ปัจจัยสืบทอดและเปลี่ยนแปลงของสื่อพื้นบ้าน: ศึกษากรณีหนังตะลุงเทพศิลป์ ผ่องแก้ว 3 ภาษา มหาบัณฑิต

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ เพื่อศึกษาองค์ประกอบของการสื่อสารและวิเคราะห์ปัจจัยที่ส่งผลต่อหนังตะลุงในฐานะสื่อพื้นบ้านของจังหวัดสุราษฎร์ธานี โดยเป็นการศึกษาวิจัยเชิงคุณภาพ (Qualitative Research) จากการสัมภาษณ์แบบเจาะลึกจากกลุ่มผู้ให้ข้อมูลหลักได้แก่ ศิลปินผู้แสดงและผ้ผู ลิตหนังตะลุง กล่มุ ผ้ชู ม กล่มุ หน่วยงานราชการ กล่มุ ผู้นำชุมชนกลุ่มอาจารย์นักวิชาการ และการสังเกตการณ์ภาคสนาม ผลการวิจัย พบว่า ด้านองค์ประกอบและปัจจัยที่ส่งผลต่อการสื่อสารของหนังตะลุงแบ่งเป็น 2 ยุค คือ ยุคอดีต และยุคพ.ศ. 2546- ปัจจุบัน ในส่วนองค์ประกอบของการสื่อสาร ด้านผสู้ ่งสาร ในอดีตนายหนังตะลุงทำหน้าที่เป็นทั้งผู้ผลิตและศิลปิน มีการสืบทอดในสายตระกูลเดียวกัน พ.ศ. 2546 - ปัจจุบัน เริ่มปรับเปลี่ยนมาถ่ายทอดให้กับคนภายนอกที่สนใจ ทำให้เกิดหนังตะลุงรุ่นใหม่ “ศ.เทพศิลป์” ขึ้น
ด้านเนื้อหาสาร มีสารบางส่วนที่ยังคงรักษาไว้ โดยเฉพาะเกี่ยวกับประเพณีการลากพระงานแก้บน งานบุญประจำปี งานบุญของชาวบ้าน และมีสารบางส่วนลดลง เช่น การแจ้งข้อมูลข่าวสาร การแก้บน ด้านช่องทางการสื่อสาร อดีตหนังตะลุงจะแสดงอยู่ภายในชุมชนพ.ศ. 2546 - ปัจจุบัน ได้ขยายออกไปสู่ภายนอกมากขึ้น เช่น งานแสดงเปิดงานในจังหวัดรายการโทรทัศน์ สถาบันการศึกษาและงานแสดงโชว์ต่างประเทศ เป็นต้น ด้านผู้รับสารอดีตผู้ชมอยู่เฉพาะภายในชุมชน พ.ศ. 2546 - ปัจจุบัน มีการขยายกล่มุ ผ้ชู มออกสู่ภายนอกมากขึ้น และด้านปัจจัยสืบทอด ยุคอดีตมีบริบทชุมชนที่เอื้อต่อการผลิตหนังตะลุง ส่วนยุคพ.ศ. 2546 - ปัจจุบัน ปัจจัยสืบทอด ได้แก่ ศาสนาและความเชื่อ เครือข่าย ความสัมพันธ์ในชุมชน และสำนึกถึงอัตลักษณ์ของชุมชน ส่วนปัจจัยเปลี่ยนแปลง ได้แก่ การศึกษา และเ ทคโนโลยีเป็นต้น