนังสือ ตำรา เอกสาร บทบัญญัติของกฎหมาย บทความ รายงานการวิจัย วิทยานิพนธ์ สารนิพนธ์ บทความทางวิชาการ และ ข้อมูลทางเครือข่ายอินเตอร์เน็ตทั้งที่เป็นภาษาไทยและต่างประเทศโดยการนำมาวิเคราะห์เปรียบเทียบความเหมือนและความแตกต่างของกฎหมายของประเทศไทยและต่างประเทศ

ผลการศึกษา (1) แนวคิดในการคุ้มครองสิทธิและเสรีภาพของประชาชนกรณีการรวบรวมข้อเท็จจริงในชั้นสอบสวนคดีอาญาเป็นไปตามแนวคิดในหลักการตรวจสอบเพื่อให้ได้ความจริงแท้โดยปรากฏทฤษฎีที่เกี่ยวข้องคือหลักการคุ้มครองสิทธิและเสรีภาพของประชาชน หลักนิติรัฐ หลักนิติธรรม หลักความเสมอภาค หลักความได้สัดส่วนและหลักภารกิจของรัฐ (2) มาตรการทางกฎหมายเกี่ยวกับการคุ้มครองสิทธิและเสรีภาพของประชาชนกรณีรวบรวมข้อเท็จจริงในชั้นสอบสวนคดีอาญา ของประเทศไทยปรากฏในรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทยและประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา ส่วนมาตรการในประเทศญี่ปุ่น สหพันธ์สาธารณรัฐเยอรมนี สาธารณรัฐฝรั่งเศสปรากฏตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญาของประเทศนั้น ๆ สำหรับมาตรฐานขององค์การสหประชาชาติปรากฏตามปฏิญญาสากลว่าด้วยสิทธิมนุษยชน (3)ในระบบกฎหมายของประเทศญี่ปุ่นสหพันธ์สาธารณรัฐเยอรมนี สาธารณรัฐฝรั่งเศสตลอดจนมาตรฐานขององค์การสหประชาชาติมีการคุ้มครองสิทธิและเสรีภาพของผู้ที่เข้าสู่กระบวนการในชั้นสอบสวนคดีอาญาอย่างเคร่งครัดแต่ในการรวบรวมข้อเท็จจริงในชั้นสอบสวนคดีอาญาของไทยที่มีการดำเนินการผ่านสื่อออนไลน์อาจมีการละเมิดสิทธิและเสรีภาพของประชาชนตามที่รัฐธรรมนูญและกฎหมายให้ความคุ้มครอง (4) ควรมีการแก้ไขประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญามาตรา 135 โดยอาศัยกลไกของพระราชบัญญัติหลักเกณฑ์การจัดทำร่างกฎหมายและการประเมินผลสัมฤทธิ์ของกฎหมาย พ.ศ. 2562 เพื่อแก้ไขปัญหาดังกล่าวให้มีประสิทธิภาพต่อไป

สรุปผล: ผลงานวิจัยชี้ให้เห็นว่าการคุ้มครองสิทธิและเสรีภาพในการสืบสวนคดีอาญาสอดคล้องกับหลักการสากลที่ฝังอยู่ในกรอบกฎหมายระหว่างประเทศหลายประการ อย่างไรก็ตาม ประเทศไทยมีความเหลื่อมล้ำเกิดขึ้น โดยเฉพาะอย่างยิ่งเกี่ยวกับการสืบสวนที่เกี่ยวข้องกับสื่อออนไลน์ ซึ่งตอกย้ำถึงความจำเป็นของการเปลี่ยนแปลงทางกฎหมายเพื่อปรับปรุงประสิทธิภาพและรักษาสิทธิตามรัฐธรรมนูญ

เอกสารอ้างอิง

คณิต ณ นคร. (2564). กฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา เล่ม 1. (พิมพ์ครั้งที่ 10 แก้ไขเพิ่มเติม ). กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์วิญญูชน.

ธานี วรภัทร์. (2564). หลักนิติธรรม เอกสารการสอนชุดวิชาองค์ความรู้ด้านกระบวนการยุติธรรม หลักสิทธิมนุษยชนและหลักธรรมาภิบาล. (พิมพ์ครั้งที่ 1). นนทบุรี: มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช.

Bartl, M., Dorofeeva, K., & Quattrocolo, S. (2019). International cooperation in the fight against cybercrime: Legal instruments and frameworks. Cham, Switzerland: Springer.

Cammack, N. (2018). Human rights in Thailand: Beyond the tipping point? Journal of Contemporary Asia, 48(2), 277-295.

Cavallaro, J., & Donnelly, J. (2014). The rights of detainees under international law. Human Rights Quarterly, 36(4), 809-841.

Gobbo, A., & Spiranovic, C. (2018). Responding to miscarriages of justice: The need for a review mechanism in Thailand. International Journal of Law, Crime and Justice, 54, 36-48.

Goodwin-Gill, G. S., & Lambert, H. (2016). The right to humane treatment of persons deprived of liberty. In Research Handbook on International Human Rights Law (pp. 330-348). Edward Elgar Publishing.

Johnson, D. T. (2017). The right to remain silent: Miranda v. Arizona and the revolutionary rise of the American criminal justice system. Oxford University Press.

Kaplan, J. M., Garrity, L. E., & Seward, J. (2020). The right to counsel: Understanding the landscape of indigent defense. Journal of Criminal Law and Criminology, 110(4), 601-664.

Lustgarten, L. (2019). Comparative criminal procedure: History, processes, and case studies. Durham, NC: Carolina Academic Press.

Raiter, A. (2018). The presumption of innocence in international human rights law and international criminal law. European Journal of International Law, 29(1), 53-82.