บทบาทเยาวชนในประเพณีแห่เทียนพรรษา : บทสะท้อนช่องว่าง ของกระบวนการเรียนรู้และสืบสานวัฒนธรรมท้องถิ่นจังหวัดอุบลราชธานี

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาเพิ่ิื่อศึกษากระบวนการเปลี่ยนแปลงทางสังคม เศรษฐกิจ
วัฒนธรรมของท้องถิ่นที่มีต่อวิถีชีวิตและการถ่ายทอดค่านิยมดั้งเดิมเกี่ยวกับประเพณีแห่เทียนพรรษา
ของชุมชนอุบลราชธานี และศึกษากระบวนการเรียนรู้ทางวัฒนธรรมของประเพณีแห่เทียนพรรษา ใน
กลุ่มเยาวชนอุบลราชธานี
1. บทบาทของเยาวชน ด้วยความสำนึกในอดีตจึงถือเสมือนว่าเป็นรากฐานสำคัญของชีวิตใน
สังคมทุกคนในสภาวะที่คนในสังคมเก่า สร้างความเป็นผู้มีจิตสำนึกต่อส่วนรวมในชุมชนลูกหลาน
เยาวชนมีความหนักแน่น และมีพลังมากกว่า จากการพิจารณาความสัมพันธ์ของคนในชุมชนนั้นกับอดีต
ดังจะเห็นได้จากประเพณีพิธีกรรมต่าง ๆ ล้วนแล้วแต่ถูกประสาน ร้อยรัด เชื่อมโยงคนในรุ่นอดีตักบ
สังคมที่ในอดีตที่ฝานมายาวนาน แต่ไม่ได้ ผ่านเลยไป จิตวิญญาณของบรรพบุรุษนั้นได้รับการสืบทอด
ด้วยความเคารพยาเกรง ความสัมพันธ์ที่แน่นแฟน จนกลายเป็นเอกภาพเป็นอันหนึ่งอันเดี่ยวกันอดีตักบ
ปัจจุบันกลายเป็นเพียงเสี้ยวส่วนหนึ่งของนิรันดรกาลซึ่งจะหวนกลับคืนมาทุกครั้งที่เริ่มประเพณีใหม่ นั้น
คือการหวนกลับคืนมาของอดีต เป็นปัจจุบันอีกครั้งหนึ่ง ความเก่าแก่ของงานประเพณีในชุมชนท้องถิ่น
ประเพณีแห่เทียนเข้าพรรษา ของจังหวัดอุบลราชธานี้ไม่ได้ถูกทำให้เลือนหายไปจากความสำนึกของคน
ในชุมชน ไม่ว่าจะเป็นคนรุ่นเก่า หรือคนรุ่นใหม่ เพราะเท่าที่ผ่านประสบการณ์มายาวนานสำนึกในอดีต
ยังตราตรึงแน่นอย่างลึกซึ่งกับ วิถีชีวิตและแนวความคิดของคนในชุมชน
2. ด้านประเพณีการแห่เทียนพรรษา ประเพณีแห่เทียนพรรษา เกิดจาก ” ภูมิปัญญาชาวบ้าน “ สืบ
สานเป็น ” ภูมิปัญญาท้องถิ่น “ ก่อให้เกิด ” ภูมิพลังเมือง“ สร้างชุมชนให้เข้มแข็ง ประชาคมเป็นปึกแผ่น
มั่นคง แก้ไขปัญหาสำคัญของชาติได้ในการร่วมเป็น ” ภูมิพลังแผ่นดิน “ ประเพณีแห่เทียนพรรษา
อุบลราชธานีจึงเชิดชูเทิดทูน 3 สถาบันสำคัญสูงสุด คือชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์ ดำรงจิรัฐติกาล
หลอมใจถวายเทียนพรรษา น้อมบูชาพระรัตนตรัย ศรัทธาธรรมนำชาติไทย ถวายไท้มหาราชัน ชาว
อุบลราชธานี้ต่องนึกคิดไว้ว่า ” ประเพณีแห่เทียนพรรษาเป็นทุนทางสังคม ที่บรรพบุรุษสั่งสมนับร้อยปี มีจิต
วิญญาณและเป็นเอกลักษณ์ของอุบลราชธานี การนำงานประเพณีแห่เทียนพรรษาสู่สากลเพื่อส่งเสริมการ
ท่องเที่ยวันั้น จำเป็นต้องยึดมั่นแก่นแท้ของเทียนพรรษาเป็นสิ่งสำคัญ แล้วผสมผสานภูมิปัญญาดั้งเดิมให้
กลมกลืนกันอย่างลงตัว ไม่ขัดเขินในลักษณะ ” อนุรักษ์ของเดิม ก่อนส่งเสริมของใหม่ “ จึงเป็นหน้าที่ี่ของ
ลูกหลานชาวเมืองอุบลที่ตองอูนุรักษ์และสืบสานให้ประเพณีเทียนพรรษายืนยงคงอยู่คู่อุบลราชธานีตลอดไป
3. ด้านการให้ความรู้และการเผยแพร่ประเพณี การจัดงานแห่ประเพณีเทียนพรรษาแต่ละปีของ
จังหวัดอุบลราชธานี เป็นการสืบทอดภูมิปัญญาและมีส่วนในการอนุรักษ์ประเพณีแห่เทียนพรรษาของ
จังหวัดอุบลราชธานี เพราะว่าคุ้มวัดและชุมชนเป็นแหลงศูนย์รวมสร้างต้นเทียนพรรษาและให้ความรู้ใน
ด้านประเพณีแห่เทียนพรรษาอยู่แล้ว เยาวชนต้องจะอยากจะทำ เพราะเยาวชนให้ความสำคัญ การสืบ
ทอดจะเกิดขึ้นได้ก็ต้องมีศรัทธาอยากที่จะทำมีภูมิภาคใจ ทำอย่างไรจะให้เยาวชนลูกหลานได้เห็น
ความสำคัญของจุดนี้ แล้วการสืบทอดก็จะเกิดขึ้นเองเพราะว่ารักและห่วงแหนจึงจะเกิดความร่วมมือขึ้น
ในของเยาวชนกับวัดและชุมชนได้ในที่สุดนโยบายของรัฐต้องสอดคล้องและสนับสนุนกิจกรรมประเพณี
แห่เทียนพรรษา จึงจะสามารถสืบทอดภูมิปัญญาการทำเทียนพรรษาของจังหวัดอุบลราชธานี ทำให้
เยาวชน เข้าวัดทำเทียนร่วมมีบทบาทอย่างมากในการเป็นศูนย์รวมในการให้ความรู้ในด้านประเพณีแห่
เทียนพรรษาประเภทต่าง ๆ ให้มีการถ่ายทอดวิชาการในการติดพิมพ์และการแกะสลักเทียนทุกขั้นตอน
ให้เด็กได้เรียนรู้ และมีการถ่ายทอดต่อ ๆ ไป ตลอดจนหาวิธีการทำให้เทียนพรรษาอยู่ได้นานใน
สภาพการณ์ปัจจุบัน และอยากให้หน่วยงานของรัฐหรือข้าราชการผู้ใหญ่เข้ามาส่งเสริมอย่างยั่งยืน
4. ด้านการแก้ปัญหาในการอนุรักษ์พลังแห่งความทันสมัยและผลกระทบต่อค่านิยมงาน
ประเพณีแห่เทียนพรรษางานประเพณีแห่เทียนพรรษามีมากมายหลายด้าน โดยเฉพาะด้านการประกวด
ประชั้นแข่งขันกันจนเกินงาม ควรแข่งขันอย่างสร้างสรรค์ ,สมานฉันท์ ,กัลยาณมิตร โดยแบ่งประเภทการ
ประกวดกระจายออกไปให้ผู้เริ่มพัฒนาฝีมือมีโอกาสชนะ,ชื่นชมร่วมกัน วิธีการแก้ไขปัญหาด้าน
งบประมาณดำเนินงานนี้ แต่ละปีมีปัญหามาตลอดต้องหาทางแก้ไขเป็นปี ๆ ไป ควรมีการจัดตั้งกองทุน
เพื่อพัฒนางานประเพณีแห่เทียนพรรษา อย่างเป็นรูปธรรมที่มั่นคง ตัวอย่างเช่น ” กองทุนชาวอุบลฯ คน
ละบาทอนุรักษ์เทียนนักปราชญ์เมืองอุบลฯ “ เป็นต้น จงนึกคิดอยู่เสมอว่า ” ประเพณีแห่เทียนพรรษา
เป็นทุนทางสังคมที่สะสมนับ 100 ปี มีจิต วิญญาณและเป็นเอกลักษณ์ของอุบลราชธานี ที่ตองอูนุรักษ์ไว้
ให้ยืนยงคงอยู่คู่เมืองอุบลราชธานีการพัฒน่าจะสามารถทำให้คนได้รับความสุข ความสบายมากกว่า จึง
มองไม่เห็นใน ความสำคัญที่จะอนุรักษ์ในงานประเพณีวัฒนธรรมของหมู่บ้านได้อีกต่อไป จิตสำนึกในการ
สร้าง บุญกุศลการสืบทอด อนุรักษ์งานประเพณีจึงเป็นเพียงการรื้อฟื้นอดีตที่ผ่านมาให้กลับมาใหม่ โดย
ไม่ได้ใส่ความรู้สึก การสร้างจิตสำนึกให้เกิดขึ้นในงานประเพณีเช่นดังเดิมงานประเพณีจึงเป็นเพียงการ
จัดกิจกรรมการร่วมกันของคนในหมู่บ้านที่สมาชิกทุกกลุ่มสามารถเข้าร่วมได้ โดยไม่มีการแบ่งชนชั้น
วรรณะ เป็นการเฉลิมฉลองที่บุคคลภายนอกและทุกคน ก็จะสามารถเข้าร่วมในงาน ได้โดยไม่รู้สึก
แตกต่างไปจากคนอื่นในงานประเพณี นอกจากนี้การเช้ามามีอำนาจของฝ่ายปกครองท้องถิ่นยังได้ฟ้าให้
ชุมชนสูญเสียอำนาจในการต่อรอง การตัดสินใจของตนเองไปการจัด ประเพณี เพื่อตอบสนองชื่อเสียง
สาระความบันเทิง การท่องเที่ยวทางวัฒนธรรมของชุมชนเท่าทีันระบบการคิดของคนในชุมชนเปลี่ยนไป
มีการคิดในรูปแบบเดี่ยวกัน ประเพณีไม่ได้ตอบสนอง ความรู้สึกร่วมกันของชุมชนเป็นเพียงวัฒนธรรม
ความบันเทิง ที่เผยแพร่ออกไปสู่สังคมอื่นที่สามารถจัดสร้างรูปแบบขึ้นมาใหม่ได้ ความสนุกสนาน ความ
ครึกครื้นอาจกลายเป็นแบบอย่างเป็นด้นแบบที่สร้างความเข้าใจให้แก่กลุ่มชาวบ้านกุลมีหนุ่ม-สาว กลุ่ม
วัยรุ่นเอาอย่างที่เหมาะสม ถูกต้องูฟาให้ความเป็นท้องถิ่นับนได้สูญหายไป