กฎหมายต้นแบบว่าด้วยผังเมืองเฉพาะในการจัดการตลาดน้ำเพื่อส่งเสริมการท่องเที่ยวและการมีส่วนร่วมของชุมชน

บทคัดย่อ

ปัญหาตลาดน้ำในปัจจุบันมีหลายประการที่ส่งผลต่อความเป็นตลาดน้ำที่เคยมีความอุดมสมบูรณ์แต่กลับเป็นตลาดน้ำที่เต็มไปด้วยปัญหามากมาย เช่น ปัญหาขยะ น้ำเน่าเสีย ความไม่เป็นระเบียบเรียบร้อย ของการคมนาคมทางน้ำเพื่อการค้าขายหรือเพื่อการท่องเที่ยว และการบุกรุกพื้นที่ทางน้ำ รวมทั้งร้านค้าที่ตั้งไม่เป็นระเบียบส่งผลต่อการลดคุณค่าของตลาดน้ำลงไปอย่างมากซึ่งหากไม่มีการดำเนินการใดๆที่จะแก้ไขปัญหาแล้วในที่สุดตลาดน้ำก็จะกลายเป็นอดีตที่เคยรุ่งเรืองมาเป็นปัจจุบันหรืออนาคตที่พบเป็นแต่ความเสื่อมโทรม ดังนั้นจึงจำเป็นจะต้องจัดให้มีกฎหมายเพื่อใช้บังคับผังเมืองเฉพาะในการจัดการตลาดน้ำเพื่อส่งเสริมการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ (1) ศึกษาแนวคิด หลักการ และทฤษฎีที่เกี่ยวข้องกับผังเมืองเฉพาะในการจัดการตลาดน้ำเพื่อส่งเสริมการท่องเที่ยวและการมีส่วนร่วมของชุมชน (2) ศึกษามาตรการทางกฎหมายเกี่ยวกับผังเมืองเฉพาะในการจัดการตลาดน้ำเพื่อส่งเสริมการท่องเที่ยวและการมีส่วนร่วมของชุมชนตามกฎหมายของต่างประเทศและประเทศไทย (3) วิเคราะห์ปัญหาเกี่ยวกับการจัดทำผังเมืองเฉพาะในการจัดการตลาดน้ำเพื่อส่งเสริมการท่องเที่ยวและการมีส่วนร่วมของชุมชน และ (4) หาแนวทางจัดทำกฎหมายต้นแบบ (Model Law) ว่าด้วยผังเมืองเฉพาะในการจัดการตลาดน้ำเพื่อส่งเสริมการท่องเที่ยวและการมีส่วนร่วมของชุมชน ซึ่งใช้วิธีการวิจัยเชิงคุณภาพประกอบด้วย การวิจัยเอกสาร การสัมภาษณ์เชิงลึกและการสนทนากลุ่มเจาะจง โดยการสุ่มจากกลุ่มตัวอย่าง ประกอบไปด้วยกลุ่มผู้บริหารและผู้ปฏิบัติงานด้านผังเมือง นักกฎหมายและนักวิชาการด้านผังเมือง ผู้ปฏิบัติงานด้านผังเมืองในองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ผู้มีส่วนได้เสียทั้งภาครัฐเอกชนและภาคประชาชน รวมทั้งสิ้นจำนวน 12 คน ผลการวิจัยพบว่า (1) การใช้ทฤษฎี หลักการ และแนวคิดในการวิเคราะห์เกี่ยวกับกฎหมายต้นแบบว่าด้วยผังเมืองเฉพาะในการจัดการตลาดน้ำเพื่อส่งเสริมการท่องเที่ยว ควรคำนึงถึงหลักการมีส่วนร่วมของชุมชนเป็นสำคัญ (2) พระราชบัญญัติการผังเมือง พ.ศ. 2562 ได้กำหนดหลักเกณฑ์เกี่ยวกับการจัดทำผังเมืองรวมไว้ แต่หากนำกฎหมายฉบับดังกล่าวมาใช้ในการจัดระเบียบตามผังเมืองรวมมาใช้ในการจัดการตลาดน้ำเพื่อส่งเสริมการท่องเที่ยวและการมีส่วนร่วมของชุมชนย่อมไม่เหมาะสม (3) ยังไม่มีหลักเกณฑ์ใดที่รองรับเรื่องดังกล่าวไว้เป็นรูปธรรมที่ชัดเจนรวมถึงสิทธิประโยชน์จากการมีส่วนร่วม รวมถึงการจัดระเบียบเรียบร้อยและความสวยงามที่มีความเฉพาะและแตกต่างจากผังเมืองทั่วไป ประกอบกับหลักเกณฑ์ที่กำหนดให้ชุมชนมส่วนร่วมในการจัดการตลาดน้ำเพื่อส่งเสริมการท่องเที่ยวนั้นต้องมีกฎหมายผังเมืองเฉพาะ (4) กำหนดกฎหมายต้นแบบ (Model Law) จะต้องคำนึงถึงการมีส่วนร่วมของชุมชนในการควบคุมและการส่งเสริมให้การจัดระเบียบตลาดน้ำเพื่อส่งเสริมการท่องเที่ยว