ความรู้ในการจัดการขยะมูลฝอยและการมีส่วนร่วมของประชาชนที่ส่งผลต่อประสิทธิภาพการจัดการขยะมูลฝอยของประชาชนในเขตองค์การบริหารส่วนตำบลอากาศ อำเภออากาศอำนวย จังหวัดสกลนคร

บทคัดย่อ

ภูมิหลังและวัตถุประสงค์: ปัจจัยที่ทำให้หลายประเทศต้องประสบปัญหาเรื่องขยะมูลฝอย คือ การเพิ่มขึ้นของประชากร การขยายตัวทางด้านเศรษฐกิจ และความก้าวหน้าทางด้านเทคโนโลยี รวมถึงการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมในการอุปโภคบริโภคของประชาชน ทำให้เกิดขยะมูลฝอยเศษสิ่งของเหลือใช้มีปริมาณมากขึ้น และมีแนวโน้มเพิ่มขึ้นทุกปี การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษา 1) เพื่อศึกษาระดับความรู้ในการจัดการขยะมูลฝอย การมีส่วนร่วมของประชาชน และประสิทธิภาพการจัดการขยะมูลฝอยของประชาชนในเขตองค์การบริหารส่วนตำบลอากาศ 2) เพื่อศึกษาอิทธิพลของความรู้ในการการจัดการขยะมูลฝอยของประชาชน และการมีส่วนร่วมของประชาชน ที่ส่งผลต่อประสิทธิภาพการจัดการขยะมูลฝอยของประชาชนในเขตองค์การบริหารส่วนตำบลอากาศ 3) เพื่อศึกษารูปแบบการพัฒนาประสิทธิภาพการจัดการขยะของประชาชนในเขตองค์การบริหารส่วนตำบลอากาศ

ระเบียบวิธีการวิจัย: กลุ่มตัวอย่าง ได้แก่ ประชาชนในเขตองค์การบริหารส่วนตำบลอากาศ อำเภออากาศอำนวย จังหวัดสกลนคร จำนวน 381 คน และสถิติที่ใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูล ได้แก่ ความถี่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และการวิเคราะห์การถดถอยพหุคูณ 

ผลการวิจัย: (1) ประชาชนในเขตองค์การบริหารส่วนตำบลอากาศมีความรู้ในการจัดการขยะมูลฝอย โดยภาพรวมอยู่ในระดับมาก การมีส่วนร่วมของประชาชนในการจัดการขยะมูลฝอยโดยภาพรวมอยู่ในระดับปานกลาง ประสิทธิภาพการจัดการขยะมูลฝอยโดยภาพรวมอยู่ในระดับมาก (2) ความรู้ในการจัดการขยะมูลฝอยของประชาชน ด้านผลเสียของขยะมูลฝอย (β= .170) การจัดการขยะมูลฝอย (β= .148) ประเภทของขยะมูลฝอย (β= .145) และความหมายของขยะมูลฝอย (β= .131) มีอิทธิพลและสามารถร่วมกันพยากรณ์ระดับประสิทธิภาพการจัดการขยะมูลฝอย ได้ร้อยละ 31.60 (R^2Adj= .316) อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .01 การมีส่วนร่วมของประชาชน ด้านการมีส่วนร่วมในการดำเนินการ (β= .283) การมีส่วนร่วมในการตัดสินใจ (β= .156) และการมีส่วนร่วมในการประเมินผล (β= .131) มีอิทธิพลและสามารถร่วมกันพยากรณ์ระดับประสิทธิภาพการจัดการขยะมูลฝอย  ได้ร้อยละ 48.40 (R^2Adj= .484) อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .01 ยกเว้นการมีส่วนร่วมในการรับผลประโยชน์ (3)  รูปแบบการพัฒนาประสิทธิภาพการจัดการขยะมูลฝอย ได้แก่ (3.1) การดำเนินการรณรงค์ ปลูกจิตสำนึก และให้ความรู้เกี่ยวกับการการจัดการขยะมูลฝอยแก่ประชาชน (3.2) ควรรณรงค์และส่งเสริมให้ประชาชนมีส่วนร่วมในการจัดการขยะมูลฝอย (3.3) ร่วมมือกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ผู้นำชุมชน เพื่อสร้างกลไกร่วมกันเพื่อที่จะเปลี่ยนพฤติกรรมการจัดการขยะมูลฝอยที่ถูกต้องของประชาชน

สรุปผล: ผลการศึกษาบ่งชี้ว่าประชาชนมีความรู้และประสิทธิภาพในการจัดการขยะในระดับสูง ควบคู่ไปกับการมีส่วนร่วมของประชาชนในระดับปานกลาง อย่างไรก็ตาม การใช้ประโยชน์จากปัจจัยเหล่านี้ ควบคู่ไปกับแคมเปญที่ตรงเป้าหมายและความพยายามในการทำงานร่วมกัน ถือเป็นหัวใจสำคัญในการเพิ่มประสิทธิภาพแนวทางปฏิบัติในการจัดการขยะและเพิ่มประสิทธิภาพ