การปกครองตามหลักธรรมของพุทธศาสตร์

บทคัดย่อ

สังคมของมนุษย์มีลักษณะความสัมพันธ์ซึ่งกันและกันหลายรูปแบบ เช่น การนับถือศาสนา การศึกษา หน้าที่การงาน ฐานะทางสังคม ภูมิลำเนาที่อยู่อาศัยฯ และในสังคมจะมีการปกครองเกิดขึ้นในทุกสังคม เพื่อให้มนุษย์ในสังคมต่าง ๆ สามารถอยู่ร่วมกันอย่างสงบสุข จึงต้องมีการวางระเบียบกฎเกณฑ์ในการปกครอง จนพัฒนาเป็นระบอบการปกครองต่าง ๆ เช่น การปกครองในระบอบประชาธิปไตย อันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข สำหรับพระพุทธศาสนาในฐานะเป็นสถาบันหลักศูนย์รวมจิตใจของสังคมไทย และมีคำสอนของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า คนในสังคมจึงได้รับอิทธิพลที่เกี่ยวกับแนวคิดทางการการบริหารและการปกครองมาจากหลักธรรมคำสอนของพระพุทธศาสนา โดยเฉพาะหลักธรรมที่นำมาจากคัมภีร์พระไตรปิฎกหลักแห่งการบริหารและการปกครองกายและใจของนักปกครองที่มีคุณธรรมในการปกครองผู้ใต้บังคับบัญชา  หลักธรรมในการปกครองตามแนวพุทธศาสตร์ที่สำคัญ ได้แก่ (1) หลักพรหมวิหาร : หลักคุณธรรมที่ทำให้ผู้ประพฤติปฏิบัติตามเป็นผู้ประเสริฐคำว่า "พรหมวิหาร" กล่าวคือ ธรรมอันเป็นที่อยู่ของพรหม การยึดถือหลักธรรมดังกล่าวจะทำให้สามารถอยู่ร่วมกับผู้อื่นได้อย่างมีความสุข (2) หลักทศพิธราชธรรม 10 : จริยวัตรที่พระเจ้าแผ่นดินทรงประพฤติเป็นหลักธรรมประจำพระองค์ (3) หลักสัปปุริสัทธรรม 7 : ธรรมของสัตบุรุษ, ธรรมที่ทำให้เป็นสัตบุรุษ, คุณสมบัติของคนดี, ธรรมของผู้ดี หรือคนที่แท้ซึ่งมีคุณสมบัติของความเป็นคนที่สมบูรณ์ (4) หลักอปริหานิยธรรม 7: ธรรมไม่เป็นที่ตั้งแห่งความเสื่อม เป็นธรรมที่ทำให้ไม่เสื่อม เกิดความเจริญทั้งส่วนตนและส่วนรวม นำความสุขความเจริญมาสู่หมู่คณะฝ่ายเดียว เป็นหลักธรรมที่เน้นความรับผิดชอบต่อส่วนรวมก่อเกิดเป็นความสามัคคีของหมู่คณะ