มาตรการทางกฎหมายในการคุ้มครองลิขสิทธิ์ตำราเรียน

บทคัดย่อ

สถานการณ์ปัจจุบันมีการนำเทคโนโลยีที่มีความทันสมัย มาช่วยทำการผลิต คัดลอก และเผยแพร่ผลงานต่าง ๆ ให้สะดวกรวดเร็วยิ่งขึ้น และขณะเดียวกันผู้ไม่ใช่เจ้าของลิขสิทธิ์ก็ใช้เทคโนโลยีเหล่านั้น มาทำซ้ำ เผยแพร่งาน อันมีลิขสิทธิ์ด้วยเช่นกัน โดยเฉพาะอย่างยิ่งกรณีนักศึกษาหรืออาจารย์ได้นำตำราไปถ่ายสำเนาเอกสารโดยตนเองหรือนำไปที่ร้านถ่ายเอกสารให้ดำเนินการให้ เพื่อนำไปใช้ในการเรียนการสอน อันเป็นการทำซ้ำงานอันมีลิขสิทธิ์ ดังนั้นการวิจัยในครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ (1) เพื่อศึกษาประวัติความเป็นมา แนวคิด ทฤษฎี กฎหมาย และมาตรการที่เกี่ยวข้องกับการคุ้มครองลิขสิทธิ์ตำราเรียน (2) เพื่อศึกษาวิเคราะห์เปรียบเทียบหลักข้อยกเว้นการละเมิดลิขสิทธิ์ตำราเรียน และ (3) เพื่อให้ได้มาตรการในการคุ้มครองลิขสิทธิ์ตำราเรียน การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพโดยเป็นการวิจัยข้อมูลจากเอกสารที่ได้จากการวบรวมข้อมูลทุติยภูมิจากแหล่งต่าง ๆ ทั้งในประเทศและต่างประเทศ ผลการวิจัยพบว่า (1) การคุ้มครองลิขสิทธิ์ตำราเรียนเป็นการคุ้มครองโดยอัตโนมัติ ไม่ต้องมีการขึ้นทะเบียนก็ได้รับการคุ้มครองโดยพระราชบัญญัติลิขสิทธิ์ พ.ศ. 2537 (2) การยกเว้นการละเมิดลิขสิทธิ์ตำราเรียนถูกบัญญัติไว้เป็นหลักการกว้าง ๆ ยังไม่มีความชัดเจน และ (3) มาตรการคุ้มครองลิขสิทธิ์ตำราเรียนปัจจุบัน ยังไม่มีข้อกำหนดที่ชัดเจนเกี่ยวกับการกำหนดสัดส่วน หรือปริมาณงานสร้างสรรค์ที่สามารถนำไปใช้ได้โดยไม่ละเมิดลิขสิทธิ์ตามหลักการใช้งานโดยชอบธรรม ผู้วิจัยจึงเสนอแนวทางในการแก้ไขปัญหา โดยให้กรมทรัพย์สินทางปัญญาออกกฎกระทรวง หรือประกาศกระทรวงกำหนดหลักเกณฑ์การปฏิบัติเกี่ยวกับสัดส่วนหรือปริมาณงานที่สามารถนำไปใช้ได้อย่างเป็นธรรม และมหาวิทยาลัยควรออกระเบียบหรือประกาศกำหนดให้อาจารย์ผู้เขียนตำราเรียนไปขึ้นทะเบียนกับมหาวิทยาลัย เพื่อเป็นข้อมูลในการยืนยันความเป็นเจ้าของลิขสิทธิ์ และได้รับความช่วยเหลือจากมหาวิทยาลัย