การพัฒนาศักยภาพการจัดการทุนชุมชนบ้านซาง ตำบลขี้เหล็ก อำเภอแม่ริม จังหวัดเชียงใหม่

บทคัดย่อ

ทิศทางการพัฒนาประเทศในระยะแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติเกือบทุกฉบับจึงเน้นการสร้างภูมิคุ้มกันในมิติต่างๆ เพื่อให้การพัฒนาประเทศสู่ความสมดุลและยั่งยืนโดยนำทุนของประเทศที่มีศักยภาพมาใช้ประโยชน์อย่างบูรณาการและเกื้อกูลกันพร้อมทั้งเสริมสร้างให้แข็งแกร่งเพื่อเป็นรากฐานการพัฒนาประเทศ ดังนั้นงานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อสำรวจและจัดทำข้อมูลแผนที่ทุนชุมชนบ้านซาง 2) เพื่อศึกษาศักยภาพการจัดการทุนชุมชนบ้านซาง รูปแบบวิจัยเป็นแบบผสานวิธี พื้นที่วิจัย คือ บ้านซาง ตำบลขี้เหล็ก อำเภอแม่ริม จังหวัดเชียงใหม่ กลุ่มตัวอย่าง คือ ผู้นำชุมชน ประชาชน เจ้าหน้าที่รัฐ จำนวน 98 คน ใช้การคัดเลือกแบบง่าย เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยมี 4 ชนิด ได้แก่ แบบสอบถาม แบบสังเกตแบบมีส่วนร่วม แบบสัมภาษณ์เชิงลึก และการสนทนากลุ่ม วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้ค่าร้อยละ และค่าเบี่ยงเบนมาตรฐาน และการเขียนบรรยายเชิงพรรณนา ผลการวิจัยพบว่า 1) ชุมชนบ้านซางมีทุนชุมชน 6 ด้านได้แก่ ทุนมนุษย์ ทุนสังคม ทุนเงิน ทุนกายภาพ ทุนธรรมชาติและทุนทางปัญญาและวัฒนธรรม ซึ่งทุนชุมชนเหล่านั้น ยังไม่ได้มีการเก็บข้อมูลและจัดทำแผนที่ทุนชุมชนไว้อย่างชัดเจน ซึ่งสุ่มเสี่ยงต่อการสูญหายและหลงลืมไปได้ในอนาคต 2) ชุมชนมีศักยภาพในการจัดการทุนชุมชนและทำให้คนในชุมชนเห็นคุณค่าและสร้างมูลค่าให้กับทุนชุมชนเหล่านั้นได้ องค์ความรู้จากงานวิจัยนี้ คือ แนวทางการพัฒนาศักยภาพการจัดการทุนชุมชนแบบมีส่วนร่วม 3 ระยะ คือ 1) ระยะการวางแผนและวินิจฉัย การเตรียมชุมชน การวิเคราะห์สถานการณ์และกำหนดปัญหา 2) ระยะดำเนินกิจกรรม การพัฒนาศักยภาพแกนนำ การกำหนดกิจกรรม 3) ระยะสรุปและประเมินผล การประเมินสถานการณ์ การสะท้อนคิดและนำเสนอข้อมูล การสร้างเครือข่ายสุขภาพเพื่อการพึ่งตนเอง การหาความตรงและสะท้อนคิด