บทบาทของรายการเวทีสาธารณะกับการสร้างการมีส่วนร่วมในการเปลี่ยนแปลงประเด็นทางสังคม

บทคัดย่อ

การวิจัยได้มุ่งศึกษา “รายการเวทีสาธารณะ” ทางสถานีโทรทัศน์ไทยพีบีเอส โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษากระบวนการและผลของการสร้างการมีส่วนร่วมของรายการเวทีสาธารณะในการเปลี่ยนแปลงประเด็นทางสังคม โดยใช้เครื่องมือในการรวบรวมข้อมูลประกอบด้วยการศึกษาจากเอกสาร (Documentary Research) การสัมภาษณ์แบบเจาะลึก (Depth Interview) จากผู้ให้ข้อมูลหลัก (Key Informants) พร้อมกับ วิเคราะห์ประเด็นจากเทปบันทึกรายการ (Content Analysis) การสังเกตการณ์แบบมีส่วนร่วม (Participant Observation) สนทนากลุ่ม (Focus Group)ผลวิจัยพบว่า รายการเวทีสาธารณะ ซึ่งเป็นรายการที่เกิดขึ้นและอยู่ภายใต้องค์กรสื่อสาธารณะไทยพีบีเอส โดยมีหลักการในการทำงานคือมีความเป็นอิสระในการดำเนินงาน จากการศึกษาประเด็นการนำเสนอรายการได้ให้สัดส่วนการนำเสนอประเด็นปฏิรูปมากที่สุด โดยรองลงมาคือ ประเด็นเกี่ยวกับผลกระทบจากนโยบายรัฐหรือโครงการขนาดใหญ่ ประเด็นเกี่ยวกับสิ่งแวดล้อมและภัยพิบัติ ประเด็นเกี่ยวกับชุมชนสังคมและวัฒนธรรม ประเด็นเกี่ยวกับสิทธิมนุษยชน และประเด็นเกี่ยวกับการเมืองการปกครอง แม้ว่าประเด็นที่ถูกนำเสนออกมาในระดับที่แตกต่างกันไป แต่มักเชื่อมโยงและมีผลกระทบไปถึงในระดับนโยบายเกือบทุกกรณีรายการได้ทำให้เกิดการมีส่วนร่วม ดังนี้ 1) มีส่วนร่วมในฐานะเป็นแหล่งข่าวหรือเจ้าของประเด็น 2) มีส่วนร่วมวางแผนกำหนดเนื้อหารายการ 3) มีส่วนร่วมในรายการ 4) มีส่วนร่วมในการขับเคลื่อนประเด็น 5) มีส่วนร่วมในการแสดงความคิดเห็นต่อเนื้อหารายการ แต่ทั้งนี้ผลกระทบและการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นยังอยู่ในระดับที่น้อยมาก อย่างไรก็ดีสิ่งที่เป็นจุดเด่นของรายการคือ สามารถสร้างการรวมกลุ่มและเสริมพลังพลของภาคพลเมือง ทำให้เห็นว่ากลุ่มคนเหล่านี้มีตัวตน มีอำนาจ มีอัตลักษณ์