การศึกษาเปรียบเทียบสิ่งบ่งชี้ความเป็นธรรมของชุมชนที่มีความแตกต่างทางวัฒนธรรม

บทคัดย่อ

กระแสการเรียกร้องความเป็นธรรมและการลดความเหลื่อมล้ำได้เป็นวาทะกรรมหนึ่งในสังคมไทย แต่ทั้งนี้หากมองไปที่ปัญหาและสาเหตุของความเหลื่อมล้ำและความเป็นไม่เป็นธรรมในสังคมจะเห็นได้ว่าเป็นปัญหาที่มีความซับซ้อนทั้งในเชิงโครงสร้างและเชิงพฤติกรรมของผู้เกี่ยวข้องตลอดจนความเชื่อและวัฒนธรรมที่ส่งผลต่อความเหลื่อมล้ำและความเป็นธรรมในสังคม บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาเปรียบเทียบสิ่งบ่งชี้ความเป็นธรรมของชุมชนที่มีความแตกต่างทางวัฒนธรรม ผู้ให้ข้อมูลที่สำคัญคือ ชาวชุมชนที่อาศัยอยู่ในครัวเรือนของชุมชนสวนพริกไทย ตำบลสวนพริกไทย อำเภอเมืองปทุมธานี และตำบลบึงทองหลาง อำเภอลำลูกกา จังหวัดปทุมธานี จำนวน 30 คน (ชุมชนละ 15 คน ) การเก็บรวบรวมข้อมูลประกอบด้วยการศึกษาเอกสาร แบบประเมินสภาวะชุมชนแบบเร่งด่วน การศึกษาโดยการสังเกต การสัมภาษณ์แบบเจาะลึกและการสนทนากลุ่มย่อยแบบจัดตั้ง การวิเคราะห์ข้อมูลทำการวิเคราะห์ตามหลักตรรกะ(Logic) การวิเคราะห์จัดอันดับของสิ่งบ่งชี้ความเป็นธรรมตามความถี่ซ้ำจากผู้ให้ข้อมูลด้วยการให้รหัส(coding)ของแต่ละข้อความย่อยและนำข้อมูลที่ได้มาตรวจสอบความน่าเชื่อถือในลักษณะการเห็นร่วมกัน(Shared Viewing) จากเวทีการสนทนากลุ่มย่อย ผลการวิจัยพบว่า สิ่งบ่งชี้ความเป็นธรรมได้แก่  (1) มีการปรึกษาหารือกันอย่างสม่ำเสมอและสามารพูดคุยกันได้ (2) การไปมาหาสู่ เยี่ยมเยือนกัน/มีการสร้างความสัมพันธ์อย่างสม่ำเสมอ (3) สามารถทำงานร่วมกันได้/มีน้ำใจต่อกัน (4) การให้เกียรติกัน/ถ้อยทีถ้อยอาศัยกัน (5) การให้กำลังใจ/ช่วยเหลือกันในยามลำบาก (6) การปรึกษาหารือกันอย่างสม่ำเสมอ (7) ชาวบ้านมีความรักสามัคคีกัน (8) ชาวบ้านมีสิทธิ เสรีภาพในการดำเนินชีวิตโดยไม่เบียดเบียนให้คนอื่นเดือดร้อนทุกคนมีสิทธิในการใช้ประโยชน์จากแหล่งสาธารณะเท่าเทียมกัน (9) สามารถพูดคุยกันได้ (10) การให้เกียรติกัน ฟังกันและกัน และ (11) มีผู้นำที่ดูแลเอาใจใส่ประชาชนและให้ข้อมูลข่าวสารแก่ประชาชนอย่างทั่วถึงและถูกต้อง