แนวคิดเกี่ยวกับการกำเนิดรัฐธรรมนูญยุคสมัยกรีกโบราณ

บทคัดย่อ

 รัฐธรรมนูญมีประวัติมายาวนาน แต่ที่ชัดเจนและมีหลักฐานคือรัฐธรรมนูญในประเทศอังกฤษ สมัยพระเจ้าจอห์น ซึ่งเป็นกษัตริย์ที่โหดร้าย และใช้อำนาจอย่างไม่มีขอบเขต ในวันที่ 15 มิถุนายน ค.ศ. 1215 ขุนนางและพระราชาคณะจำนวน 25 คน ได้บังคับให้พระเจ้าจอห์นลงนามในเอกสารที่เรียกว่า "มหาบัตร" (The Great Charter, Magna Carta) ซึ่งเป็นสัญญาระหร่างพระมหากษัตริย์กับขุนนางและพระ โดยในมหาบัตรได้กำหนด ถึงองค์การ และอำนาจของสภาใหญ่ (Magnum Concilium) และกำหนดว่าพระมหากษัตริย์จะเก็บภาษีบางอย่างตามที่กำหนดไว้โดยมิได้รับความเห็นชอบจากสภาใหญ่มิได้ จะจับกุมคุมขังบุคคลได้ก็ต่อเมื่อ มีคำพิพากษาที่ชอบด้วยกฎหมาย มหาบัตรนี้ นักกฎหมายบางท่านเห็นว่า เป็นกฎหมายรัฐธรรมนูญฉบับแรกของโลก ดังนั้นบทความนี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาประวัติการปกครองในยุคโบราณ เป็นต้นว่าการปกครองในระบอบประชาธิปไตยสมัยกรีก ซึ่งเน้นความเสมอภาคจนมีการคิดค้นกลไกลในการตรวจสอบบุคคลที่จะเข้ามาทำหน้าที่ในการบริหารบ้านเมือง ทั้งก่อนเข้ารับตำแหน่งและภายหลังจากที่ได้พ้นจากตำแหน่งไปแล้ว ซึ่งเป็นสิ่งที่น่าแปลกใจว่าสังคมยุคโบราณ ยังมองเห็นความสำคัญของสิ่งเหล่านี้และสามารถสร้างกลไกขึ้นมารองรับได้อย่างมีประสิทธิภาพ โดยได้จำแนกการปกครองที่มีรัฐธรรมนูญออกเป็นยุคต่างๆ 4 ยุค ได้แก่ รัฐธรรมนูญประเพณีนครรัฐสปาตาร์ รัฐธรรมนูญประเพณีของนครรัฐเอเธนส์ รัฐธรรมนูญประเพณีของดราคอน รัฐธรรมนูญประเพณีของโซลอน ผลการศึกษาพบว่า แนวความคิดและทฤษฎีที่เกี่ยวข้องกับรัฐธรรมนูญ ได้แก่ ทฤษฎีอำนาจอธิปไตย (Sovereignty Theory) อำนาจอธิปไตย (Sovereignty) หมายถึง อำนาจสูงสุดในการปกครองรัฐ ดังนั้น สิ่งอื่นใดจะมีอำนาจยิ่งกว่า หรือขัดต่ออำนาจอธิปไตยหาได้ไม่ อำนาจอธิปไตยย่อมมีความแตกต่างกันไปในแต่ละระบอบการปกครอง เช่น ในระบอบประชาธิปไตย อำนาจอธิปไตยเป็นของประชาชน กล่าวคือ ประชาชนเป็นผู้มีอำนาจสูงสุดในการปกครองประเทศ ในระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ อำนาจอธิปไตยเป็นของพระมหากษัตริย์ คือกษัตริย์เป็นผู้มีอำนาจสูงสุดในการปกครองประเทศ เป็นต้น อนึ่งอำนาจอธิปไตยนี้ นับเป็นองค์ประกอบสำคัญที่สุดของความเป็นรัฐเพราะการที่จะเป็นรัฐได้นั้นนอกจากจะต้องประกอบด้วย อาณาเขต ประชากรและรัฐบาลแล้วย่อมต้องมีอำนาจอธิปไตยด้วย กล่าวคือประเทศนั้นต้องเป็นประเทศที่สามารถมีอำนาจสูงสุด (อำนาจอธิปไตย) ในการปกครองตนเองจึงจะสามารถเรียกว่า “รัฐ” ได้