ยุทธศาสตร์การดำรงชีพของครัวเรือนเกษตรกรผู้ผลิตผ้าทอย้อมคราม ในเขตอำเภอนาหว้า จังหวัดนครพนม

บทคัดย่อ

   การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษา 1) พัฒนาการด้านการดำรงชีวิตของครัวเรือนเกษตรกรผู้ผลิตผ้าทอย้อมคราม 2) เงื่อนไขที่มีอิทธิพลต่อการดำรงชีวิตของครัวเรือนเกษตรกรผู้ผลิตผ้าทอย้อมคราม และ 3) ยุทธศาสตร์การดำรงชีพของครัวเรือนเกษตรกรผู้ผลิตผ้าทอย้อมคราม ใช้วิธีการวิจัยเชิงคุณภาพ ในพื้นที่วิจัยคือ บ้านโนนสะอาด ตำบลนางัว อำเภอนาหว้า จังหวัดนครพนม เก็บข้อมูลจากครัวเรือนเกษตรกรผู้ผลิตผ้าทอย้อมคราม จำนวน 20 ครัวเรือน ด้วยการสัมภาษณ์แบบกึ่งโครงสร้าง การสนทนากลุ่ม การสังเกต วิเคราะห์ข้อมูลด้วยการพรรณนาวิเคราะห์
    ผลการวิจัยพบว่า 1) พัฒนาการด้านการดำรงชีวิตของครัวเรือนเกษตรกรผู้ผลิตผ้าทอย้อมคราม แบ่งออกได้เป็น 3 ช่วง คือ 1. ช่วงก่อนการจัดตั้งกลุ่มแม่บ้านเกษตรกร มีการผลิตผ้าย้อมครามเอาไว้ใช้ภายในครัวเรือน 2. ช่วงการจัดตั้งศูนย์วิสาหกิจชุมชน ได้เกิดการรวมกลุ่มด้านการผลิตผ้าไหมและผ้าฝ้ายย้อมครามขึ้น มีการเปลี่ยนวิถีการผลิตมาเป็นการผลิตเพื่อการส่งออกเป็นสินค้า โดยการได้รับการสนับสนุนเงินจากกองทุนหมุนเวียนจากรัฐบาล และ 3. ช่วงปัจจุบัน ครัวเรือนเริ่มผลิตสินค้าที่หลากหลายขึ้นมาโดยมีการศึกษากลไกด้านการตลาด บางครัวเรือนเปลี่ยนมาเป็นผู้รับสินค้าในชุมชนไปขายให้พ่อค้าคนกลาง บางครัวเรือนเปลี่ยนแปลงบทบาทตนเองมาเป็นตัวแทนจำหน่ายสินค้า และเริ่มมีการใช้กระแสโซเชียลออนไลน์ประชาสัมพันธ์สินค้า 2) เงื่อนไขที่มีอิทธิพลต่อการดำรงชีวิตของครัวเรือนเกษตรกรผู้ผลิตผ้าทอย้อมคราม มี 5 ประการ คือ นโยบายรัฐ กระแสทุนนิยม ฤดูกาล/ภัยธรรมชาติ การถือครองที่ดิน ความผันผวนของราคาผลิตภัณฑ์ และ 3) ยุทธศาสตร์การดำรงชีพของครัวเรือนเกษตรกรผู้ผลิตผ้าทอย้อมคราม ได้แก่ ทักษะด้านการสืบสานภูมิปัญญาท้องถิ่น ทักษะด้านความคิดสร้างสรรค์ ทักษะด้านเทคนิคการผลิต และทักษะด้านการศึกษาและการเรียนรู้ โดยอาศัยความรู้ความสามารถในการบริหารจัดการทุนต่างๆ ที่มีอยู่มาเป็นยุทธวิธีในการปรับตัวให้ครอบครัวของตนเองอยู่รอด มีรายได้เพิ่มขึ้นของแต่ละครัวเรือน มีสภาพชีวิตความเป็นอยู่ที่ดีขึ้น มีความมั่นคงด้านการประกอบอาชีพ ลดการเดินทางไปทำงานนอกพื้นที่ ซึ่งสร้างความเข้มแข็งอย่างยั่งยืน ให้เกิดขึ้นในชุมชน