การปฏิรูปการศึกษาด้วยการเสริมสร้างศักยภาพการเรียนรู้การคิดแก้ปัญหา

Abstract

” การศึกษาเป็นรากฐานของสังคม “ สำนวนนี้ยังใช้ได้ดีกับทุกยุคทุกสมัย การศึกษามีบทบาทสำคัญในการพัฒนาคนในทุก ๆ สาขาอาชีพ ให้เป็นผู้มีความรู้ ความเข้าใจในหลักการต่าง ๆ และนำความรู้นั้นมาใช้ในการดำรงชีวิตการได้รับการศึกษาที่ดีจึงเป็นเรื่องสำคัญ ซึ่งในประเทศที่พัฒนาแล้ว ได้ทุ่มเทการลงทุน เพื่อพัฒนาคนใน ประเทศให้เป็นผู้มีความรู้ด้วยการเปลี่ยนแปลงด้านการศึกษาหรือปฏิรูปการศึกษา ซึ่ง การปฏิรูปการศึกษา หมายถึง การเปลี่ยนแปลงโครงสร้าง รูปแบบกระบวนการจัดการเรียนการสอน การบริหารจัดการและระบบสนับสนุนต่าง ๆ ไมวาด้านงบประมาณ อุปกรณ์ 1 เครื่องมือหรือเทคโนโลยี ที่สำคัญคือการเปลี่ยนวิธีคิดใหม่ให้สอดรับกับสังคมใหม่ (คณะกรรมการการปฏิรูปการศึกษา, 2543) แนวทางการปฏิรูปการศึกษา ที่ได้ระบุไว้ในพระราชบัญญัติการศึกษา แห่งชาติ พุทธศักราช 2542 วา ” การปฏิรูปการศึกษา คือการปฏิรูปการเรียนรู้ของผู้เรียน “ การปฏิรูปการศึกษาจึง เป็นการเปลี่ยนแปลงขนานใหญ่ทั้งระบบ และต้องทำอย่างเป็นขั้นตอน เพื่อเปลี่ยนแปลงการศึกษาให้มีมาตรฐาน มากขึ้น ในปัจจุบันสภาพปัญหาการศึกษาที่ต้องมีการปฏิรูปมีหลายประการซึ่งมีประเด็นที่สำคัญดังนี้ (ยาเบ็น เรื่องจรูญศรี, 2552) 1. ปัญหาด้านคุณภาพ เมื่อกลำวถึงคุณภาพทางการศึกษาก็อาจหมายถึงคุณภาพและมาตรฐานการเรียน การสอน วิชาการต่าง ๆ ทุกระดับ และจะมีการอ้างอิงผลของการประเมินระดับนานาชาติวามาตรฐานการเรียนการสอนของไทยอยู่ในอันดับใด เช่น ผลของการประเมินผลสัมฤทธิ์ด้านคณิตศาสตร์ 1 ของนักเรียนมัธยมศึกษาปีที่ 2 ของ ไทยในโครงการทิมส 1 (TIMSS) ของสมาคมนานาชาติว่าด้วยการประเมินผลทางการศึกษา กลำววาไทยอยู่ในอันดับที่ 28 ( เด็กไทยอ่อนวิทย 1-คณิต, 2555) ในขณะที่เกาหลีใต้ สิงคโปร 1 และไต้หัวน อยู่ที่อันดับ 1 , 2 และ3 ตามลำดับ ซึ่งพบจุดบกพร่องอยู่ที่การสอนที่ไม่เน้นการคิดแก้ปัญหาการเรียนรู้ของผู้เรียน คือสอนในกรอบของความรู้ที่ปรากฏ ตามตัวอักษรของตำรายึดติดกับวิธีการสอนแบบเดิมคือใช้วิธีการสอนเป็นแบบการบรรยาย จึงทำให้เกิดข้อจำกัดใน การพัฒนาทักษะทางการคิด ไม่ได้สอนให้เข้าใจถึงที่มาที่ไปของสูตรสำเร็จเหลำนั้น ส่วนใหญ่เป็นการเรียนการสอน ในรูปแบบการท่องจำมากกว่าการใช้ความเข้าใจ (คณะกรรมการการศึกษาแห่งชาติ,2543) 2. ปัญหาของการกระจายโอกาสและความเสมอภาคทางการศึกษา โดยส่วนมากความชอบธรรมทาง สังคมที่เกิดจากกลไกของระบบเศรษฐกิจมักจะมีแนวโน้มช่วยเหลือให้ผู้เข้มแข็ง ได้เปรียบผู้ที่อ่อนแอกวาช่วยให้คน ที่มีฐานะดีทางเศรษฐกิจและสังคมได้เปรียบด้านกิจการการศึกษา และด้านอื่น ๆ มากกว่าผู้ยากไร้และขาดปัจจัยด้าน การเงิน สังคมของผู้มีฐานะดีจะเกิดขึ้นกับคนบางกลุ่มจึงทำให้เกิดช่องวางระหว่างคนรวยกับคนจนมากเกินไป (วิทยากร เชียงกูล, 2552) ดังนั้นการได้รับโอกาสทางการศึกษาจึงเป็นเรื่องยากสำหรับคนที่มีฐานะลำบากทาง เศรษฐกิจ เพราะแม้วามีการกระจายโอกาสทางการศึกษาแต่คนจนก็ไม่สามารถเข้าถึงการศึกษาที่มีคุณภาพได้ 3. ปัญหาของการจัดการศึกษาตลอดชีวิต เป็นประเด็นของการใช้โอกาสให้เกิดประโยชน์ 1 สูงสุดทาง การศึกษาแก่ประชาชน ในบริบทของสังคมข้าวสาร และการปฏิวัติด้านเทคโนโลยีของการสื่อสาร ควรจะปรับให้เกิดระบบการศึกษาตลอดชีวิตได้ และประกอบกับความจำเป็นของสังคมแบบใหม่ที่จะต้องเผชิญกับวิกฤติการณ์ ทาง เศรษฐกิจและสังคม ในอนาคตจำเป็นต้องใช้การศึกษาเป็นเครื่องมือปรับความสามารถและทักษะ ของมนุษย์ ให้สามารถเผชิญกับปัญหาใหม่ ๆ และแก้ไขปัญหาใหม่ ๆ ได้ เช่น ปัญหาของวิกฤติการณ์ การเงินการคลัง การเศรษฐกิจ ในปัจจุบัน และผลกระทบ โดยเฉพาะด้านอาชีพการงาน เป็นต้น ๔. ปัญหาของการระดมกำลังเพื่อการศึกษา ปัญหานี้สัมพันธ์ กับการศึกษาตลอดชีวิต หากจะให้เกิด การศึกษาตลอดชีวิตก็จำเป็นที่ทุก ๆ ส่วนของสังคมต้องตระหนี่กในภาระหน้าที่ทางการศึกษาของตน ตั้งแต่สถาบัน ครอบครัว ชุมชน องค์ กรวิชาชีพ สถาบันศาสนา สำนักงาน บริษัทห้างร้านและเอกชน สื่อสารมวลชน สถาบัน การเมืองทุก ๆ ส่วนในสังคมล้วนแล้วแต่เป็นทรัพยากรทางการศึกษา สามารถมีส่วนร่วมได้ทั้งนั้น