การแสดงเจตนาและการยอมรับในสัญญาซื้อขาย : พัฒนาการกฎหมายการซื้อขายของประเทศไทยจากอดีตถึงปัจจุบัน

บทคัดย่อ

           ปัจจุบันการซื้อขายระหว่างกันได้เปลี่ยนแปลงไปด้วยเทคโนโลยีการติดต่อสื่อสารที่ทันสมัย สามารถทำการซื้อขายสินค้าระหว่างกันได้อย่างรวดเร็ว  การทำสัญญาซื้อขายระหว่างกันจึงเป็นเรื่องที่ง่ายและสะดวก ทำให้เกิดสัญญารวมทั้งเกิดความซับซ้อนของการซื้อขายระหว่างกันเพิ่มขึ้น   เกิดประเด็นปัญหาที่ต้องทำให้ การพิจารณาในเรื่องรูปแบบของสัญญาซื้อขายสินค้าขึ้น  กฎหมายแพ่งและพาณิชย์ปัจจุบันของไทยจึงไม่อาจตอบสนองต่อการเปลี่ยนแปลงดังกล่าวได้ เป็นผลให้เกิดความไม่แน่นอนในสิทธิหน้าที่ของคู่สัญญา รวมทั้งเรื่องของการแสดงเจตนาของคู่สัญญาที่ถือว่ามีความสำคัญอย่างยิ่ง  เพราะเป็นหลักการทางกฎหมายอย่างหนึ่งของการเริ่มสัญญาหรือถือได้ว่าเป็นบ่อเกิดของสัญญาซื้อขาย  ซึ่งมีองค์ประกอบที่สำคัญคือ การซื้อขายเป็นสัญญาอย่างหนึ่งคือเป็นสัญญาต่างตอบแทนระหว่างผู้ซื้อกับผู้ขาย  ต้องมีการโอนกรรมสิทธิ์  ต้องมีวัตถุของสัญญาซื้อขายคือ ทรัพย์สิน และต้องมีการชำระราคา  ซึ่งการจะเกิดสัญญาซื้อขายขึ้นได้ ต้องดูถึงบ่อเกิดของสัญญาและต้องดูเรื่องเจตนา  ปัจจุบันได้มีการตราพระราชบัญญัติว่าด้วยธุรกรรมทางอิเล็กทรอนิกส์ พ.ศ. 2544 ขึ้น  เพื่อเป็นส่วนเสริมหรือประกอบกฎหมายที่ใช้บังคับอยู่ในปัจจุบัน   โดยกฎหมายธุรกรรมฯนี้มิได้เข้าไปแทนที่บทบัญญัติในกฎหมายฉบับอื่นแต่อย่างใด  แต่ได้บัญญัติรองรับเรื่องการแสดงเจตนาที่เป็นข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์ ในระหว่างผู้ส่งข้อมูลและผู้รับข้อมูล การแสดงเจตนาหรือคำบอกกล่าวซึ่งสามารถทำเป็นข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์ได้  และห้ามมิให้ปฏิเสธการมีผลทางกฎหมายของสัญญาเพียงเพราะเหตุที่สัญญานั้นได้ทำคำเสนอหรือคำสนองเป็นข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์  แต่กำหนดยกเว้นมิให้ใช้บังคับในธุรกรรมเกี่ยวกับครอบครัวและธุรกรรมเกี่ยวกับมรดก  

ปัญหาการเกิดขึ้นของสัญญาในการซื้อขายสินค้าในปัจจุบัน แม้จะมีการออกกฎหมายที่รองรับเอกสารอิเล็กทรอนิกส์แล้ว  แต่ก็ยังอยู่ในขอบเขตของความหมายของการเกิดของสัญญาที่มีอยู่แต่เดิม คือ ปัญหาเรื่องแบบของสัญญาและข้อกำหนดเกี่ยวกับหลักฐานเป็นหนังสือ และปัญหาเรื่องคำเสนอคำสนองไม่ถูกต้องตรงกัน   ประเทศไทยควรมีการแก้ไขกฎหมายและเพิ่มเติมในประเด็นนี้  โดยนำหลักเรื่องการคงสภาพของสัญญานำมาใช้บังคับร่วม โดยใช้แนวทางของหลักการของการคัดออก (Knock Out Rule)   แบบของสัญญาและหลักฐานเป็นหนังสือควรแก้ไขเรื่องสัญญาไม่จำเป็นต้องมีแบบ (Freedom from Form) ในรูปแบบที่เปลี่ยนแปลงไปในการทำสัญญาซื้อขาย เช่น กระดาษก็กลายเป็นข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์ รับรองลายเซ็นอิเล็กทรอนิกส์หรือเสียงอิเล็กทรอนิกส์  โดยรูปแบบของสัญญาไม่ควรจำกัดอยู่แค่รูปแบบเดิม  ดังนั้นควรมีการออกกฎหมายที่จะเป็นแนวทางในการปรับใช้กับกฎหมาย  อันจะช่วยให้การปรับเปลี่ยนหลักกฎหมายให้สามารถเข้ากับยุคสมัยได้ต่อไป