ภาวะผู้นำของผู้บริหารโรงเรียนที่เป็นเลิศตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง: การศึกษาเพื่อสร้างทฤษฎีฐานราก

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อเสนอข้อสรุปเชิงทฤษฎีฐานรากเกี่ยวกับลักษณะ เงื่อนไขและกระบวนการเกิด และผลสืบเนื่องที่เกิดขึ้นจากภาวะผู้นำโรงเรียนที่เป็นเลิศตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ผู้วิจัยเลือกพื้นที่ที่จะศึกษาด้วยวิธีการเลือกเชิงทฤษฎี เครื่องมือในการเก็บรวบรวมข้อมูลได้แก่ แบบวิเคราะห์เอกสาร แบบบันทึกการสังเกต แบบสัมภาษณ์เชิงลึก และแบบบันทึกการจัดสนทนากลุ่ม ผู้ให้ข้อมูลหลักได้แก่ ผู้ที่มีส่วนเกี่ยวข้องกับการจัดการศึกษา ของโรงเรียน การวิเคราะห์ข้อมูลใช้วิธีการแปลความและตีความจากข้อมูล แล้วสร้างมโนทัศน์ขึ้นโดยอาศัยความไวเชิงทฤษฎีและใช้โปรแกรม Atlas.ti7 ช่วยในการจัดระบบข้อมูล ผลการวิจัยพบว่า 1) ลักษณะภาวะผู้นำโรงเรียนที่เป็นเลิศตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง คือ โรงเรียนที่มีวิถีการดำเนินงานโดยใช้การบริหารจัดการแบบมีส่วนร่วม มีการทำงานเป็นทีม มีการกระจายความเป็นผู้นำและมีวัฒนธรรมการทำงานที่เน้นผลสำเร็จตามเป้าหมาย 4 ด้าน คือ ด้านการบริหารงานเชิงคุณภาพ ด้านการเรียนรู้ ด้านการบริหารแบบโรงเรียนเป็นฐาน และด้านหน้าที่ทางการบริหาร 2) เงื่อนไขและกระบวนการเกิดภาวะผู้นำโรงเรียนมี 2 เงื่อนไข คือ เงื่อนไขจากภายนอกโรงเรียน ได้แก่ ยุทธศาสตร์ชาติ 20 ปี และนโยบายกระทรวงศึกษาธิการ และเงื่อนไขภายในโรงเรียน ได้แก่ การประกันคุณภาพการศึกษา และวิสัยทัศน์โรงเรียน ส่วนกระบวนการเกิดภาวะผู้นำโรงเรียนมี 3 กระบวนการ ได้แก่ การแก้ปัญหาและการตัดสินใจ การปรับปรุงงานและพัฒนางานอย่างต่อเนื่อง และวัฒนธรรมมุ่งผลสำเร็จ 3) ผลสืบเนื่องที่เกิดขึ้นจากภาวะผู้นำโรงเรียนแบ่งออกเป็น 6 ด้าน คือ ด้านนักเรียน ได้แก่ วิชาการดี มีคุณลักษณะ ที่พึงประสงค์ มีความสุขและภูมิใจ ด้านครู ได้แก่ ภาวะผู้นำครู การพัฒนาตนเองและทีมงาน การปรับแนวคิดและพฤติกรรม การมีขวัญและกำลังใจ ด้านผู้บริหาร ได้แก่ มีชื่อเสียงเกียรติยศและความภาคภูมิใจ คุณลักษณะที่ดีของนักบริหาร ด้านโรงเรียนได้แก่ มีชื่อเสียงและเป็นต้นแบบที่ดี มีสภาพแวดล้อมที่ดี และมีแหล่งเรียนรู้ที่ดี ด้านชุมชน ได้แก่ การมีส่วนร่วม ความสัมพันธ์ที่ดี และการแบ่งปัน และด้านสังคม ได้แก่ ความสามัคคี ให้ความสำคัญกับการศึกษา และองค์ความรู้ที่มีประโยชน์