การพัฒนาหลักสูตรฝึกอบรมการจัดการเรียนรู้เชิงรุกในศตวรรษที่ 21 สำหรับครูผู้สอนในโรงเรียน พระปริยัติธรรม แผนกสามัญศึกษา

บทคัดย่อ

ภูมิหลังและวัตถุประสงค์: การจัดการเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21 เป็นการจัดการเรียนรู้เพื่อให้ผู้เรียนมีทักษะใหม่ ๆ ให้สอดคล้องกับสภาพสังคม โดยให้ความสำคัญกับทักษะด้านสารสนเทศและการสื่อสาร รวมถึงทักษะในการทำงาน การจัดการเรียนรู้เชิงรุกจึงเป็นแนวทางการจัดการเรียนรู้ที่มุ่งให้ผู้เรียนสามารถพัฒนาความคิดขั้นสูง การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาข้อมูลพื้นฐาน สภาพปัญหาและความต้องการในการฝึกอบรม 2) พัฒนาหลักสูตรฝึกอบรม 3) ทดลองใช้หลักสูตรฝึกอบรม และ 4) ประเมินหลักสูตรฝึกอบรม

ระเบียบวิธีการวิจัย: การวิจัยแบ่งออกเป็น 4 ระยะได้แก่ ระยะที่ 1 การศึกษาข้อมูลพื้นฐานสภาพปัญหาและความต้องการในการฝึกอบรม ระยะที่ 2 การพัฒนาหลักสูตรระยะที่ 3 การทดลองใช้หลักสูตร และระยะที่ 4 การประเมินหลักสูตร กลุ่มตัวอย่างที่ใช้ในระยะที่ 1 ได้แก่ พระสงฆ์ จำนวน 108 รูป และกลุ่มผู้ให้ข้อมูลที่ใช้ในการสนทนากลุ่ม ได้แก่ ผู้เชี่ยวชาญ จำนวน 16 รูป/คน ได้มาโดยการเลือกแบบเจาะจง กลุ่มเป้าหมายที่ใช้ในการวิจัยในระยะที่ 2 เป็นผู้ให้ข้อมูลที่ใช้ในการสัมมนาอิงผู้เชี่ยวชาญ จำนวน 7 คน ระยะที่ 3 กลุ่มตัวอย่างที่ใช้ในการทดลองใช้หลักสูตร คือ พระสงฆ์จำนวน 30 รูป และระยะที่ 4 ประเมินหลักสูตร โดยผู้เข้ารับการฝึกอบรม จำนวน 30 คน เครื่องมือที่ใช้เก็บรวบรวมข้อมูล ได้แก่ แบบสอบถาม แบบสัมภาษณ์ แบบประเมินความสอดคล้อง ความเหมาะสม แบบทดสอบ สถิติในการวิเคราะห์ข้อมูลได้แก่ค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และการทดสอบค่าที (One-Samples t-test)

ผลการวิจัย: (1) การศึกษาข้อมูลพื้นฐานเกี่ยวกับแนวคิด ในการพัฒนาหลักสูตรฝึกอบรม แนวคิดในการพัฒนาบุคลากร แนวคิดในการจัดการเรียนรู้ผู้ใหญ่ การจัดการเรียนรู้เชิงรุก ในศตวรรษที่ 21 พบว่า ผู้บริหารและครูผู้สอนมีความเห็นสอดคล้องกัน คือ ต้องการให้มีการพัฒนาครู เรื่อง การจัดการเรียนรู้เชิงรุก เนื่องจากเป็นการจัดการเรียนรู้ที่ผู้เรียนได้ลงมือปฏิบัติและได้ใช้กระบวนการคิดเกี่ยวกับสิ่งที่ได้กระทำได้ปฏิบัติ ซึ่งจะทำให้เกิดองค์ความรู้ที่คงทน และความคิดเห็นของครูผู้สอนเกี่ยวกับสภาพปัญหาและความต้องการในการฝึกอบรมการจัดการเรียนรู้เชิงรุก ในศตวรรษที่ 21 พบว่า สภาพปัญหาการจัดการเรียนรู้เชิงรุกในศตวรรษที่ 21 โดยรวมอยู่ในระดับปานกลาง ส่วนระดับความต้องการในการฝึกอบรม พบว่า โดยรวมอยู่ในระดับมาก (2) ผลการพัฒนาหลักสูตรฝึกอบรมการจัดการเรียนรู้เชิงรุกในศตวรรษที่ 21 สำหรับครูผู้สอน ในโรงเรียนพระปริยัติธรรม แผนกสามัญศึกษา ผลการวิจัยพบว่า หลักสูตรฝึกอบรมการจัดการเรียนรู้เชิงรุก ในศตวรรษที่ 21 สำหรับครูผู้สอนในโรงเรียนพระปริยัติธรรม แผนกสามัญศึกษา ประกอบด้วย 7 องค์ประกอบ ได้แก่ 1) ปัญหาและความสำคัญ 2) หลักการของหลักสูตร 3) วัตถุประสงค์ของหลักสูตร 4) เนื้อหาสาระของหลักสูตร 5) กระบวนการจัดกิจกรรมการฝึกอบรม 6) สื่อและแหล่งเรียนรู้ และ 7) การวัดและการประเมินผล ผลการประเมินความสอดคล้องของหลักสูตร โดยผู้เชี่ยวชาญ 7 คน โดยรวม พบว่า มีความสอดคล้องอยู่ในระดับมากที่สุด (3) ผลการทดลองใช้หลักสูตรฝึกอบรมการจัดการเรียนรู้เชิงรุกในศตวรรษที่ 21 สำหรับครูผู้สอน ในโรงเรียนพระปริยัติธรรม แผนกสามัญศึกษา พบว่า 1) คะแนนทดสอบระหว่างอบรมและหลังการฝึกอบรมการจัดการเรียนรู้เชิงรุก ในศตวรรษที่ 21 สำหรับครูผู้สอนในโรงเรียนพระปริยัติธรรม แผนกสามัญศึกษา มีค่าประสิทธิภาพกระบวนการและประสิทธิภาพผลลัพธ์ของผู้เข้าฝึกอบรม สูงกว่าร้อยละ 80 อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .01 2) พระสงฆ์ที่เข้ารับการฝึกอบรมการจัดการเรียนรู้เชิงรุก ในศตวรรษที่ 21 โดยรวมทุกด้าน มีความพึงพอใจอยู่ในระดับมาก และ (4) ผลการประเมินผลหลักสูตร พบว่า การประเมินหลักสูตรฝึกอบรมโดยผู้เข้ารับการฝึกอบรมจำนวน 30 คน พบว่า โดยรวมทุกด้านอยู่ในระดับมากที่สุด

สรุปผล: การพัฒนาหลักสูตรฝึกอบรมการจัดการเรียนรู้เชิงรุกในศตวรรษที่ 21 ที่โรงเรียนพระปริยัติธรรม แผนกสามัญศึกษาพบว่าผู้บริหารและครูผู้สอนมีความเห็นสอดคล้องกันว่าครูต้องการการพัฒนาในการจัดการเรียนรู้เชิงรุก โดยการให้นักเรียนมีโอกาสลงมือปฏิบัติและใช้กระบวนการคิดเกี่ยวกับสิ่งที่ได้กระทำ เพื่อเสริมความคงทนขององค์ความรู้และคิดเห็นของครูเกี่ยวกับการจัดการเรียนรู้เชิงรุก สภาพปัญหาการจัดการเรียนรู้เชิงรุกทั่วไปอยู่ในระดับปานกลาง และความต้องการในการฝึกอบรมอยู่ในระดับมาก ผลการพัฒนาหลักสูตรฝึกอบรมแสดงว่ามี 7 องค์ประกอบที่สอดคล้องกับความต้องการและมีความสอดคล้องมากที่สุดตามการประเมินของผู้เชี่ยวชาญ การทดลองใช้หลักสูตรแสดงให้เห็นว่ากระบวนการและผลลัพธ์มีประสิทธิภาพสูงกว่า 80% และผู้เข้ารับการฝึกอบรมและพระสงฆ์มีความพึงพอใจมากที่สุดทั่วด้านของหลักสูตร