ภูมิปัญญาท้องถิ่นในการอนุรักษ์ความหลากหลายทางชีวภาพของเห็ดในป่าชุมชนโคกใหญ่ เพื่อการใช้ประโยชน์อย่างยั่งยืน

บทคัดย่อ

   การวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาภูมิป๎ญญาท้องถิ่นที่เกี่ยวกับ ชนิดของเห็ด แหล่งที่เกิด วิธีการหาเห็ด และการเก็บเห็ด รวมทั้งการอนุรักษ์เห็ดและแหลง่เกิดเห็ดในปุาชุมชนโคกใหญ ่อําเภอวาปีปทุม จังหวัดมหาสารคาม กลุ่มตัวอย่าง จํานวน 75 คน จากหมู่บ้านรอบปุาชุมชนโคกใหญ่ แยกเป็นกลุ่มผู้นําหาเห็ด จํานวน 5 คน กลุ่มผู้รู้ เกี่ยวกับเห็ด จํานวน 70 คน ระยะเวลาที่ทําการศึกษาระหว่างเดือนตุลาคม พ.ศ. 2555 – กันยายน พ.ศ. 2556 เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย ได้แก่ แบบสําภาษณ์แบบมีโครงสร้าง และแบบสังเกตแบบมีส่วนร่วม นําข้อมูลมาวิเคราะห์ โดยใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพ และนําเสนอผลการวิจัยแบบพรรณนาวิเคราะห์ ผลวิจัย พบว่าชนิดของเห็ดที่พบมี จํานวน 46 ชนิด แหล่งที่พบเห็ด มีอยู่ 5 ลักษณะ คือ 1) เห็ดที่เกิดในที่ โล่งและพื้นหญ้า ได้แก่ เห็ดแทดเห็ดทา ( Diminutive Agaricus) เห็ดตะปูอ (Calvatia cranifoomis Coker et Couch) เห็ดตะปูู (Calvatia boninensis) 2) เห็ดที่เกิดกับตอไม้หรือขอนไม้ ได้แก่ เห็ดกระด้าง (Lentinus polychrous Lev.) เห็ดขอนขาว (Lentinus squarrosulas Mont.) เห็ดหูหนู ( Auricularia auricula Judae.) เห็ดเพ็ก ( Lentinus strigoeue (Schw)Fr.) 3) เห็ดที่เกิดใต้ผิวดิน ได้แก่ เห็ดเผาะหนัง (Geastrum saccatum Fr.) เห็ดเผาะฝูาย ( Astraeus hygrometricus (Pers.) Morgan) เห็ดตาโล่ (Calostoma lutescens) 4) เห็ดที่ เกิดบริเวณจอมปลวก ได้แก่ เห็ดปลวกขาว (Calvatia boninensis) เห็ดปลวกจิก (Termitomyces microcarpus (Berk.et Broome) Heim) เห็ดปลวกน้อย (Termitomyces microcarpus) และ5) เห็ดที่เกิดบน พื้นดินใต้ต้นไม้หรือใบไม้ ได้แก่ เห็ดระโงกเหลือง ( Amanita hemibapha (Berk. Et Broome) Sacc subspjavanica Corneret Bas) เห็ดไค (Russula delica Fr.) เห็ดหน้าแหล่ (Russula cyanoxantha Schaeff.ex Fr.) เห็ดผึ้ง (Heimiell retispora (Pat,and Bak.)) สําหรับวิธีการหาเห็ดและเก็บเห็ดนั้นชาวบ้านจะ สังเกตจากหลายลักษณะ เช่น อากาศร้อนอบอ้าวมากหลังฝนตก 3-4 วัน รู้สึกอึดอัด มีเหงื่อซึมที่จมูก ขี้ไคลเปื่อย จะ เป็นสิ่งบ่งชี้ว่าจะต้องเริ่มออกไปหาเห็ดได้แล้ว วิธีการอนุรักษ์เห็ดและแหล่งที่เกิดเห็ด ภูมิป๎ญญาท้องถิ่นของ ชาวบ้านมีการถ่ายทอดจากคนรุ่นเก่าสู่คนรุ่นใหม่ ให้รู้สึกรักและหวงแหนปุาและเห็ดจากปุา โดยไม่เก็บเห็ดที่เล็ก