แนวคิดทางการเมืองและสังคมในวรรณกรรมเรื่องสั้นรางวัลพานแว่นฟ้า 2559-2564

บทคัดย่อ

วรรณกรรมรางวัลพานแว่นฟ้า เป็นรางวัลที่มอบให้แก่วรรณกรรมการเมืองประเภทเรื่องสั้นและกวีนิพนธ์ที่แสดงความคิดเห็นทางการเมืองและสนับสนุนประชาธิปไตย รวมทั้งสร้างความตระหนักรู้เกี่ยวกับประชาธิปไตยในสังคมไทย เป็นรางวัลที่ได้รับการยอมรับอย่างกว้างขวางในด้านวรรณกรรมเรื่องสั้น สาขาวรรณคดีการเมือง ที่เริ่มประกวดโดยรัฐสภาไทย บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาวิเคราะห์แนวคิดทางการเมืองและสังคมในวรรณกรรมเรื่องสั้น เป็นการศึกษาเฉพาะเรื่องสั้นรางวัลพานแว่นฟ้าแห่งรัฐสภาไทย เลือกศึกษาแบบเจาะจงจากรางวัลชนะเลิศและรางวัลรองชนะเลิศประเภทเรื่องสั้น ในปี พ.ศ. 2559-2564 จำนวน 17 เรื่อง แบ่งเป็นวรรณกรรมเรื่องสั้นที่ได้รับรางวัลชนะเลิศ มีจำนวน 6 เรื่อง และรางวัลรองชนะเลิศ มีจำนวน 11 เรื่อง โดยเป็นการวิจัยเอกสาร โดยการวิพากษ์สังคมผ่านกรอบแนวคิดความสัมพันธ์ของมนุษย์ สังคม และรัฐ ผลการวิจัยพบว่า วรรณกรรมเรื่องสั้นรางวัลพานแว่น เป็นวรรณกรรมร้อยแก้วที่มีเนื้อหาเน้นหนักไปในทางการเมืองโดยการสะท้อนแนวคิดทางการเมืองและสังคมของผู้แต่งผ่านเนื้อเรื่องที่มีความสัมพันธ์กับวิวัฒนาการของสังคมการเมืองอย่างใกล้ชิดเสมือนกระจกเงาที่สะท้อนให้เห็นสภาพความเป็นอยู่และความเป็นไปของสังคมการเมืองไทย เหตุการณ์ที่เกิดขึ้นในวรรณกรรมมีประเด็นสำคัญทางสังคม ได้แก่ ภาพสะท้อนความขัดแย้งในสังคม ภาพสะท้อนการศึกษา ภาพสะท้อนครอบครัวในสังคม ภาพสะท้อนความไม่เท่าเทียม และภาพสะท้อนความเชื่อ โดยสามารถแบ่งแนวคิดทางการเมืองและสังคมได้ 5 ประเด็นคือ แนวคิดอำนาจทางการเมืองการปกครอง แนวคิดการมีส่วนร่วมทางการเมือง แนวคิดพฤติกรรมทางการเมือง แนวคิดสิทธิและหน้าที่พลเมือง และแนวคิดความขัดแย้งทางการเมือง